امامه دختر ابوالعاص بن ربیع: تفاوت میان نسخه‌ها

| خویشاوندان سرشناس  = [[پیامبر(ص)]] • [[زینب بنت رسول الله|زینب]] • [[امام علی (ع)]] • [[ابوالعاص]]

| دلیل شهرت    = نوه [[پیامبر (ص)]]

| نقش‌های برجسته    = همسر [[امیرالمومنین]]

'''اُمامَة بنت ابی‌العاص بن رَبیع'''، همسر [[امام علی(ع)]]. امامه دختر [[زینب دختر پیامبر]]  و [[ابوالعاص بن ربیع]] بود و پس از [[شهادت]] [[حضرت فاطمه(س)]]، به ازدواج [[امام علی(ع)]] درآمد. گفته‌اند که این [[ازدواج]] به [[وصیت]] حضرت فاطمه(س) بوده است.

پدر امامه، [[ابوالعاص بن ربیع]]<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳.</ref> (درگذشت [[سال ۱۲ هجری قمری|۱۲ق]])، خواهرزاده [[خدیجه]] بود که در [[جنگ بدر]] به اسارت [[مسلمانان]] درآمد<ref>واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۳۹؛ ابن هشام، السیره النبویه، ۱۳۷۵ق، ج۲، ص۳۰۶</ref> مادرش [[زینب دختر پیامبر]] است<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳</ref> که در [[سال ۸ هجری قمری|سال ۸ق]] درگذشت<ref> خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ۱۴۱۵ق، ص۴۴.</ref> و در [[بقیع]] مدفون شد.

{{جعبه نقل قول| عنوان = [[فاطمه(س)]] خطاب به [[حضرت علی(ع)]]:| نقل‌قول = «وَ أَنَا أُوصِیک أَنْ تَتَزَوَّجَ أُمَامَةَ بِنْتَ أُخْتِی زَینَبَ تَکونُ لِوُلْدِی مِثْلِی.{{سخ}}به تو [[وصیت]] می‌کنم که با امامة دختر خواهرم [[زینب بنت رسول الله|زینب]] ازدواج کنی؛ زیرا که او برای فرزندانم همانند من است»|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[محدث نوری]]، [[مستدرک الوسائل]]، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۶۰؛ [[سلیم بن قیس]]، [[کتاب سلیم بن قیس]]، ۱۴۱۵ق، ص۸۶۸</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

اُمامَه پیش از [[بعثت]] به دنیا آمد و در [[سال ۵۰ قمری|سال ۵۰ق]] از دنیا رفت.<ref>ذهبی، تاریخ اسلام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴</ref>  به گزارش منابع تاریخی رسول خدا (ص) اُمامَه را دوست می‌داشت، او در کودکی هنگامی که پیامبر [[نماز]] می‌گزارد، بر روی دوش آن حضرت بالا می‌رفت. پیامبر هنگامی که به [[سجده]] می‌رفت او را بر زمین می‌گذاشت و هنگامی که برمی‌خاست او را برمی‌داشت.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۸؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة، ج۷، ص۳۳۱.</ref>

فقها از این ماجرا برای جواز انجام دادن برخی کارها در حال نماز استفاده کرده‌اند.<ref> نک: علامه مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۸۱، ص۲۸۸.</ref>

امام علی(ع) پس از درگذشت حضرت فاطمه (س) به سفارش آن حضرت با اُمامَه [[ازدواج]] کرد<ref>محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۳۵؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲؛ علامه مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۳، ص۲۱۷.</ref> و از او صاحب پسری شد که [[محمد اوسط بن علی|محمد اوسط]] نام گرفت.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۹۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۹۳</ref> پس از آنکه حضرت علی(ع) به دست [[ابن ملجم]] ضربت خورد، به امامه وصیت کرد که پس از او، با [[مغیره بن نوفل|مُغِیرَة بن نَوْفَل]] ازدواج کند. او پس از گذشت [[عده]] با مغیره ازدواج کرد و تا زمان وفات نزد او بود و فرزندی به نام یحیی برای او آورد<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳، ج۶، ص۲۲؛ ذهبی، تاریخ اسلام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹</ref> برخی معتقدند که او از علی و مغیره صاحب فرزندی نشد.<ref> نک: ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹</ref> بنابر برخی گزارش‌های دیگر، حضرت علی (ع) هنگامی که در بستر مرگ بود، از مغیره خواست که پس از ایام عده امامه، او را به عقد خود درآورد زیرا بیم داشت که بعد از او، [[معاویه بن ابی سفیان|معاویه]] از امامه خواستگاری کند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۲، ص۱۷۸۹.</ref> طبق نقلی دیگر، علی (ع) به امامه گفت اگر بعد از من خواستی شوهر کنی، با مغیره ازدواج کن. پس از اتمام عده امامه، معاویه از او خواستگاری کرد و امامه به مغیره پیام فرستاد که «معاویه» از من خواستگاری کرده و اگر تو را به من نیازی هست، به خواستگاری من بیا و چنین شد که امامه به همسری مغیره درآمد.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۴، ص۱۷۸۹-۱۷۹۰.</ref>

* ابن اثیر، علی بن محمد جزری، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق-۱۹۸۹م.

* ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ،‌ بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق-۱۹۶۵م.

* ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، دارالکتب العلمیة، ط الأولی، بیروت، ۱۴۱۵ق-۱۹۹۵م.

* ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت،‌ دارالجیل، ط الأولی، ۱۴۱۲ق-۱۹۹۲م.

* ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویـه، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، شركة مكتبة ومطبعة مصطفى البابي الحلبي وأولاده بمصر، ۱۳۷۵ق-۱۹۵۵م.

* بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی،‌ بیروت، دارالفکر، ط الأولی، ۱۴۱۷ق-۱۹۹۶م.

* خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، تحقیق فواز، بیروت، دارالکتب العلمیة، ط الأولی، ۱۴۱۵ق-۱۹۹۵م.

* ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق-۱۹۹۳م.

* سلیم بن قیس هلالی کوفی، کتاب سلیم بن قیس، قم، انتشارات الهادی، ۱۴۱۵ق.

* محدث نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۸ق.