پرش به محتوا

حسنعلی نخودکی اصفهانی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه زندگینامه
{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه
| اندازه جعبه =
| عنوان             =
| عنوان =
| تصویر             = نخودکی.jpg
| نام = حسن‌علی نخودکی اصفهانی
| اندازه تصویر     =
| تصویر = نخودکی.jpg
| نام کامل          = شیخ حسن‌علی نخودکی اصفهانی
| اندازه تصویر =
| لقب              =
| عنوان تصویر = شیخ حسنعلی نخودکی
| نسب              =
| زادروز = ۱۲۷۹ ق.
| مکان تولد = [[اصفهان]]
| تاریخ وفات = ۱۷ شعبان ۱۳۶۱ ق.
| آرامگاه = مشهد
| محل زندگی = [[اصفهان]]،[[شهرضا]]، [[نجف]]، [[مشهد]]،
| ملیت = [[ایرانی]]
| دانشگاه =
| شناخته‌شده برای =
| نقش‌های برجسته = [[عارف]]، [[محدث]]
| سبک =
| استادان = [[جهانگیرخان قشقایی]]، [[میرزا حبیب الله رشتی]]، [[سید محمد فشارکی اصفهانی]]، [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]]، [[محمدحسن مامقانی]]
| شاگردان = [[محمدحسین خراسانی]]، [[محمود حلبی]]، [[محمد احمدآبادی]]، [[سید علی رضوی]]، و در عرفان {{سخ}}  [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]] و [[غلامرضا عرفانیان یزدی]] در [[حدیث]]
| تأثیرگذاران =
| تأثیرپذیرفتگان =
| دین = [[اسلام]]
| مذهب = [[امامیه]]
| آثار =
| خویشاوندان سرشناس =
| خویشاوندان سرشناس =
| گفتاورد =
| تاریخ تولد        =۱۲۷۹ق
| شهر تولد          =[[اصفهان]]
| کشور تولد        =
| محل تحصیل        =
| محل زندگی        = [[اصفهان]]،[[شهرضا]]، [[نجف]]، [[مشهد]]،
| تاریخ وفات        =۱۷ شعبان ۱۳۶۱ق
| شهر وفات          =
| محل دفن            = مشهد
| استادان          = [[جهانگیرخان قشقایی]]، [[میرزا حبیب الله رشتی]]، [[سید محمد فشارکی اصفهانی]]، [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]]، [[محمدحسن مامقانی]]
| شاگردان          = [[محمدحسین خراسانی]]، [[محمود حلبی]]، [[محمد احمدآبادی]]، [[سید علی رضوی]]، و در عرفان {{سخ}}  [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]] و [[غلامرضا عرفانیان یزدی]] در [[حدیث]]
| اجازه روایت از    =
| اجازه اجتهاد از  =
| اجازه روایت به    =
| اجازه اجتهاد به  =
| تالیفات          =
| فعالیت‌های علمی    =
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی =
| امضا            =
| وب‌گاه رسمی        =
}}
}}
'''حسنعلی نخودکی اصفهانی''' (۱۲۷۹-۱۳۶۱قمری/۱۲۴۲-۱۳۲۱شمسی)، عالم و [[عرفان|عارف]] [[امامیه|امامی]] [[قرن سیزدهم]] و [[قرن چهاردهم|چهاردهم]] [[هجری قمری]] است. پدرش مشهور به کرامت و استجابت [[دعا]] بود. خود وی نیز سال‌ها به [[تهذیب نفس]] و [[ریاضت شرعی|ریاضت های شرعی]] پرداخت و در این راه از بزرگانی همچون [[سید جعفر حسینی قزوینی]] و [[سید مرتضی کشمیری]] بهره برد.
'''حسنعلی نخودکی اصفهانی''' (۱۲۷۹-۱۳۶۱قمری/۱۲۴۲-۱۳۲۱شمسی)، عالم و [[عرفان|عارف]] [[امامیه|امامی]] [[قرن سیزدهم]] و [[قرن چهاردهم|چهاردهم]] [[هجری قمری]] مشهور به کرامت و استجابت [[دعا]].


علاوه بر این نخودکی به علومی همچون [[فلسفه]]، [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و ریاضی نیز پرداخت و در درس اساتیدی همچون [[جهانگیرخان قشقایی]] و [[آخوند کاشی|آخوند ملا محمد کاشی]]، [[میرزا حبیب الله رشتی]]، [[سید محمد فشارکی اصفهانی]]، [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]]، [[محمدحسن مامقانی]] و [[ملا اسماعیل قره‌باغی]] حاضر می‌شد.
وی از محضر  [[جهانگیرخان قشقایی]] و [[آخوند کاشی|آخوند ملا محمد کاشی]]، [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]] و ... بهره برد و پس از آن [[تهذیب نفس]] و [[ریاضت شرعی|ریاضت‌های شرعی]] را با نظر بزرگانی چون [[سید جعفر حسینی قزوینی]] و [[سید مرتضی کشمیری]] در پیش گرفت.


نخودکی به [[علوم غریبه]] نیز مسلط بود. همچنین پاره‌ای از اوقاتِ خود را صرف پاسخگویی به سؤالات طالبان سیر و سلوک و دادن دعا و دوا به گرفتاران و بیمارانی می‌کرد که از شهرهای دور و نزدیک به او مراجعه می‌کردند.
او در کنار [[فلسفه]]، [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و ریاضی، بر [[علوم غریبه]] هم تسلط داشت. وی [[تصوف|صوفی]] مسلک بود و اعتقاد داشت صورت کامل تصوف در [[اسلام]] به ظهور رسیده است.


وی [[تصوف|صوفی]] مسلک بود و اعتقاد داشت صورت کامل تصوف در [[اسلام]] به ظهور رسیده است.
==زیست نامه==
===ولادت و نسب===


حسن‌علی مقدادی در پانزدهم [[ذی القعده]] ۱۲۷۹[[قمری]]/۱۲۴۲[[شمسی]] در [[اصفهان]] به دنیا آمد. شهرت وی به نخودکی در اواخر عمر، به سبب اقامتش در نخودک، یکی از روستاهای اطراف [[مشهد]]، بود.<ref>مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص۱۴ـ ۱۵، ص۸۰ـ۸۱، پانویس ۱؛ آشتیانی، ص‌‌۱۳۶.</ref>


==تولد==
پدر نخودکی، علی اکبر مقدادی، فردی عامی و از کاسبان اصفهان و متصف به [[زهد]] و پارسایی بود.<ref>امامی خویی، مرآةالشرق، ج‌۲، ص‌‌۹۶۵؛ مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص۱۴؛ قس رازی، ج‌۷، ص‌‌۱۱۱؛ مرعشی، ج‌۲، ص‌‌۳۰۷؛ امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، ج‌۳، ص‌‌۱۲۲۸، که از پدر نخودکی با عنوان آخوند و ملا یاد کرده‌اند</ref> وی همچنین [[مرید]] [[محمدصادق تخت پولادی]]، از مشایخ [[سلسله چشتیه]]، و مشهور به استجابت [[دعا]] و [[کرامت]] بود.<ref>مقدادی اصفهانی، ج۱، ص۱۴؛ همایی، ص‌‌۱۲۱؛ مدرسی چهاردهی، ص‌‌۱۸۲؛</ref>


'''حسن‌علی مقدادی''' در پانزدهم [[ذی القعده]] ۱۲۷۹[[قمری]]/۱۲۴۲[[شمسی]] در [[اصفهان]] به دنیا آمد. شهرت وی به نخودکی در اواخر عمر، به سبب اقامتش در '''نخودک'''، یکی از روستاهای اطراف [[مشهد]]، بود.<ref>مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص۱۴ـ ۱۵، ص۸۰ـ۸۱، پانویس ۱؛ آشتیانی، ص‌‌۱۳۶.</ref>
===تربیت عرفانی===


پدر حسنعلی به منظور تربیت عرفانی، وی را نیز نزد مرشدش برد و از او خواست تا تربیت و مراقبت از وی را برعهده بگیرد. حسنعلی از هفت سالگی تا یازده سالگی زیر نظر [[محمدصادق تخت پولادی]] به [[ریاضت شرعی|ریاضتهای شرعی]] مشغول شد.<ref>رجوع کنید به مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص۱۵ ـ ۱۶</ref>


==نسب==
در ۱۲۹۰ق محمد صادق تخت پولادی درگذشت و حسنعلی ۳سال دیگر نیز به ریاضت پرداخت، چنانکه شبها تا صبح بیدار می‌ماند و هر روز، [[روزه]] می‌گرفت. پس از آن برای بهره بردن از محضر [[سید جعفر حسینی قزوینی]]، که گویا از [[مجذوب سالک|مجذوبان سالک]] بود، به [[شهرضا]] رفت.<ref>مقدادی اصفهانی، ج۱، ص۱۵ـ۱۶، ۱۸؛ رازی، ج‌۷، ص‌‌۱۱۲؛ قس مهدوی، ص‌‌۱۸۴، که حسینی قزوینی را از مریدان [[محمدجواد سرجوئی بیدآبادی]] دانسته است؛ نیز قس بلاغی، کتاب مقالات الحنفاء فی مقامات شمس العرفاء، ص‌‌۲۱۷، که او را از مریدان عارفی به نام رستم از [[نعمت اللهیه|سلسلۀ نعمت اللهی]] خوانده است</ref>


پدر نخودکی، علی اکبر مقدادی، فردی عامی و از کاسبان اصفهان و متصف به [[زهد]] و پارسایی بود.<ref>امامی خویی، ج‌۲، ص‌‌۹۶۵؛ مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص۱۴؛ قس رازی، ج‌۷، ص‌‌۱۱۱؛ مرعشی، ج‌۲، ص‌‌۳۰۷؛ امینی، ج‌۳، ص‌‌۱۲۲۸، که از پدر نخودکی با عنوان آخوند و ملا یاد کرده‌اند</ref> وی همچنین [[مرید]] [[محمدصادق تخت پولادی]]، از مشایخ [[سلسله چشتیه]]، و مشهور به استجابت [[دعا]] و [[کرامت]] بود.<ref>مقدادی اصفهانی، ج۱، ص۱۴؛ همایی، ص‌‌۱۲۱؛ مدرسی چهاردهی، ص‌‌۱۸۲؛</ref>
===وفات===


نخودکی در ۱۷ [[شعبان]] ۱۳۶۱ق درگذشت. پیکر وی با حضور بسیاری از اهالی [[مشهد]] تشییع و در [[حرم امام رضا(ع)|صحن عتیق حرم امام رضا (ع)]] به خاک سپرده شد.<ref>مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۳۴ ـ ۳۵؛ رازی، ج‌۷، ص‌‌۱۱۲؛ امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، ج‌۳، ص‌‌۱۲۲۸ ـ ۱۲۲۹؛ قس بلاغی، کتاب مقالات الحنفاء فی مقامات شمس العرفاء، ص‌‌۲۱۷، که به اشتباه سال درگذشت وی را ۱۳۶۵ نوشته است</ref>


==تربیت عرفانی==
==فعالیت‌های علمی==


پدر حسنعلی به منظور تربیت عرفانی، وی را نیز نزد مرشدش برد و از او خواست تا تربیت و مراقبت از وی را برعهده بگیرد. حسنعلی از هفت سالگی تا یازده سالگی زیر نظر [[محمدصادق تخت پولادی]] به [[ریاضت شرعی|ریاضتهای شرعی]] مشغول شد.<ref>رجوع کنید به مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص۱۵ ـ ۱۶</ref>
نخودکی در کنار [[تهذیب نفس]]، به آموختن علوم دینی و ادبی [[منطق]]، [[فلسفه]]، [[فقه]]، [[علم اصول|اصول]] و ریاضی، در [[حوزه علمیه اصفهان|حوزۀ علمیۀ اصفهان]]،<ref>رجوع کنید به امامی خویی، مرآةالشرق، ج‌۲، ص‌‌۹۶۵؛ مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۱۶ـ ۱۷؛ رازی؛ مرعشی، همانجاها</ref> [[مشهد]] و [[حوزه علمیه نجف|حوزۀ علمیۀ نجف]] تا سال ۱۳۱۱ق پرداخت.<ref>رجوع کنید به مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۱۷، ۲۰ ـ ۲۱؛ امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، ج‌۳، ص‌‌۱۲۲۸ ـ ۱۲۲۹؛ مرعشی، همانجاها</ref>


در ۱۲۹۰ق محمد صادق تخت پولادی درگذشت و حسنعلی ۳سال دیگر نیز به ریاضت پرداخت، چنانکه شبها تا صبح بیدار می‌ماند و هر روز، [[روزه]] می‌گرفت. پس از آن برای بهره بردن از محضر [[سید جعفر حسینی قزوینی]]، که گویا از [[مجذوب سالک|مجذوبان سالک]] بود، به [[شهرضا]] رفت.<ref>مقدادی اصفهانی، ج۱، ص۱۵ـ۱۶، ۱۸؛ رازی، ج‌۷، ص‌‌۱۱۲؛ قس مهدوی، ص‌‌۱۸۴، که حسینی قزوینی را از مریدان [[محمدجواد سرجوئی بیدآبادی]] دانسته است؛ نیز قس بلاغی، ص‌‌۲۱۷، که او را از مریدان عارفی به نام رستم از [[نعمت اللهیه|سلسلۀ نعمت اللهی]] خوانده است</ref>
اساتید مشهور وی بدین شرح است:
# [[جهانگیرخان قشقایی]]
# آخوند [[آخوند کاشی|ملا محمد کاشی]]
# [[سید سینا کشفی|سید سینا]]
# [[میرزا حبیب‌الله رشتی]]
# [[سید محمد فشارکی اصفهانی]]
# [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]]
# [[محمدحسن مامقانی]]
# [[ملا اسماعیل قره‌باغی]]
# و ...




==تحصیل علوم دینی==
او در نجف به دیدار عالم و زاهد مشهور، [[سید مرتضی کشمیری]]، رفت و مدتها با او ارتباط داشت و در تهذیب نفس، از راهنمایی‌های وی بهره برد.<ref>رجوع کنید به مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۱۷</ref>


نخودکی در کنار [[تهذیب نفس]]، به آموختن علوم دینی نیز پرداخت. او نزد استادان مشهور [[حوزه علمیه اصفهان|حوزۀ علمیۀ اصفهان]]، مانند [[جهانگیرخان قشقایی]] و آخوند [[آخوند کاشی|ملا محمد کاشی]]، به آموختن علوم ادبی، [[منطق]]، [[فلسفه]]، [[فقه]]، [[علم اصول|اصول]] و ریاضی و نزد [[سید سینا کشفی|سید سینا]]، فرزند [[سید جعفر کشفی]]، به آموختن [[تفسیر قرآن]] مشغول شد.<ref>رجوع کنید به امامی خویی، همانجا؛ مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۱۶ـ ۱۷؛ رازی؛ مرعشی، همانجاها</ref>
===مسافرت‌ها===


وی در ۱۳۰۳ به [[مشهد]] رفت و حدود یک سال در آنجا اقامت گزید و در یکی از [[حجره|حجره‌های]] فوقانی [[صحن عتیق]] در [[حرم امام رضا(ع)]]، به ریاضت پرداخت. سپس به [[اصفهان]] بازگشت و در ۱۳۰۴ به [[نجف]] رفت و تا ۱۳۱۱ در آنجا ماند و نزد استادان [[حوزه علمیه نجف|حوزۀ علمیۀ نجف]] به تکمیل معلومات خویش در درسهای [[خارج‌ فقه]] و [[خارج اصول|اصول]] پرداخت، استادانی چون [[میرزا حبیب‌الله رشتی]]، [[سید محمد فشارکی اصفهانی]]، [[سید محمد کاظم طباطبائی یزدی]]، [[محمدحسن مامقانی]] و [[ملا اسماعیل قره‌باغی]].<ref>رجوع کنید به مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۱۷، ۲۰ ـ ۲۱؛ امینی؛ مرعشی، همانجاها</ref>
نخودکی از ۱۳۱۱ تا ۱۳۱۴ق در مشهد اقامت گزید و به ریاضت‌های شرعی پرداخت و از درس استادانی همچون [[محمدعلی خراسانی]] (مشهور به حاجی فاضل) ، [[سیدعلی حائری یزدی]]، [[آقا حسین قمی|حاج‌ آقا حسین قمی]] و [[عبدالرحمن مدرس]] استفاده کرد.<ref>رجوع کنید به همان، ص‌‌۱۷ـ ۱۸، ۲۱</ref> وی در ۱۳۱۹ به [[شیراز]] سفر کرد و در آنجا به فراگرفتن طب و آموختن کتاب [[قانون (کتاب) |قانون]] نزد [[میرزا جعفر طبیب]] پرداخت.<ref> (رجوع کنید به همان، ص‌‌۲۲ </ref>
 
او در همین شهر به دیدار عالم و زاهد مشهور، [[سید مرتضی کشمیری]]، رفت و مدتها با او ارتباط داشت و در تهذیب نفس، از راهنمایی‌های وی بهره برد.<ref>رجوع کنید به مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۱۷</ref>
 
 
==مسافرت ها==
 
نخودکی از ۱۳۱۱ تا ۱۳۱۴ در مشهد اقامت گزید و به ریاضتهای شرعی پرداخت و از درس استادانی همچون [[محمدعلی خراسانی]] (مشهور به حاجی فاضل) ، [[سیدعلی حائری یزدی]]، [[آقا حسین قمی|حاج‌ آقا حسین قمی]] و [[عبدالرحمن مدرس]] استفاده کرد.<ref>رجوع کنید به همان، ص‌‌۱۷ـ ۱۸، ۲۱</ref> وی در ۱۳۱۹ به [[شیراز]] سفر کرد و در آنجا به فراگرفتن طب و آموختن کتاب [[قانون (کتاب) |قانون]] نزد [[میرزا جعفر طبیب]] پرداخت.<ref> (رجوع کنید به همان، ص‌‌۲۲ </ref>


نخودکی در [[رمضان]] همان سال به [[بوشهر]] و از آنجا، از طریق دریا، به [[مکه]] رفت.<ref>رجوع کنید به همان، ص‌‌۲۳</ref> وی چند بار دیگر نیز به [[نجف]] و [[اصفهان]] سفر کرد.<ref>رجوع کنید به همان، ص‌‌۲۲</ref> و سرانجام در ۱۳۲۹ به مشهد رفت و تا پایان عمر در آنجا ماند.<ref>رجوع کنید به همان، ص‌‌۲۳ ـ ۲۴</ref>
نخودکی در [[رمضان]] همان سال به [[بوشهر]] و از آنجا، از طریق دریا، به [[مکه]] رفت.<ref>رجوع کنید به همان، ص‌‌۲۳</ref> وی چند بار دیگر نیز به [[نجف]] و [[اصفهان]] سفر کرد.<ref>رجوع کنید به همان، ص‌‌۲۲</ref> و سرانجام در ۱۳۲۹ به مشهد رفت و تا پایان عمر در آنجا ماند.<ref>رجوع کنید به همان، ص‌‌۲۳ ـ ۲۴</ref>


 
===تدریس===
==تدریس==


نخودکی در مشهد بیشتر اوقات خویش را به [[عبادت]]، [[ریاضت]]، [[اعتکاف]] و زیارت قبور عرفا، مانند [[ابوعلی فارمدی]]، [[شیخ محمد کارندهی|شیخ محمد کارَندِهی]] (مشهور به [[پیر پالان‌دوز]]) و [[شیخ محمد مؤمن]]، گذراند.
نخودکی در مشهد بیشتر اوقات خویش را به [[عبادت]]، [[ریاضت]]، [[اعتکاف]] و زیارت قبور عرفا، مانند [[ابوعلی فارمدی]]، [[شیخ محمد کارندهی|شیخ محمد کارَندِهی]] (مشهور به [[پیر پالان‌دوز]]) و [[شیخ محمد مؤمن]]، گذراند.
خط ۷۴: خط ۸۰:
وی با وجود عبادت بسیار، گاه در فقه و اصول و ریاضیات، کتابهایی چون [[شرح لمعه]]، [[معالم‌ الدین]] و [[خلاصة الحساب]] را تدریس می‌کرد.<ref>همان، ص‌‌۲۴ ـ ۲۵؛ آشتیانی؛ مرعشی، همانجاها</ref>
وی با وجود عبادت بسیار، گاه در فقه و اصول و ریاضیات، کتابهایی چون [[شرح لمعه]]، [[معالم‌ الدین]] و [[خلاصة الحساب]] را تدریس می‌کرد.<ref>همان، ص‌‌۲۴ ـ ۲۵؛ آشتیانی؛ مرعشی، همانجاها</ref>


===علوم غریبه===


==علوم غریبه==
نخودکی به [[علوم غریبه]] نیز مسلط بود و در این رشته شاگردانی داشت.<ref>رجوع کنید به ابطحی، پرواز روح، ص‌‌۲۴۳ ـ ۲۴۴</ref>
 
نخودکی به [[علوم غریبه]] نیز مسلط بود و در این رشته شاگردانی داشت.<ref>رجوع کنید به ابطحی، ص‌‌۲۴۳ ـ ۲۴۴</ref>


پاره‌ای از اوقاتِ او نیز صرف پاسخگویی به سؤالات طالبان [[سیر و سلوک]] و دادن دعا و دوا به گرفتاران و بیمارانی می‌شد که از شهرهای دور و نزدیک به او مراجعه می‌کردند.<ref>رجوع کنید به عبدالرحمن مدرس، ص‌‌۲۵۲ ـ ۲۵۳</ref>
پاره‌ای از اوقاتِ او نیز صرف پاسخگویی به سؤالات طالبان [[سیر و سلوک]] و دادن دعا و دوا به گرفتاران و بیمارانی می‌شد که از شهرهای دور و نزدیک به او مراجعه می‌کردند.<ref>رجوع کنید به عبدالرحمن مدرس، ص‌‌۲۵۲ ـ ۲۵۳</ref>


===شاگردان و مریدان===


==گرایش به صوفیه==
برخی از شاگردان و مریدان نخودکی عبارتند از: فرزندش [[علی مقدادی اصفهانی]]، [[عبدالنبی خراسانی]]، [[ذبیح‌الله امیر شهیدی]]، [[محمدحسین خراسانی]]، [[محمود حلبی]]، [[محمد احمدآبادی]] (مشهور به طبیب‌زاده) ، [[سید علی رضوی]]، و [[ابوالحسن حافظیان]].<ref>رجوع کنید به بلاغی، کتاب مقالات الحنفاء فی مقامات شمس العرفاء، ص‌‌۲۲۰ ـ ۲۲۱؛ ابن بابویه، فضائل الاشهر الثلاثة، مقدمۀ عرفانیان، ص‌‌۱۴۹ـ۱۵۰؛ هاشمی خراسانی، ص‌‌۳، ۱۱، ۳۳؛ ابوالحسن حافظیان، مقدمۀ حکیمی، ص‌‌۱۳؛ مدرس گیلانی، حاشیه و ذیل صدوقی سها، ص‌‌۲۵ ـ ۲۶</ref>
 
از نخودکی [[کرامت|کرامتهای]] بسیاری نقل شده است.<ref>برای نمونه، رجوع کنید به مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۴۹ به بعد</ref> برخی وی را [[قطب]] یا شیخ [[سلسله چشتیه|سلسلۀ چشتیه]] معرفی کرده و لقب [[طریقت|طریقتی]] وی را‌ [[بنده‌علی]] دانسته‌اند، اما وی کسی را به این سلسله دعوت نکرد.<ref>رجوع کنید به مدرسی چهاردهی؛ آشتیانی، همانجاها؛ قس بلاغی، همانجا، که ‌بنا بر نقلی او را از فقرای ذهبیه دانسته است</ref> او به [[درویش|درویشان]] [[خاکساریه|خاکسار]] نیز علاقه‌مند بود و بیشتر شبهای جمعه به تکیۀ [[گنبد سبز]]، که محل اجتماع خاکساران بود، می‌رفت و با آنان معاشرت می کرد.<ref>مدرسی چهاردهی، همانجا؛ مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۲۵</ref>
 
 
==وفات==
 
نخودکی در ۱۷ [[شعبان]] ۱۳۶۱ق درگذشت. پیکر وی با حضور بسیاری از اهالی [[مشهد]] تشییع و در [[حرم امام رضا(ع)|صحن عتیق حرم امام رضا (ع)]] به خاک سپرده شد.<ref>مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۳۴ ـ ۳۵؛ رازی، ج‌۷، ص‌‌۱۱۲؛ امینی، ج‌۳، ص‌‌۱۲۲۸ ـ ۱۲۲۹؛ قس بلاغی، همانجا، که به اشتباه سال درگذشت وی را ۱۳۶۵ نوشته است</ref>
 
 
==شاگردان و مریدان==
 
برخی از شاگردان و مریدان نخودکی عبارتند از: فرزندش [[علی مقدادی اصفهانی]]، [[عبدالنبی خراسانی]]، [[ذبیح‌الله امیر شهیدی]]، [[محمدحسین خراسانی]]، [[محمود حلبی]]، [[محمد احمدآبادی]] (مشهور به طبیب‌زاده) ، [[سید علی رضوی]]، و [[ابوالحسن حافظیان]].<ref>رجوع کنید به بلاغی، ص‌‌۲۲۰ ـ ۲۲۱؛ ابن بابویه، مقدمۀ عرفانیان، ص‌‌۱۴۹ـ۱۵۰؛ هاشمی خراسانی، ص‌‌۳، ۱۱، ۳۳؛ ابوالحسن حافظیان، مقدمۀ حکیمی، ص‌‌۱۳؛ مدرس گیلانی، حاشیه و ذیل صدوقی سها، ص‌‌۲۵ ـ ۲۶</ref>


آیت الله [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]] و [[غلامرضا عرفانیان یزدی]] نیز ازشاگردان وی در [[حدیث]] و از جمله کسانی بودند که از او اجازۀ نقل حدیث گرفتند.<ref>رجوع کنید به حسین‌بن سعید کوفی، مقدمۀ عرفانیان، ص‌‌۴۲؛ مرعشی، همانجا</ref>
آیت الله [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]] و [[غلامرضا عرفانیان یزدی]] نیز ازشاگردان وی در [[حدیث]] و از جمله کسانی بودند که از او اجازۀ نقل حدیث گرفتند.<ref>رجوع کنید به حسین‌بن سعید کوفی، مقدمۀ عرفانیان، ص‌‌۴۲؛ مرعشی، همانجا</ref>


 
===آثار===
==آثار==


آثار نخودکی را فرزند وی، مقدادی اصفهانی، در کتابی به نام [[نشان از بی نشان‌ها]]، در دو مجلد، به چاپ رسانده، که مشتمل است بر تعلیقه‌ای بر کتاب [[تذکرة المتقین (کتاب) |تذکرة المتقین]] اثر [[شیخ محمد بهاری|شیخ محمد بهاری همدانی]]، نامه‌هایی به برخی از مریدان، تقریر برخی از مجالس وی، و رساله‌هایی با موضوع‌های بیشتر [[عرفان|عرفانی]] و اخلاقی همچون [[توحید]]، [[ولایت]] و [[تولی|محبت اهل بیت (ع)]]، عشق و محبت، [[زهد]] و [[تقوا|پارسایی]]، حقوق مسلمانان بر یکدیگر، [[دعا]] و شرایط استجابت آن، و [[اخلاص‌‌]].<ref>رجوع کنید به مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۱۱۷ـ۱۶۶، ۱۶۸ـ ۴۹۳، ۵۰۴ـ ۵۹۳</ref>
آثار نخودکی را فرزند وی، مقدادی اصفهانی، در کتابی به نام [[نشان از بی نشان‌ها]]، در دو مجلد، به چاپ رسانده، که مشتمل است بر تعلیقه‌ای بر کتاب [[تذکرة المتقین (کتاب) |تذکرة المتقین]] اثر [[شیخ محمد بهاری|شیخ محمد بهاری همدانی]]، نامه‌هایی به برخی از مریدان، تقریر برخی از مجالس وی، و رساله‌هایی با موضوع‌های بیشتر [[عرفان|عرفانی]] و اخلاقی همچون [[توحید]]، [[ولایت]] و [[تولی|محبت اهل بیت (ع)]]، عشق و محبت، [[زهد]] و [[تقوا|پارسایی]]، حقوق مسلمانان بر یکدیگر، [[دعا]] و شرایط استجابت آن، و [[اخلاص‌‌]].<ref>رجوع کنید به مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۱۱۷ـ۱۶۶، ۱۶۸ـ ۴۹۳، ۵۰۴ـ ۵۹۳</ref>


نخودکی کتابهای [[ارشاد البیان]] و [[اسرارنامه|اسرارنامۀ]] [[عطار نیشابوری]] را تصحیح و در ۱۳۵۵ق و ۱۳۵۶ق در [[تهران]] به چاپ رساند. او همچنین کتاب ترجمه الصلاة، اثر [[ملا محسن فیض کاشانی]]، را به همراه تأویلاتی از خویش دربارۀ [[نماز]]، چاپ کرد.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج‌۹، قسم ۳، ص‌‌۷۳۰، ج‌۱۱، ص‌‌۵۷؛ عبدالرحمن مدرس؛ مهدوی، همانجاها؛ قس مدرسی چهاردهی، ص‌‌۱۸۳، که گفته نخودکی منطق الطیر را با حذف منقبتهای خلفای سه‌گانه به چاپ رساند؛ قس امینی، ج‌۳، ص‌‌۱۲۲۹؛ مرعشی،همانجا، که به اشتباه ترجمۀ کتاب الصلاة را به نخودکی نسبت داده‌اند</ref>
نخودکی کتابهای [[ارشاد البیان]] و [[اسرارنامه|اسرارنامۀ]] [[عطار نیشابوری]] را تصحیح و در ۱۳۵۵ق و ۱۳۵۶ق در [[تهران]] به چاپ رساند. او همچنین کتاب ترجمه الصلاة، اثر [[ملا محسن فیض کاشانی]]، را به همراه تأویلاتی از خویش دربارۀ [[نماز]]، چاپ کرد.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف شیعه، ج‌۹، قسم ۳، ص‌‌۷۳۰، ج‌۱۱، ص‌‌۵۷؛ عبدالرحمن مدرس؛ مهدوی، همانجاها؛ قس مدرسی چهاردهی، ص‌‌۱۸۳، که گفته نخودکی منطق الطیر را با حذف منقبتهای خلفای سه‌گانه به چاپ رساند؛ قس امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، ج‌۳، ص‌‌۱۲۲۹؛ مرعشی،همانجا، که به اشتباه ترجمۀ کتاب الصلاة را به نخودکی نسبت داده‌اند</ref>


او گاهی شعر نیز می‌سرود.<ref>برای نمونه‌های شعر وی رجوع کنید به هاشمی خراسانی، ص‌‌۱۱؛ مقدادی اصفهانی، ج‌۲، ص‌‌۱۸۶</ref>
او گاهی شعر نیز می‌سرود.<ref>برای نمونه‌های شعر وی رجوع کنید به هاشمی خراسانی، ص‌‌۱۱؛ مقدادی اصفهانی، ج‌۲، ص‌‌۱۸۶</ref>


==گرایش به صوفیه==
از نخودکی [[کرامت|کرامت‌های]] بسیاری نقل شده است.<ref>برای نمونه، رجوع کنید به مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۴۹ به بعد</ref> برخی وی را [[قطب]] یا شیخ [[سلسله چشتیه|سلسلۀ چشتیه]] معرفی کرده و لقب [[طریقت|طریقتی]] وی را‌ [[بنده‌علی]] دانسته‌اند، اما وی کسی را به این سلسله دعوت نکرد.<ref>رجوع کنید به مدرسی چهاردهی؛ آشتیانی، همانجاها؛ قس بلاغی، کتاب مقالات الحنفاء فی مقامات شمس العرفاء، ۲۲۰ ـ ۲۲۱، که ‌بنا بر نقلی او را از فقرای ذهبیه دانسته است</ref> او به [[درویش|درویشان]] [[خاکساریه|خاکسار]] نیز علاقه‌مند بود و بیشتر شبهای جمعه به تکیۀ [[گنبد سبز]]، که محل اجتماع خاکساران بود، می‌رفت و با آنان معاشرت می کرد.<ref>مدرسی چهاردهی، همانجا؛ مقدادی اصفهانی، ج‌۱، ص‌‌۲۵</ref>


==تعلیمات==
==تعلیمات==
خط ۱۲۳: خط ۱۱۹:


او همچنین ظاهر تصوف را [[شریعت]] اسلام و باطن و حقیقت آن را اتصال با [[ولایت]]، یعنی [[ایمان]] به [[ولایت]] [[امام علی]](ع) و جانشینان وی، می‌دانست.‌ بنابراین، از نظر وی [[قطب]] کسی است که رشتۀ اجازۀ وی به علی و فرزندان معصوم وی علیهم السلام اتصال داشته باشد تا بتواند راهنمایی دیگران را بر عهده بگیرد و آنکه به ولایت متصل نیست، اگرچه ظاهر اعمالش با شرع نبوی مطابقت داشته باشد، از اسلام و تصوف بهره‌ای ندارد.<ref>همان، ص۲۶۳، ۲۵۶ـ۲۶۶</ref>
او همچنین ظاهر تصوف را [[شریعت]] اسلام و باطن و حقیقت آن را اتصال با [[ولایت]]، یعنی [[ایمان]] به [[ولایت]] [[امام علی]](ع) و جانشینان وی، می‌دانست.‌ بنابراین، از نظر وی [[قطب]] کسی است که رشتۀ اجازۀ وی به علی و فرزندان معصوم وی علیهم السلام اتصال داشته باشد تا بتواند راهنمایی دیگران را بر عهده بگیرد و آنکه به ولایت متصل نیست، اگرچه ظاهر اعمالش با شرع نبوی مطابقت داشته باشد، از اسلام و تصوف بهره‌ای ندارد.<ref>همان، ص۲۶۳، ۲۵۶ـ۲۶۶</ref>
==منابع مطالعاتی==
* نشان از بی نشان‌ها، علی مقدادی اصفهانی پیرامون زندگی و شیوه عرفانی پدرش حسنعلی نخودکی اصفهانی، انتشارات جمهوری، ۱۳۸۷ش
==پیوند به بیرون==
* منبع مقاله:[http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=7312 دانشنامه جهان اسلام]


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس|اندازه=ریز|3}}
{{پانویس|اندازه=ریز|3}}


==منابع==
==منابع==
خط ۱۴۳: خط ۱۲۷:


* جلال‌الدین آشتیانی، در حکمت و معرفت مجموعۀ مقاله‌ها و مصاحبه های حکمی معرفتی استاد سیدجلال الدین آشتیانی، چاپ حسن جمشیدی، تهران ۱۳۸۵ش؛
* جلال‌الدین آشتیانی، در حکمت و معرفت مجموعۀ مقاله‌ها و مصاحبه های حکمی معرفتی استاد سیدجلال الدین آشتیانی، چاپ حسن جمشیدی، تهران ۱۳۸۵ش؛
* آقابزرگ طهرانی
* آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف شیعه،
* حسن ابطحی، پرواز روح، قم ۱۳۷۶ش
* حسن ابطحی، پرواز روح، قم ۱۳۷۶ش
* محمد بن علی ابن بابویه، فضائل الاشهر الثلاثة، چاپ غلامرضا عرفانیان، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲
* محمد بن علی ابن بابویه، فضائل الاشهر الثلاثة، چاپ غلامرضا عرفانیان، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲
خط ۱۶۴: خط ۱۴۸:
{{پایان}}
{{پایان}}


==مطالعه بیشتر==
* نشان از بی نشان‌ها، علی مقدادی اصفهانی پیرامون زندگی و شیوه عرفانی پدرش حسنعلی نخودکی اصفهانی، انتشارات جمهوری، ۱۳۸۷ش
==پیوند به بیرون==
* منبع مقاله:[http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=7312 دانشنامه جهان اسلام]
{{عارفان شیعه}}
{{مراجع تقلید شیعه}}
{{مراجع تقلید شیعه}}