کاربر ناشناس
خوف و رجاء: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Lohrasbi (←منابع) |
imported>Lohrasbi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''خوف و رجاء'''اصطلاحی است در [[قرآن]]، [[حدیث]] و [[عرفان]]. خوف و رجاء از ویژگی هایی است که بر اساس تعالیم قرآنی و نیز با توجه به روایات شایسته است مؤمنان واجد آنها باشند. | '''خوف و رجاء'''اصطلاحی است در [[قرآن]]، [[حدیث]] و [[عرفان]]. خوف و رجاء از ویژگی هایی است که بر اساس تعالیم قرآنی و نیز با توجه به روایات شایسته است مؤمنان واجد آنها باشند. | ||
بر اساس تعاریف علمای اخلاق، خوف ناراحتی و دردی است که در اثر آگاهی از امری ناپسند در آینده، در قلب انسان پدید می‌آید و در مقابل، رجا راحتی و آرامشی است که در اثر آگاهی از امری مطلوب در آینده، در قلب انسان ایجاد می‌شود. معرفت به خدا و صفات او (یعنی معرفت به این امر که اگر خداوند بخواهد همۀ آدمیان را در دم هلاک کند چیزی نمی‌تواند مانع او شود) یا آگاهی بنده از اعمال نادرست و گناهانی که مرتکب شده است و یا اموری دیگر می‌تواند عوامل ایجاد خوف در دل مؤمن باشد. | |||
غزالی پس از توصیف حال بنده خائف گفته است خائف واقعی کسی است که دست از معاصی بشوید و تن به طاعات و عبادات دهد تا گذشته را تلافی کند و حالی پیدا کند که لذات در نظرش رنگ ببازند و معاصی مطلوبش در نظر او مکروه جلوه کنند، قلبش خاشع گردد و کبر و حِقد و حسد را کنار بگذارد و به مراقبه و محاسبه و مجاهده مشغول شود. بدین گونه، او به نکته اساسی در این باب اشاره می‌کند؛ این که بنده در کسب صفت خوف باید جانب اعتدال را رعایت کند و اصلاً خوف پسندیده خوف معتدل است. | |||
رتبه رجاء بعد از خوف است، زیرا رجاء مخصوص کسی است که در مقام خوف قرار گرفته و برای تعدیل آن حالت به رجاء نیاز دارد که به افراط در خوف نیفتد. | |||
حال این سؤال پیش می‌آید که غلبه خوف بر بنده بهتر است یا غلبه رجاء. به نظر غزالی این سؤال بی‌جاست زیرا هر یک از این دو چون دارویی برای بیماری خاصی است و نمی‌توان آنها را با هم مقایسه کرد. اگر قلبی دچار بیماری ایمنی از مکر خدا و غرور به آن یا دچار بیماری معصیت باشد خوف بهتر است؛ و اگر قلبی دچار بیماری یأس از رحمت خدا باشد رجاء بهتر است. | |||
== در لغت == | == در لغت == | ||
| خط ۷۶: | خط ۸۳: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
این مقاله، خلاصه ای است از مدخل خوف و رجاء در دانشنامه جهان اسلام. | |||
* قرآن کریم | * قرآن کریم | ||
* نهج البلاغه، چاپ صبحی صالح، بیروت ۱۳۸۷ / ۱۹۶۷، چاپ افست قم | * نهج البلاغه، چاپ صبحی صالح، بیروت ۱۳۸۷ / ۱۹۶۷، چاپ افست قم | ||
| خط ۸۸: | خط ۹۵: | ||
* حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، چاپ محمد سیدکیلانی، تهران ۱۳۳۲ش | * حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، چاپ محمد سیدکیلانی، تهران ۱۳۳۲ش | ||
* سلیمان بن علی تلمسانی، شرح منازل السائرین الی الحق المبین، چاپ عبدالحفیظ منصور، تونس ۱۹۸۸، چاپ افست قم ۱۳۷۱ش | * سلیمان بن علی تلمسانی، شرح منازل السائرین الی الحق المبین، چاپ عبدالحفیظ منصور، تونس ۱۹۸۸، چاپ افست قم ۱۳۷۱ش | ||
* شقیق بن ابراهیم شقیق بلخی، رساله آداب العبادات شقیق بلخی، چاپ پل نویا، ترجمه نصرالله پورجوادی، در معارف، دوره۴، شماره۱ (فروردین – تیر۱۳۶۶) | * شقیق بن ابراهیم شقیق بلخی، رساله آداب العبادات شقیق بلخی، چاپ پل نویا، ترجمه نصرالله پورجوادی، در معارف، دوره۴، شماره۱ (فروردین – تیر۱۳۶۶) | ||
* عبدالله بن محمد انصاری، کتاب صد میدان، چاپ سرژ دولوژیه دوبورکری، قاهره ۱۹۵۴ | * عبدالله بن محمد انصاری، کتاب صد میدان، چاپ سرژ دولوژیه دوبورکری، قاهره ۱۹۵۴ | ||
* ___________، کتاب منازل السائرین، حققه و ترجمه و قدم له سرژ دولوژیه دوبورکری، قاهره ۱۹۶۲ | * ___________، کتاب منازل السائرین، حققه و ترجمه و قدم له سرژ دولوژیه دوبورکری، قاهره ۱۹۶۲ | ||