سید احمد خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها

| شهر تولد          =[[قم]]

| محل دفن          =حرم امام خمینی

| استادان          =[[محمد محمدی گیلانی|محمد محمدی گیلان]]

تحصیلات حوزوی خود را در سال ۱۳۴۴ش در [[قم]] شروع کرد. پس از تبعید پدر و برادرش به [[عراق]]، به عنوان سر حلقۀ ارتباطی میان [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت اسلامی]] ایرانیان و [[امام خمینی|رهبر نهضت]]، جایگاه ویژه‌ای در آن دورۀ سیاسی داشت. وی قبل و پس از [[انقلاب اسلامی ایران]]، در مقام مشاور پدر ([[امام خمینی]]) فعالیت می‌کرد. بعدها به عنوان رابط امام خمینی در جلسات شورای پنج نفرۀ مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران شرکت می‌کرد. پس از درگذشت امام خمینی، سید احمد تولیت مرقد پدر را برعهده گرفت. عضویت در شورای عالی امنیت ملی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]]، از سمت‌های وی پس از رحلت امام خمینی بود.<ref>منبع مقاله، دانشنامۀ جهان اسلام، ج۱۶، صص۱۸۶-۱۸۹.</ref>

پس از دستگیری و تبعید امام خمینی در [[۱۳ آبان]] ۱۳۴۳ش به ترکیه و سپس [[عراق]] ([[نجف]])، و پس از دستگیری و تبعید [[سید مصطفی خمینی]]، سید احمد در کانون شبکۀ ارتباطی نهضت امام خمینی در ایران قرار گرفت که برای انتقال اخبار و اطلاعات به رهبر نهضت در آن اوضاع سیاسی اهمیت بسزایی داشت. او در اواخر سال ۱۳۴۴ ش مخفیانه به نجف رفت و پس از سه ماه، بنا به توصیۀ امام خمینی به ایران بازگشت<ref>احمد خمینی، دلیل آفتاب، ص۲ف ثقفی، مصاحبه با همسر گرامی حضرت امام خمینی، ص۳۷</ref>، و از آن پس ارتباطات و فعالیت‌هایش تحت‌نظر مأموران امنیتی قرار گرفت.<ref> رک: انصاری، مهاجر قبیلۀ ایمان، صص۳۱-۳۴.</ref>پس از آن به توصیۀ امام خمینی در [[حوزه علمیه قم|حوزۀ علمیۀ قم]] به تحصیل علوم اسلامی مشغول شد.<ref> محتشمی، مصاحبه با حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر محتشمی، ص۴۲۱.</ref>

در اواخر ۱۳۴۵ش، سید احمد برای دومین بار مخفیانه به [[نجف]] رفت و رسما وارد سلک روحانیت شد. همچنین در مدت توقف در نجف، در درس امام خمینی و برادرش [[سید مصطفی خمینی]] شرکت کرد. سید احمد، بنا به مسئولیتی که در به عنوان رابط نهضت در ایران داشت، در تیر ۱۳۴۶ش به ایران بازگشت، مأموران ساواک او را دستگیر کردند و به اتهام اقدام بر ضد امنیت کشور بیش از یک ماه در زندان قزل قلعه محبوس گردید. او پس از آزادی، به فعالیت‌های سیاسی‌اش ادامه داد و بار دیگر، هنگامی که مأموران امنیتی در آبان ۱۳۴۶ ش به منزل امام خمینی در قم حمله کردند دستگیر و بازداشت شد.<ref>انصاری، مهاجر قبیلۀ ایمان، صص۳۵-۴۰، ۵۲-۵۳، ۷۷.</ref>

در این سال‌ها، فعالیت سیاسی سید احمد بیشتر از قبل شده بود. او به همراه عمویش، [[آیت الله]] [[مرتضی پسندیده]]، در ایام عزاداری، مجالس روضه‌خوانی را در بیت امام خمینی برپا می‌کرد و در این مجالس تلاش می‌نمود یاد ایشان را زنده نگهدارد. همچنین با طرفداران امام خمینی که جلساتی ترتیب می‌دادند، در ارتباط بود، از جمله با [[سید محمدرضا سعیدی]]،<ref>تاریخ و محل [[شهادت]]: ۱۳۴۸ ش در زندان قزل قلعۀ تهران</ref> [[محمدرضا مهدوی کنی]] و [[فضل الله محلاتی]].<ref>رک: یاران امام، به روایت اسناد ساواک، ج۱، صص۳۵۱، ۳۵۴. </ref>

سید احمد در این دوره، به دستور امام خمینی با خانوادۀ زندانیان سیاسی و تبعیدی‌های نهضت اسلامی، دیدار می‌کرد و کمک‌های مالی در اختیارشان قرار می‌داد.<ref>بروجردی، ص۸۸؛ خلخالی، ص۲۵۶.</ref> تکثیر و پخش اعلامیه‌های امام خمینی<ref> رک: احمد خمینی، مجموعه آثار یادگار امام حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، ج۱، صص۱۲۰-۱۲۱؛ خامنه‌ای، ص۱۶.</ref> و رسیدگی به امور [[حوزه علمیه قم|حوزۀ علمیۀ قم]] به کمک برخی از نزدیکان امام خمینی<ref> مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پرونده امام خمینی، ش ۸۸۰، ص۵۳، ش ۸۴۶، صص۷۰-۷۱.</ref> از دیگر وظایف وی در این سال‌ها بود. او در سال ۱۳۴۹ ش ازدواج کرد.<ref>مصطفوی، صص۱۰۱-۱۰۲.</ref>

سید احمد برای سومین بار در سال ۱۳۵۲ ش به [[عراق]] و سپس به [[مکه]] رفت و پس از به جا آوردن [[مراسم حج]] به [[لبنان]] سفر کرد. در آنجا با [[امام موسی صدر]] و مبارزان ایرانی مقیم لبنان، از جمله دکتر [[مصطفی چمران]]، دیدار کرد. مدتی نیز در پایگاه نظامی که مصطفی چمران در لبنان برای آموزش مبارزان ایرانی ایجاد کرده بود، به فراگیری فنون نظامی پرداخت. در عراق، پس از مبادلۀ اخبار و اطلاعات، پیام‌ها و رهنمودهای جدیدی از امام خمینی دریافت کرد و در اوخر ۱۳۵۲ ش به ایران بازگشت.<ref>رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ امام خمینی، ش ۸۵۹، صص۳۷-۴۴. احمد خمینی، مجموعه آثار، ج۱، ص۱۲۰؛ انصاری، صص۸۵-۸۶.</ref>

چهارمین سفر سید احمد به عراق، [[سوریه]] و لبنان مصادف با شهادت [[سید مصطفی خمینی|سید مصطفی]] در اول آبان ۱۳۵۶ ش بود. این اتفاق سبب شد که سید احمد برنامه‌اش را تغییر دهد و در نجف بماند. امام خمینی در ۱۵ دی ۱۳۵۶ش، وی را رسماً به جای سید مصطفی وصی خود انتخاب کرد.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱۱، ص۳۲۶؛ انصاری، صص۱۰۰-۱۰۴؛ امام خمینی، وعدۀ دیدار، صص۷۷-۷۸.</ref>

پس از اوج گرفتن قیام مردم ایران در [[سال ۱۳۵۷ شمسی]]، محدودیت‌ها و فشارهای دولت [[عراق]] بر امام خمینی شدت گرفت و به محاصرۀ منزل امام خمینی در نجف اقدام کرد، که به تصمیم امام خمینی به ترک این کشور انجامید و سید احمد، امام خمینی را برای رفتن به [[فرانسه]] متقاعد کرد.<ref>احمد خمینی، مجموعه آثار، ج۱، صص۹۳-۱۰۰، ۵۶۸-۵۶۹؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ امام خمینی، ش ۸۴۹، صص۱۸-۲۴، ش ۸۷۷، صص۱۶-۱۷؛ برای آگاهی بیشتر از نقش سید احمد در انتخاب پاریس رک: امام خمینی، صحیفۀ انقلاب، ص۳۸.</ref>

== فعالیت‎ها پس از انقلاب==

او در دورۀ پس از انقلاب، علاوه بر حمایت از دیدگاه‌ها و مواضع امام خمینی، به مناسبت‌های مختلف نظر و مواضع خود را اعلام می‌کرد<ref>برای نمونه‌ای از دیدگاه‎‌های او در زمینه‌های ولایت فقیه، شوراها، مجلس خبرگان و غیره رک: احمد خمینی، مجموعه آثار یادگار امام حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، ج۱، صص۲۹-۵۱، ۵۷-۵۹.</ref>

سید احمد در ماجرای تسخیر سفارت آمریکا در تهران در [[۱۳ آبان]] ۱۳۵۸، از اولین افرادی بود که و بر لزوم حمایت از اقدام دانشجویان اصرار ورزید.<ref>احمد خمینی، مجموعه آثار یادگار امام حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، ج۱، صص۶۳-۶۴؛ انصاری، مهاجر قبیلۀ ایمان: نگاهی به زندگی نامۀ یادگار امام حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، ص۱۵۸.</ref>

سید احمد بارها از سوی مسئولان برای سمت‌های مختلف و مهم نامزد شد که به توصیۀ امام خمینی نپذیرفت.<ref>رک: انقلاب اسلامی، ش ۳۱۱، ۱ مرداد ۱۳۵۹، ص۱؛ امام خمینی، صحیفۀ نور، ج۱۲، ص۲۶۰؛ هاشمی رفسنجانی، ۱۳۷۸ش، ص۲۴۶.</ref> تنها انتصاب رسمی سید احمد، عضویت در شورای پنج نفرۀ مسئولان نظام بود که به عنوان رابط رهبر انقلاب در آن شرکت می‌کرد و خود نیز نظر مشورتی داشت.<ref>هاشمی رفسنجانی، عبور از بحران: کارنامه و خاطرات ۱۳۶۰ هاشمی رفسنجانی، صص۳۰-۳۱؛ «‌حاج احمد آقا: جسور، خلاق و مورد اعتماد امام » (مصاحبه)، صص۴۰- ۴۱.</ref>