علی بن مهزیار اهوازی: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان              = علی بن مهزیار اهوازی  

| فعالیت‌های اجتماعی  = از اصحاب و وکلای امامان شیعی  

منابع کنیه وی را ابوالحسن و لقب وی را اهوازی و دورقی آورده‎اند.<ref>رجال ابن داود، ص142</ref> لقب دروقی از آن جهت به وی اطلاق شده است که زادگاه وی [[دورق]] یکی از شهرهای [[خوزستان]] بوده است.<ref>معجم‏البلدان،ج‏2،ص:483</ref>

پدر وی به نام [[مهزیار اهوازی|مهزیار]]، [[مسیحی |مسیحی]] و اهل [[هند]] بود که اسلام آورد سپس در یکی از روستاهای [[اهواز]] سکنی گزید. علی بن مهزیار نیز همراه پدرش، در همان دوران نوجوانی به دین اسلام گروید.<ref>زرگلی‌،ج 5 ص 178</ref>

برخی معتقدند که وی اهل «[[هندیجان فارس]]» است. <ref>رجال نجاشی، ص177؛ اختیار معرفةالرجال (فهرست طوسی)، ج2، ص825.</ref> در دوره های گذشته «هندیجان» از شهرهای دورق قدیم - جزء [[فارس]] - محسوب می شد.

در احوال وی آورده‎اند که: «هنگام طلوع خورشید برای خدا به [[سجده]] می‌افتاد و سرش را بلند نمی‌کرد تا اینکه هزار نفر از برادران دینی‌اش را دعا می‌کرد.<ref>معجم رجال الحديث، ج 1، ص 318 </ref><ref>تحليلى از زندگانى امام هادى(ع) ،ص:293</ref>

ازاین‌رو، پیشانی وی در اثر سجده‌های زیاد و طولانی، همانند زانوی شتر، پینه زده بود و این نبود مگر به خاطر عبادت بسیار و سجده در پیشگاه حق.»<ref>الکنی و الالقاب، ج1، ص432</ref>

وی از مفسران قرن سوم هجری است و بیش از سی کتاب و رساله در زمینه‌های مختلف معارف اسلامی دارد.<ref>فهرست، شيخ طوسی، ص 88 </ref>نام وی در اسناد حدود 437 روایت آمده‌است.<ref>معجم رجال الحدیث، ج12، ص194</ref>

به نوشته [[احمد بن علی نجاشی |نجاشی]]، ابن مهزيار با [[على بن اسباط]] كه [[فطحیه|فطحى مذهب]] بود، مناظراتى داشت و مسائلى در اين باره ميان آن دو رد و بدل گرديد. سرانجام آن دو مسائل مورد بحث خود را پيش [[امام جواد(ع)]] بردند كه اين امر، با بازگشت على بن اسباط از عقيده باطل خود، خاتمه يافت.

<ref>مهدى موعود، ترجمه بحار الأنوار ،متن،ص:947</ref> <ref>حيات فكرى و سياسى ائمه، جعفريان ،ص:492</ref>

علی بن مهزیار از [[امام رضا(ع)]] حدیث نقل کرده‌است. وی از یاران نزدیک امام جواد(ع) و <ref>امام هادی(ع)</ref> به شمار می‌رفت <ref>معجم رجال الحدیث، ج12، ص194. </ref>و به عنوان وکیل آنان بود و [[توقیع]](امضا) آنها هنوز موجود است.

امام جواد (ع)، علی بن مهزیار را با پیام‌ها و نامه‌های عطرآگینی ستود؛ از جمله حضرت در نامه‌ی ذیل او را چنین تحسین می‌کند:

::«ای علی! در پیروی کردن، انجام دستورها، خیرخواهی و پندگویی تو را آزمودم (و تو سرافراز از بوته‌ی آزمایش بیرون آمدی). پس اگر بگویم کسی را مانند تو ندیده‌ام، چه بسا راست گفته باشم. خداوند به تو [[بهشت]] برین و آن مقامات والایی که نمی‌دانی، پاداش دهد. من مقام تو و خدمات شبانه روزی تو را در سرما و گرما از نظر دور نداشته‌ام. از خداوند می‌خواهم در [[روز قیامت]] که همه را گرد می‌آورد، آن چنان مخلوقات خود را شیفته و دوستدار تو کند که مایه‌ی رشک باشد. به درستی که خداوند شنونده‌ی دعاهاست...»<ref>رجال نجاشی، ص253</ref> <ref>حياة الإمام الرضا(ع)، القرشي ،ج‏2،ص:150</ref>

همچنین امام جواد(ع) در جواب یکی از نامه های علی می‌نویسند:

::اما راجع به دعائی كه از من خواسته بودی. تو نمی‌دانی كه خداوند تو را در نزد من چگونه قرار داده كه به خاطر محبتی كه به تو دارم گاهی تو را به نامت می‏خوانم. خداوند آنچه را به تو روزی كرده به بهترين شكل پايدار گرداند و با خشنودی من از تو، او هم از تو خشنود گردد و تو را به آرزويت نائل گرداند و با رحمت خودش تو را در فردوس اعلی ميهمان سازد. خداوند ترا حفظ كند و دوست بدارد.<ref>مفاخر اسلام، علي دوانی، ج 1 ص111 </ref> <ref> حياة الإمام الرضا(ع)، القرشي ،ج‏2،ص:150</ref>

علی بن مهزیار از‌ جانب امام هادی(ع) در جـاهایی وکالت داشت و [[توقیع|توقیعاتی]] از طرف امـام دربـارهء درسـتی و درستکاری وی برای [[شیعه|شیعیان]] صـادر‌ شده‌ است‌. <ref>مامقانی،ج 2،ص 310</ref>

*[[شیخ طوسی]] «او دانشمندی مورد اعتماد و دارای اعتقادی راسخ و صحيح بود و از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادی(ع) نيز به حساب می‏آمد».<ref>رجال شيخ طوسی، ص 381</ref>

*[[محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشی|كشی]]: از ديگر [[رجال]] شناسان معروف اينگونه از وی ياد می‏كند:«علی بن مهزيار مسيحی بود ولی خداوند متعال او را هدايت كرد. وي از مردم هند(هنديجان) بود كه از روستاهای فارس محسوب می‏شد كه بعدها در اهواز سكنی گزيد».<ref>اختيار معرفة الرجال، شيخ طوسي، ص 548 </ref>

*'''قرآنی:''' در زمنیه قرآن دو کتاب به نامهای [[تفسیر]] <ref>اعیان الشیعه، ص226</ref> و حروف القرآن <ref>اعیان الشیعه، ص226</ref> داشته است.

*'''تاریخی:''' در تاریخ نیز کتابهای درباره زندگینامه‌ی [[پیامبران]] تالیف کرده بوده‌است.<ref> الذريعة، آغا بزرگ الطهراني ،ج‏2،ص:356</ref> [[سید بن طاووس]] از [[کتاب ملاحم]] وی نیز یاد می‌کند. <ref>التشريف بالمنن، ابن طاوس ،ص:30</ref>

*'''فقهی''': بیشتر کتابهای وی فقهی است وی مقالاتی در اشربه، بازرگانی و پیشه‌وری داشته<ref>مجالس المؤمنین، ص181</ref> کتاب الوضوء، کتاب الصلاة، کتاب الزکاة، کتاب الصوم، کتاب الحج، کتاب الطلاق، کتاب الحدود، کتاب الدیات، کتاب التفسیر، کتاب الفضائل، کتاب العتق و التدبیر، کتاب التجارات و الاجارات، کتاب المکاسب <ref>رجال نجاشی</ref> به رشته تحریر در آورده بود.

*'''گوناگون:''' همچنین [[کتاب المثالب]]، کتاب الدعاء، کتاب التجمل و المروة و [[کتاب المزار]] داشته است. <ref>رجال نجاشی</ref>

[[عبدالله بن یحیی|عبدالله بن یحیی ]]

[[محمد بن اسماعیل بن بزیع ]]

[[موسی بن قاسم]] ...

[[ابوالقاسم خویی|خوئی]] اساتيد و كسانی كه وی از آنان روايت نقل كرده را بيش از پنجاه نفر ذكر كرده‏اند. <ref>معجم رجال الحديث، خوئي، ج 12، ص 199 </ref>

دیگر از خدمات این صحابی وفادار ائمه (ع) عبارت‌اند از:

* ترویج ولایت امام جواد (ع) در ایران زمین به ویژه اهواز

* بر عهده گرفتن وکالت امام جواد و امام هادی (ع)

* منشأ آرامش و خیر بودن در اهواز <ref>التهذیب، ج3، ص294</ref>

از تاريخ وفات علی بن مهزیار اطلاع دقيقی در دست نيست ولی سال رحلت او را حدود ۲۵۴ق تخمين زده‌‏اند.<ref>مفاخر اسلام، ج ۱، ص ۱۲۰ </ref>

در دو شهر اهواز و جاجرم بقعه‎هایی به علی بن مهزیار منسوب است، اهالی هر دو شهر بقعه شهر خود را متعلق به علی بن مهزیار اهوازی می‌دانند.

برخی بر این باورند که مقبره علی بن مهزیار در شهر اهواز است. <ref>مخلصی، ص165تا197 </ref> مقبره‌ای نیز در دو کیلومتری شرق جاجرم و در میان قبرستان شهر قرار دارد. <ref>شریعتی، ص189 </ref> که اهالی آن را از آن علی بن مهزیار می‌دانند.

توجیه آنان این است که «تشابه اسمی بین علی بن مهزیار و علی بن ابراهیم بن مهزیار و نیز ذکر برخی از احادیث با کلمه ی قال ابن مهزیار باعث به اشتباه افتادن بعضی از علمای رجال شده و هر دو نفر را یکی دانسته اند. اهالی جاجرم، که چندین سال قبل جهت تعمیر بنای آرامگاه خواجه مهزیار نبش قبر کرده بودند، اولاً جنازه ی وی را سالم یافته و از آن روز اعتقاد کاملی پیدا کرده و نذورات فراوان می کنند؛ ثانیاً سنگ قبری کشف کرده اند. که نوشت شده «هذا مرقد ماهزیار» و قسمتی از سنگ هم خوانده نمی‌شود. چنین به نظر می رسد که آرامگاه جاجرم مربوط به علی بن مهزیار و بقعه ی موجود در اهواز مربوط به علی بن ابراهیم بن مهزیار باشد. <ref>احمدی، ص ۵۴</ref>

*محمد بن علی بن مهزيار <ref>رجال شيخ طوسی، 422 ـ معجم رجال الحديث، خويی، ج 17، ص 30 </ref>[[علی بن موسی بن جعفر بن طاووس|سید بن طاووس]] در كتاب «[[ربیع الشیعه]]» وی را از سفيران و نمايندگان [[امام زمان(عج)]] دانسته‎است.<ref>تنقيح المقال، مامقاني، ج 3، ص 160 </ref>                       <ref>تحليلى از زندگانى امام هادى(ع) ،ص:307</ref>

*حسن بن علی بن مهزیار، وی فرزندی به نام محمد داشته از مشایخ [[ابن قولویه]] صاحب [[کامل الزیارات]] بوده است.<ref>بحار الأنوار، المجلسي ،ج‏0،ص:121</ref>

همایش‎هایی در دو شهر اهواز و جاجرم برای معرفی علی بن مهزیار اهوازی گرفته شده است.

در ساعت 16 عصر روز جمعه هفتم مهرماه سال 1391 به همت اداره اوقاف شهرستان همایش علی بن مهزیار گرفته شد.<ref>http://www.rasanews.ir/NSite/FullStory/News/?Id=140321</ref>

شنبه بیستم اردیبهشت 1393 شمسی همایش علی بن مهزیار در جاجرم برگزار شد. همچنین شورای فرهنگ عمومی این شهر سالروز میلاد امام جواد(ع) را در تقویم این شهرستان به نام روز «ابوالحسن علی بن مهزیار» نامگذاری کرد.<ref>http://khorasansh.awqaf.ir/news/view-48533.aspx</ref>

* آقابزرگ تهرانی، الذريعة إلى تصانيف الشيعة، اسماعیلیان، قم.

* احمدی، رضا، «علی بن مهزیار اهوازی یا جاجرمی» مجله‌ی زائر (ویژه نامه‌ی جواد الائمه)، شماره‌ی هشتم، آبان ماه ۱۳۷۷، مشهد، ص ۵۴

* سید بن طاووس(664ق)، التشريف بالمنن فی التعريف بالفتن‏، صاحب الأمر، قم‏،  1416 ق‏، چاپ اوّل.‏‏

* شیخ طوسی، رجال الطـوسی،افـست قم،چاپ اول.

* باقر شریف قرشی، حياة الإمام الرضا عليه السلام‏، ناشر سعيد بن جبير، قم‏، 1380 ش‏، چاپ دوم‏.

* باقر شریف قرشی، تحليلى از زندگانى امام هادى عليه السلام، مترجم محمدرضا عطایی، آستان قدس رضوی، مکان مشهد، 1371ش.

* مجلسی، بحار، اسلامیه، تهران، 1363ش.

* مجلسی، مهدی موعود ترجمه جلد15بحار، مترجم علی دوانی، اسلامیه، تهران، 1378ش.

* مخلصی، محمد علی، «توضیحی بر مقاله‌ی مسجد جامع جاجرم» مجله‌ی اثر، شماره ۱۸ و ۱۳۶۹،۱۹، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.

* یاقوت حموی(م626)، معجم البلدان، بيروت، دار صادر، ط الثانية، 1995.