فقه الرضا (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

فقه الرضا کتابی منتسب به [[امام رضا علیه السلام|امام رضا(ع)]] است<ref>منسوب به امام رضا، فقه الرضا(ع)، ۱۴۰۶ق‌، ص۱۰؛ مهریزی، صدرائی خوئی، میراث حدیث شیعه، ۱۳۸۰ش، ج۷، ص۴۵۷.</ref> که در میان علمای قرن‌های اولیه، معروف نبوده<ref>قرشی، پژوهشی دقیق در زندگانی امام علی بن موسی الرضا،  ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۴۰۴.</ref> و تا زمان [[مجلسی اول]] در قرن یازدهم، هیچ نشانی از این کتاب در تاریخ [[فقه شیعه]] وجود ندارد و هیچ یک از فقهای اولیه در کتاب‌های خود به آن اشاره نکرده‌اند. روایات این کتاب به صورت مرسل نقل شده، یعنی [[سلسله سند]] آن تا امام کامل نیست و به همین دلیل بسیاری از فقها در استنباط [[احکام شرعی]] به آن استناد نکرده‌اند.<ref>منسوب به امام رضا، فقه الرضا(ع)، ۱۴۰۶ق‌، ص۱۱- ۴۲؛ مهریزی، صدرائی خوئی، میراث حدیث شیعه، ۱۳۸۰ش، ج۷، ص۴۶۵.</ref>  

این کتاب در ۱۱۹ باب تنظیم شده است و از باب «مواقیت الصلاه» آغاز و به باب « القضاء و المشیة و الإراده» ختم شده‌ است. در این کتاب مجموعه [[حدیث|روایاتی]] در قالب [[فتوا|فتاوا]] جمع‌آوری شده است.<ref> نگاه کنید به: منسوب به امام رضا، فقه الرضا(ع)، ۱۴۰۶ق‌.</ref> این کتاب از جمله کتاب‌هایی بوده که به دلیل این انتساب، در مراجع و مصادر مختلفی از آن بحث شده و نظرات مختلفی پیرامون آن ارائه شده است.<ref> منسوب به امام رضا، فقه الرضا(ع)، ۱۴۰۶ق‌، ص۱۰؛ مهریزی، صدرائی خوئی، میراث حدیث شیعه، ۱۳۸۰ش، ج۷، ص۴۵۷.</ref> برخی معتقدند که این کتاب یک اثر حدیثی است و برخی دیگر این کتاب را به عنوان یک کتاب فقهی-فتوایی معرفی‌کرده‌اند.<ref>منسوب به امام رضا، فقه الرضا(ع)، ۱۴۰۶ق‌، ص۱۱.</ref>

==فاصله میان تألیف و انتشار ==

در مورد تاریخچه ظهور و پدید آمدن کتاب فقه الرضا در تاریخ فقه [[مذهب جعفری|شیعه]] دو نقل وجود دارد:  

# علامه [[محمدتقی مجلسی|محمد تقی مجلسی]] نقل کرده‌است که شخص ثقه‌ای به نام قاضی [[سید امیر حسین]] این کتاب (فقه الرضا) را به او هدیه داده است و به او گفته که من در سال‌هایی که در مکه، مجاور بودم، عده‌ای از قمی‌ها این کتاب را آورده و به من هدیه کردند، آنها گفتند که این کتاب، مربوط به [[امام رضا علیه السلام|امام هشتم(ع)]] است که از طریق پدران‌شان به دست‌شان رسیده است. آنها این کتاب را برای من آوردند تا مطالب این کتاب را ببینم و من از آن کتاب یک نسخه تهیه کردم. سید به علامه مجلسی می‌گوید بنا به قرائنی برای من علم حاصل شد که آن کتاب نوشته امام رضا(ع) است. علامه مجلسی هم یک نسخه از آن نسخه قاضی امیرحسین تهیه کرد.<ref>علامه مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۱.</ref>  

# [[ملا احمد نراقی]] در کتاب [[عوائد الایام]] می‌نویسد یک نسخه از فقه الرضا به [[خط کوفی]] در [[کتابخانه آستان قدس|خزانه رضویه]] موجود بوده که [[امام رضا علیه السلام|امام(ع)]] این کتاب را برای اهل [[خراسان بزرگ|خراسان]] نوشتند و نسخه‌ای به خط کوفی نیز از آن به [[مکه]] برده شده و بعداً شخصی به نام مولا میرزا مقدس ([[مولا مقدس آقا میرزا محمد]])، این را از خط کوفی به خط معمولی تبدیل کرده است. برخی گفته‌اند که این نسخه خط کوفی که به مکه برده شده، در کتابخانه‌ای در [[طائف]] وجود دارد، که کتب [[سید علی خان مدنی]] در آنجاست و این کتاب، جزو کتاب‌های سید علی خان است. <ref>نراقی، عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام، ۱۳۷۵ش، ص۷۱۷.</ref>

# کسی که این کتاب را نوشته، به [[فقه]] [[شیعه اثناعشری|شیعه]] و روایات، احاطه فراوانی داشته، چون در این کتاب، هم فتاوا وجود دارد و هم روایات.  

# مؤلف این کتاب بر جمع بین روایات متعارضه و همچنین بر موازین و وجوه جمع بین روایات متعارضه آگاهی کامل داشته است.