Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۰۷۲
ویرایش
حرم امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←پیوند به بیرون) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
===اولین بنا=== | ===اولین بنا=== | ||
زمانی که [[مختار ثقفی]] در [[شعبان]] [[سال ۶۵ قمری]]. در قیام خونخواهی امام حسین(ع) به پیروزی رسید، بر آرامگاه امام(ع) بنایی ساخت و بر آن گنبدی از آجر و گچ قرار داد. مختار در روزگار فرمانروایی خود نخستین کسی بود که بر آن مضجع، بنایی ساخت. این بنا شامل یک سرپوشیده و یک مسجد بود و مسجد هم دو در داشت؛ دری به سمت مشرق و دری دیگر به سمت مغرب.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص ۸۹</ref> | زمانی که [[مختار ثقفی]] در [[شعبان]] [[سال ۶۵ قمری]]. در قیام خونخواهی امام حسین(ع) به پیروزی رسید، بر آرامگاه امام(ع) بنایی ساخت و بر آن گنبدی از آجر و گچ قرار داد. مختار در روزگار فرمانروایی خود نخستین کسی بود که بر آن مضجع، بنایی ساخت. این بنا شامل یک سرپوشیده و یک مسجد بود و مسجد هم دو در داشت؛ دری به سمت مشرق و دری دیگر به سمت مغرب.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص ۸۹.</ref> | ||
به خاطر اینکه شیعیان زیادی به [[زیارت]] امام حسین(ع) می‌رفتند [[هارون عباسی]] عده‌ای را روانه کرد تا مرقد امام را ویران سازند. فرستادگان هارون مسجدی را که بر مرقد امام بنا شده و همچنین مسجدی را که بر مرقد ابوالفضل(ع) برپا شده بود ویران کردند. هارون همچنین از آنان خواسته بود درخت سدری را که در کنار مرقد امام(ع) روییده بود قطع کنند و جای قبر را نیز با خاک یکسان سازند، و آنان چنین کردند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۹۳</ref> | به خاطر اینکه شیعیان زیادی به [[زیارت]] امام حسین(ع) می‌رفتند [[هارون عباسی]] عده‌ای را روانه کرد تا مرقد امام را ویران سازند. فرستادگان هارون مسجدی را که بر مرقد امام بنا شده و همچنین مسجدی را که بر مرقد ابوالفضل(ع) برپا شده بود ویران کردند. هارون همچنین از آنان خواسته بود درخت سدری را که در کنار مرقد امام(ع) روییده بود قطع کنند و جای قبر را نیز با خاک یکسان سازند، و آنان چنین کردند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۹۳.</ref> | ||
===دومین بنا=== | ===دومین بنا=== | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
مأمون در سال ۱۹۳ق. دستور داد قبر امام حسین(ع) بازسازی شود و به شیعیان اجازه داده شود به زیارت مرقد امامان شیعه بروند. | مأمون در سال ۱۹۳ق. دستور داد قبر امام حسین(ع) بازسازی شود و به شیعیان اجازه داده شود به زیارت مرقد امامان شیعه بروند. | ||
در دوره مأمون بنایی بر مضجع امام حسین(ع) ساخته شد و این بنا تا سال ۲۳۲ق | در دوره مأمون بنایی بر مضجع امام حسین(ع) ساخته شد و این بنا تا سال ۲۳۲ق یعنی دوران زمامداری [[متوکل]] برجای ماند. چون متوکل به قدرت رسید بر شیعه سخت گرفت و آنان را در تنگنا قرار داد، فرمان تعقیب علویان را صادر کرد و آنان را از زیارت مرقد امام حسین(ع) باز داشت. او به گذاشتن پاسگاه‌های منع و تعقیب زائران که در همه پانزده سال فرمانروایی‌اش به سختی دست به کار این تعقیب و منع بودند بسنده نکرد، بلکه به نابود کردن، با خاک یکسان ساختن و آب بستن به مرقد امام حسین(ع) فرمان داد.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص ۹۵ـ۹۴.</ref> طبری این واقعه را در ذیل حوادث سال ۲۳۶ ق آورده است.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۹، ص۱۸۵.</ref> | ||
===سوّمین بنا=== | ===سوّمین بنا=== | ||
[[منتصر]] در اواخر سال | [[منتصر]] در اواخر سال ۲۴۷ق بر کرسی خلافت عباسی نشست و فرمان داد گنبدی بر مرقد امام حسین(ع) بسازند. خلیفه، همچنین اموالی در اختیار علویان قرار داد و آنان را به زیارت امام حسین(ع) فراخواند. در پی این گشایش، گروهی به [[کربلا]] هجرت کردند. بنایی که منتصر ساخت، تا سال ۲۷۳ ق. یعنی دوره خلافت [[معتضد عباسی]] بر جای ماند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۹۹.</ref> | ||
===چهارمین بنا=== | ===چهارمین بنا=== | ||
در [[۹ ذی‌الحجه]] سال | در [[۹ ذی‌الحجه]] سال ۲۷۳ق و در حالی که زائران در [[روز عرفه]] در مرقد امام حسین(ع) گرد آمده بودند، بنایی که منتصر بر آن آرامگاه ساخته بود، بر سر آنان خراب شد و عده‌ای کشته شدند. | ||
پس از آن مرقد امام به مدّت ده سال همچنان بدون بنا باقی ماند، تا آن که [[داعی صغیر]] به حکومت رسید. او به ساختن بنایی مناسب برای مرقد امام علی(ع) و مرقد امام حسین(ع) فرمان داد. تاریخ این بنا به سال‌های میان ۲۷۹ و ۲۸۹ قمری مربوط می‌شود. داعی صغیر حرمی که در کربلا ساخته بود گنبدی بلند و دو درب داشت و در هر یک از دو سوی آن نیز یک سرپوشیده قرار داشت. وی همچنین بارویی را که بر پیرامون حرم امام حسین(ع) و خانه‌های مجاور بود را بازسازی کرد.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۰۰ـ۹۹</ref> | پس از آن مرقد امام به مدّت ده سال همچنان بدون بنا باقی ماند، تا آن که [[داعی صغیر]] به حکومت رسید. او به ساختن بنایی مناسب برای مرقد امام علی(ع) و مرقد امام حسین(ع) فرمان داد. تاریخ این بنا به سال‌های میان ۲۷۹ و ۲۸۹ قمری مربوط می‌شود. داعی صغیر حرمی که در کربلا ساخته بود گنبدی بلند و دو درب داشت و در هر یک از دو سوی آن نیز یک سرپوشیده قرار داشت. وی همچنین بارویی را که بر پیرامون حرم امام حسین(ع) و خانه‌های مجاور بود را بازسازی کرد.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۰۰ـ۹۹</ref> | ||
===پنجمین بنا=== | ===پنجمین بنا=== | ||
در دوران خلافت طائع پسر مطیع عبّاسی، عضد الدوله بویهی حکمرانی [[بغداد]] را در دست گرفت. او در پنج سال دوره حکمرانی‌اش یک بار در [[جمادی الاول]] در سال | در دوران خلافت طائع پسر مطیع عبّاسی، عضد الدوله بویهی حکمرانی [[بغداد]] را در دست گرفت. او در پنج سال دوره حکمرانی‌اش یک بار در [[جمادی الاول]] در سال ۳۷۱ق کربلا را زیارت کرد، اوقافی به مرقد امام(ع) اختصاص داد و فرمان داد تا آن را نوسازی کنند. همچنین در زیارت خود به مردمان و زائران امام(ع) عطایایی بخشید و مبالغی هم به صندوق حرم اهدا کرد. عضد الدوله افزون بر نوسازی بنا، به تزیین آن نیز پرداخت، رواق‌هایی بر اطراف ضریح امام ساخت. ضریح را به ساج و دیبا تزیین کرد و روکشی از چوب برایش ساخت و چراغدان‌ها و شمعدان‌هایی برای روشن کردن حرم اهدا نمود. این توجّهِ عضد الدوله، رونق و شکوفایی و پیشرفت کربلا در زمینه‌های دینی، اجتماعی و تجاری را در پی آورد. رواق معروف به [[مسجد عمران بن شاهین|رواق عمران بن شاهین]] در [[حرم حضرت علی(ع)|مرقد امام علی(ع)]] در [[نجف]] و همچنین مسجدی که در سمت غرب [[حائر حسینی]] بنا شده، در همین دوران ساخته شده است. | ||
معزالدوله بویهی در سال | معزالدوله بویهی در سال ۳۶۹ق فرمانروایی بطیح جایی در نزدیکی واسط را به [[عمران بن شاهین]] واگذاشت و عمران دست به کار ساختن مسجد و رواقی در نجف و همچنین مسجد و رواقی دیگر در کربلا و [[کاظمین]] شد. رواقی که ابن شاهین بنا کرد، به رواق «سید ابراهیم مجاب» مشهور شد، و مسجدی که در جوار رواق ساخته بود تا دوران حکومت شاهان صفوی برپا ماند و در این دوره بنا به فتوایی که ضمیمه کردن مسجد به صحن حرم امام حسین(ع) را مجاز اعلام می‌کرد، در توسعه و نوسازی حرم، آن را جزو صحن قرار دادند. البته قسمتی از این مسجد همچنان جزو بناهای حرم امام(ع) مانده و امروزه مخزن فرش‌های حرم و در پشت ایوانِ معروف به ایوان ناصری واقع است. | ||
'''آتش سوزی در حرم امام حسین(ع)''' | '''آتش سوزی در حرم امام حسین(ع)''' | ||
در سال ۴۰۷ه. ق. یکی از شب‌ها دو شمع بزرگ از شمع‌هایی که حرم را روشن می‌ساخت بر فرش‌ها افتاد و آتش نخست پرده‌ها و روکش‌ها را به کام خود فرو برد و سپس به رواق‌ها و گنبد سرایت کرد، به گونه‌ای که تنها دیوارها، بخشی از حرم و مسجد عمران بن شاهین از آسیب این آتش ایمن ماند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۰۲ـ۱۰۰</ref> | در سال ۴۰۷ه. ق. یکی از شب‌ها دو شمع بزرگ از شمع‌هایی که حرم را روشن می‌ساخت بر فرش‌ها افتاد و آتش نخست پرده‌ها و روکش‌ها را به کام خود فرو برد و سپس به رواق‌ها و گنبد سرایت کرد، به گونه‌ای که تنها دیوارها، بخشی از حرم و مسجد عمران بن شاهین از آسیب این آتش ایمن ماند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۰۲ـ۱۰۰.</ref> | ||
===ششمین بنا=== | ===ششمین بنا=== | ||
[[حسن بن مفضل بن سهلان]] پس از در دست گرفتن قدرت به بازسازی حرم امام حسین(ع)، که بخش‌هایی از آن؛ شامل حرم و گنبد و رواق‌ها در آتش سوخته بود، پرداخت. او در سال | [[حسن بن مفضل بن سهلان]] پس از در دست گرفتن قدرت به بازسازی حرم امام حسین(ع)، که بخش‌هایی از آن؛ شامل حرم و گنبد و رواق‌ها در آتش سوخته بود، پرداخت. او در سال ۴۱۲هق گنبدِ حرم امام حسین(ع) را بازسازی و قسمت‌های سوخته در آتش را ترمیم کرد و فرمان داد دیواری بر پیرامون حرم بسازند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۰۳.</ref> | ||
===بنای هفتم=== | ===بنای هفتم=== | ||
در سال ۶۲۰ه. ق. [[محمد بن عبدالکریم کندی]] وزارت [[ناصرلدین الله]] را به عهده گرفت. او در دوران وزارت خود به ترمیم حرم و نوسازی و بازسازی قسمت‌های ویران شده آن پرداخت، دیوارها و چار رواق حرم را پوششی از چوب ساج پوشاند، صندوقی چوبی که با دیبا و پارچه‌های حریر زینت یافته بود، بر روی قبر نهاد.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۰۴ـ۱۰۳</ref> | در سال ۶۲۰ه. ق. [[محمد بن عبدالکریم کندی]] وزارت [[ناصرلدین الله]] را به عهده گرفت. او در دوران وزارت خود به ترمیم حرم و نوسازی و بازسازی قسمت‌های ویران شده آن پرداخت، دیوارها و چار رواق حرم را پوششی از چوب ساج پوشاند، صندوقی چوبی که با دیبا و پارچه‌های حریر زینت یافته بود، بر روی قبر نهاد.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۰۴ـ۱۰۳.</ref> | ||
===بنای هشتم=== | ===بنای هشتم=== | ||
[[اویس بن حسن جلائری]] در سال | [[اویس بن حسن جلائری]] در سال ۷۶۷ق بنای مسجد و حرم را نوسازی کرد و بر فراز ضریح گنبدی نیم دایره‌ای بنا نهاد. این گنبد بر چهار طاق در چهار سمت مضجع امام استوار بود و سمت بیرونی هر یک از این طاقها رواقی از رواق‌های حرم را تشکیل می‌داد. گنبدی بلند بر این چهار طاق ساخته شد و شکل هندسی بدیعی را تشکیل داد. این بنا که یکی از پسران اویس به نام احمد آن را در سال ۷۸۶ق تکمیل کرد؛ به گونه‌ای بود که اگر کسی بیرون از آن و در سمت درِ قبله می‌ایستاد تمام حرم و مضجع و ضریح امام را به طور کامل می‌دید و افزون بر این، امکان گردش زائران بر گرد ضریح وجود داشت. | ||
[[احمد جلائری]] ایوان روبروی صحن را که به ایوان طلا مشهور است و همچنین مسجد صحن را، که به شکل مربعی برگرد حرم قرار گرفته است ساخت و به آراستن رواق‌ها و داخل حرم به وسیله آینه‌کاری و خاتم کاری و نیز کاشی‌های کاشانی که بر آنها منظره‌هایی طبیعی نقش بسته اهتمام ورزید. بنا به فرمان احمد جلایری، دو گلدسته حرم را نیز به آجرهای زرد کاشانی آراستند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۰۶ـ۱۰۴ </ref> | [[احمد جلائری]] ایوان روبروی صحن را که به ایوان طلا مشهور است و همچنین مسجد صحن را، که به شکل مربعی برگرد حرم قرار گرفته است ساخت و به آراستن رواق‌ها و داخل حرم به وسیله آینه‌کاری و خاتم کاری و نیز کاشی‌های کاشانی که بر آنها منظره‌هایی طبیعی نقش بسته اهتمام ورزید. بنا به فرمان احمد جلایری، دو گلدسته حرم را نیز به آجرهای زرد کاشانی آراستند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۰۶ـ۱۰۴.</ref> | ||
===در دوره صفویه=== | ===در دوره صفویه=== | ||
[[پرونده:تصویر قدیمی از حرم امام حسین(ع).jpg|بندانگشتی|250px|تصویر قدیمی دیگر از حرم امام حسین(ع)]] | [[پرونده:تصویر قدیمی از حرم امام حسین(ع).jpg|بندانگشتی|250px|تصویر قدیمی دیگر از حرم امام حسین(ع)]] | ||
در سال ۹۱۴ق. [[شاه اسماعیل صفوی]] [[بغداد]] را گشود در دوّمین روز پس از آن به زیارت امام حسین(ع) رفت و فرمان داد حاشیه‌های ضریح را تذهیب کنند. او همچنین دوازده چراغدان طلا به حرم هدیه کرد. در ۹۲۰ق | در سال ۹۱۴ق. [[شاه اسماعیل صفوی]] [[بغداد]] را گشود در دوّمین روز پس از آن به زیارت امام حسین(ع) رفت و فرمان داد حاشیه‌های ضریح را تذهیب کنند. او همچنین دوازده چراغدان طلا به حرم هدیه کرد. در ۹۲۰ق شاه اسماعیل، دیگر بار به زیارت کربلا آمد و دستور داد صندوقی از چوب ساج بر ضریح بسازند. در ۹۳۲ق [[شاه اسماعیل دوم]]، ضریح مشبک زیبایی که از نقره ساخته شده به مرقد امام هدیه کرد. در ۹۸۳ق علی پاشا ملقّب به «وند زاده» بنای گنبد را نوسازی کرد. در ۱۰۳۲ق. [[شاه عباس صفوی]] ضریح مسی برای صندوق ضریح ساخت و گنبد را نیز به سنگ‌های کاشانی تزیین کرد. در ۱۰۴۸ق. سلطان مراد چهارم، از سلاطین عثمانی، کربلا را زیارت کرد و فرمان داد گنبد را از بیرون با گچ سفید کنند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۱۰.</ref> | ||
===در دوره نادرشاه=== | ===در دوره نادرشاه=== | ||
در سال ۱۱۳۵ ق. همسر [[نادر شاه]] با در اختیار گذاشتن اموال فراوانی به متولیان حرم امام حسین(ع) فرمان داد نوسازی گسترده‌ای انجام دهند. در ۱۱۵۵ق. نادر شاه کربلا را زیارت کرد و فرمان داد بناهای موجود را تزیین کنند. او همچنین هدیه‌های گران بهایی به گنجینه حرم هدیه کرد.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۱۱ـ۱۱۰</ref> | در سال ۱۱۳۵ ق. همسر [[نادر شاه]] با در اختیار گذاشتن اموال فراوانی به متولیان حرم امام حسین(ع) فرمان داد نوسازی گسترده‌ای انجام دهند. در ۱۱۵۵ق. نادر شاه کربلا را زیارت کرد و فرمان داد بناهای موجود را تزیین کنند. او همچنین هدیه‌های گران بهایی به گنجینه حرم هدیه کرد.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۱۱ـ۱۱۰.</ref> | ||
===در دوره قاجار=== | ===در دوره قاجار=== | ||
در سال ۱۲۱۱ق. [[آقا محمدخان قاجار]] دستور داد گنبد را به طلا آراستند. در ۱۲۱۶ق | در سال ۱۲۱۱ق. [[آقا محمدخان قاجار]] دستور داد گنبد را به طلا آراستند. در ۱۲۱۶ق [[وهابیت|وهابی‌ها]] به کربلا یورش آوردند، [[ضریح]] و رواق را ویران کردند و همه نفایس موجود در گنجینه حرم را ربودند. در [[سال ۱۲۲۷هجری قمری|۱۲۲۷ق]] ساختمان حرم رو به فرسودگی نهاده بود از همین رو مردم کربلا برای [[فتحعلی‌شاه قاجار]] نامه نوشتند و فرسودگی گنبد را به وی اطلاع دادند. وی با فرستادن یک ناظر برای نظارت بر هزینه‌ها و کار تجدید بنا دستور داد بنا را نوسازی و ورق‌های طلای روی گنبد را تعویض کنند. | ||
در سال ۱۲۳۲ق | در سال ۱۲۳۲ق فتحعلی‌شاه قاجار ضریح نقره‌ای تازه‌ای ساخت؛ ایوان گنبد را به طلا آراست و همه آنچه را که وهابیون ویران کرده بودند بازسازی کرد. در ۱۲۵۰ق فتحعلی‌شاه دستور داد گنبد بارگاه امام را نوسازی و گنبد حرم حضرت ابوالفضل(ع) را نیز برپا و تذهیب کنند. از سوی وی وکیلش [[ابراهیم خان شیرازی]] نظارت بر انجام امور و هزینه‌ها را بر عهده داشت. در ۱۲۷۳ق [[ناصرالدین شاه]] گنبد و بخشی از طلاکاری‌های آن را نوسازی کرد و در ۱۲۸۳ق صحن حرم را توسعه داد.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۱۱.</ref> | ||
===در دوره‌های بعد=== | ===در دوره‌های بعد=== | ||
[[Image:عکسی از مناره حرم امام حسین(ع).jpg|thumb|180px|بخشی از مناره حرم امام حسین(ع) ]] | [[Image:عکسی از مناره حرم امام حسین(ع).jpg|thumb|180px|بخشی از مناره حرم امام حسین(ع) ]] | ||
در سال ۱۳۵۸ق. [[سیف‌الدین طاهر]]، داعی اسماعیلی ضریح نقره‌ای را به ضریحی نو بدل کرد. در ۱۳۶۰ق | در سال ۱۳۵۸ق. [[سیف‌الدین طاهر]]، داعی اسماعیلی ضریح نقره‌ای را به ضریحی نو بدل کرد. در ۱۳۶۰ق او یکی از گلدسته‌ها را که ویران شده بود را از نو ساخت. در ۱۳۶۷ق خانه‌ها و همچنین مدارس دینی مجاور صحن به هدف توسعه آن تخریب شد. در ۱۳۷۰ق ضلع شرقی حرم ساخته، بدان افزوده و ایوان‌ها و طاقها با کاشی‌های نفیس زینت داده شد. در ۱۳۷۱ق گنبد، تجدید بنا و به خشت‌های طلا آذین شد. | ||
در سال ۱۳۷۳ق | در سال ۱۳۷۳ق آینه‌کاری‌های سقف و رواق‌های حرم به طور کامل بازسازی و کاشی‌های معرّقی از اصفهان برای آراستن حرم امام حسین(ع) و حضرت عبّاس به کربلا آورده شد. در همین سال قسمت بالای ایوان قبله (ایوان طلا) را طلاکاری کردند. در ۱۳۸۳ق هیأت نوسازی حرم برای نمای دیوارهای بیرونی حرم سنگ‌هایی از [[ایتالیا]] وارد کرد. | ||
در سال ۱۳۸۳ق | در سال ۱۳۸۳ق هیأت نوسازی حرم به بلندتر کردن ایوان‌ها و نماکاری دیوارهای آنها با کاشی اقدام کرد. در ۱۳۸۸ق ستون‌هایی سنگی از ایران وارد کردند و به برداشتن سقف قدیمی ایوان پرداختند. | ||
در سال ۱۳۹۲م کلنگ احداث بنای جدید ایوان طلا بر زمین زده شد. در ۱۳۹۴ق طرح نوسازی و هماهنگ سازی صحن تدوین شد. این طرح شامل احداث مجدد ایوان، خراب کردن ضلع غربی صحن و همچنین نماکاری دیوارها با کاشی بود. در ۱۳۹۵ق کار تعمیرات حرم امام حسین(ع) و حرم حضرت عباس(ع) با | در سال ۱۳۹۲م کلنگ احداث بنای جدید ایوان طلا بر زمین زده شد. در ۱۳۹۴ق طرح نوسازی و هماهنگ سازی صحن تدوین شد. این طرح شامل احداث مجدد ایوان، خراب کردن ضلع غربی صحن و همچنین نماکاری دیوارها با کاشی بود. در ۱۳۹۵ق کار تعمیرات حرم امام حسین(ع) و حرم حضرت عباس(ع) با کاشی‌کاری دیوارهای جلوی صحن و ساختن کتابخانه و موزه در ضلع غربی حرم امام(ع) پیگیری شد. در ۱۳۹۶ق وزارت اوقاف به تزیین و نوسازی ایوان طلا به وسیله کاشی معرّق و خاتم‌کاری پرداخت.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۱۲ـ۱۱۱.</ref> | ||
در سال‌های اخیر صحن حرم مسقف شده است. مسقف شدن صحن باعث گردیده تا گنبد و مناره‌ها از فاصله دور قابل رویت نباشد.<ref>[http://isna.ir/fa/news/92102615278 افزایش ارتفاع گنبد حرم امام‌حسین (ع)]</ref> برای حل این مشکل ستادبازسازی عتبات عالیات ایران با هماهنگی با مقامات عراقی در صدد اجرای طرح مرتفع کردن گنبد حرم امام حسین(ع) هستند. بر اساس این طرح، ارتفاع گنبد ۷/۵ متر افزایش می‌یابد تا از راه دور نیز گنبد قابل مشاهده باشد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/370701 گنبد حرم امام حسین بعد از ۷۰۰ سال تغییر می‌کند و مرتفع‌تر می‌شود] </ref> | در سال‌های اخیر صحن حرم مسقف شده است. مسقف شدن صحن باعث گردیده تا گنبد و مناره‌ها از فاصله دور قابل رویت نباشد.<ref>[http://isna.ir/fa/news/92102615278 افزایش ارتفاع گنبد حرم امام‌حسین (ع)]، خبرگزاری ایسنا.</ref> برای حل این مشکل ستادبازسازی عتبات عالیات ایران با هماهنگی با مقامات عراقی در صدد اجرای طرح مرتفع کردن گنبد حرم امام حسین(ع) هستند. بر اساس این طرح، ارتفاع گنبد ۷/۵ متر افزایش می‌یابد تا از راه دور نیز گنبد قابل مشاهده باشد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/370701 گنبد حرم امام حسین بعد از ۷۰۰ سال تغییر می‌کند و مرتفع‌تر می‌شود]، سایت خبری عصر ایران. </ref> | ||
== تخریب حرم == | == تخریب حرم == | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۲۲: | ||
صحن حرم امام‌حسین(ع) محدوده‌ای است که رواق‌ها و گنبدخانه حرم را در میان گرفته است. برخی نام «جامع» را به صحن داده‌اند؛ از آن‌روی که مردم در هنگام [[نماز]] و نیز برای [[زیارت]] و یا خواندن [[دعا]] و برگزاری مراسم دینی، آنجا گرد هم می‌آیند. نام «مشهد» نیز بر صحن نهاده شده است، از آن‌روی که مردم برای زیارت و دعا در آنجا حضور می‌یابند. | صحن حرم امام‌حسین(ع) محدوده‌ای است که رواق‌ها و گنبدخانه حرم را در میان گرفته است. برخی نام «جامع» را به صحن داده‌اند؛ از آن‌روی که مردم در هنگام [[نماز]] و نیز برای [[زیارت]] و یا خواندن [[دعا]] و برگزاری مراسم دینی، آنجا گرد هم می‌آیند. نام «مشهد» نیز بر صحن نهاده شده است، از آن‌روی که مردم برای زیارت و دعا در آنجا حضور می‌یابند. | ||
مرقد امام حسین(ع) در میان بخش قدیمی شهر کربلا قرار گرفته و تا پیش از سال | مرقد امام حسین(ع) در میان بخش قدیمی شهر کربلا قرار گرفته و تا پیش از سال ۱۹۴۸م خانه‌ها، بازارها و بناهای دیگر بدان متصل بود و میان آنها و حرم خیابانی وجود نداشته است. در این سال بر گرد حرم امام(ع) خیابانی احداث کردند و اجازه ندادند بناهای شهر به مجموعه بناهای حرم متصل شود. دیوار بیرونی حرم از دیگر بناهای شهری جدا و با کاشی و آجرهای زرد زینت داده شد و بر بالای درها و قسمت‌هایی از بالای دیوارها نیز کتیبه‌هایی از آیات [[قرآن]] که با خط کوفی بر کاشی‌های معرّق نقش بسته بود، نصب کردند. | ||
صحن امام از داخل به شکل مستطیل، البته مثل [[ضریح]] با دو ضلع اضافه و در واقع شش‌پهلو بوده، اما در جریان توسعه حرم در سال ۱۹۴۷ میلادی این دو ضلع اضافه؛ یعنی ضلعی در جنوب شرقی و دیگری در شمال شرقی برداشته شده و در نتیجه، صحن از داخل به شکل مستطیل درآمده است، هرچند از بیرون نمایی بیضوی شکل دارد. | صحن امام از داخل به شکل مستطیل، البته مثل [[ضریح]] با دو ضلع اضافه و در واقع شش‌پهلو بوده، اما در جریان توسعه حرم در سال ۱۹۴۷ میلادی این دو ضلع اضافه؛ یعنی ضلعی در جنوب شرقی و دیگری در شمال شرقی برداشته شده و در نتیجه، صحن از داخل به شکل مستطیل درآمده است، هرچند از بیرون نمایی بیضوی شکل دارد. | ||
| خط ۱۳۰: | خط ۱۳۰: | ||
تا پیش از توسعه حرم در سال ۱۹۴۷م. در اطراف صحن، مسجدها و مدرسه‌هایی دینی وجود داشت که درب‌های آنها به حرم باز می‌شد. اما شهرداری کربلا این مدرسه‌ها و مسجدها را ویران و به جای آنها همان خیابان پیرامونی حرم را احداث کرد. | تا پیش از توسعه حرم در سال ۱۹۴۷م. در اطراف صحن، مسجدها و مدرسه‌هایی دینی وجود داشت که درب‌های آنها به حرم باز می‌شد. اما شهرداری کربلا این مدرسه‌ها و مسجدها را ویران و به جای آنها همان خیابان پیرامونی حرم را احداث کرد. | ||
مجموع مساحت صحن به ۱۵۰۰ متر مربع می‌رسد. ۶۵ ایوان بر گرداگرد صحن وجود دارد و در هر ایوان نیز حجره‌ای قرار دارد. این حجره‌ها برای [[مباحثه]] طلاب بوده و برخی هم به شاهان، امیران، فرمانروایان و عالمان و رجال دین اختصاص داشته است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۷۵ـ۱۷۰</ref> | مجموع مساحت صحن به ۱۵۰۰ متر مربع می‌رسد. ۶۵ ایوان بر گرداگرد صحن وجود دارد و در هر ایوان نیز حجره‌ای قرار دارد. این حجره‌ها برای [[مباحثه]] طلاب بوده و برخی هم به شاهان، امیران، فرمانروایان و عالمان و رجال دین اختصاص داشته است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۷۵ـ۱۷۰.</ref> | ||
===درهای صحن=== | ===درهای صحن=== | ||
| خط ۱۴۷: | خط ۱۴۷: | ||
# باب السلطانیه: این دروازه در سمت غرب صحن قرار دارد و نامش به یکی از سلاطین عثمانی که آن را ساخته بود منسوب است. | # باب السلطانیه: این دروازه در سمت غرب صحن قرار دارد و نامش به یکی از سلاطین عثمانی که آن را ساخته بود منسوب است. | ||
# باب رأس‌الحسین: این دروازه در میانه ضلع غربی صحن قرار گرفته و از آنجا که روبروی بالاسر آن حضرت است بدین نام شهرت یافته است. | # باب رأس‌الحسین: این دروازه در میانه ضلع غربی صحن قرار گرفته و از آنجا که روبروی بالاسر آن حضرت است بدین نام شهرت یافته است. | ||
# باب الزینبیه: این دروازه در جنوب غربی صحن قرار گرفته و از آنجا که به [[تل زینبیه]] یا مقام زینب نیز نزدیک است به نام «باب الزینبیه» مشهور شده است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۲۰۳ـ۱۹۳</ref> | # باب الزینبیه: این دروازه در جنوب غربی صحن قرار گرفته و از آنجا که به [[تل زینبیه]] یا مقام زینب نیز نزدیک است به نام «باب الزینبیه» مشهور شده است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۲۰۳ـ۱۹۳.</ref> | ||
===گنبد=== | ===گنبد=== | ||
بر فراز مرقد امام حسین(ع) گنبد بلندی است و پوششی از طلای ناب دارد. در ساقه گنبد ده پنجره به بیرون گشوده است که عرض هر یک، به یک متر و سی و سه سانتیمتر می‌رسد و میان هر یک با دیگری یک متر و پنجاه و پنج سانتیمتر فاصله است. ارتفاع گنبد از قاعده تا نوک آن حدود ۳۷ متر است و از بیرون دارای شکل کروی پیازی است. بر بلندای گنبد میله‌ای طلایی به طول دو متر است که در فراز آن چراغی نصب شده است. تعداد خشت طلاهای به کار رفته در گنبد ۷۵۲۶ خشت و مجموع سطح طلاکاری‌شده ۳۰۱ متر مربع است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۸۴</ref> | بر فراز مرقد امام حسین(ع) گنبد بلندی است و پوششی از طلای ناب دارد. در ساقه گنبد ده پنجره به بیرون گشوده است که عرض هر یک، به یک متر و سی و سه سانتیمتر می‌رسد و میان هر یک با دیگری یک متر و پنجاه و پنج سانتیمتر فاصله است. ارتفاع گنبد از قاعده تا نوک آن حدود ۳۷ متر است و از بیرون دارای شکل کروی پیازی است. بر بلندای گنبد میله‌ای طلایی به طول دو متر است که در فراز آن چراغی نصب شده است. تعداد خشت طلاهای به کار رفته در گنبد ۷۵۲۶ خشت و مجموع سطح طلاکاری‌شده ۳۰۱ متر مربع است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۸۴.</ref> | ||
===گلدسته‌ها=== | ===گلدسته‌ها=== | ||
در فاصله ده متری جنوبِ گنبدِ حرم امام(ع)، دو گلدسته بزرگ با پوشش طلا وجود دارد که ارتفاع هر یک از کف صحن، به حدود ۲۵ متر و قطر آن نیز به ۴ متر می‌رسد. در نوک هر یک از این گلدسته‌ها میله‌ای نصب شده و بر فراز این میله هم چراغی برای روشنایی است. این دو گلدسته در سال ۷۸۶ه. ق. و در دوران [[اویس جلایری]] و فرزندش [[احمد جلایری]] بنا نهاده شد. تعداد خشت‌های طلایی که در این دو گلدسته به کار رفته جمعاً ۸۰۲۴ خشت است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۹۱ـ۱۹۰</ref> | در فاصله ده متری جنوبِ گنبدِ حرم امام(ع)، دو گلدسته بزرگ با پوشش طلا وجود دارد که ارتفاع هر یک از کف صحن، به حدود ۲۵ متر و قطر آن نیز به ۴ متر می‌رسد. در نوک هر یک از این گلدسته‌ها میله‌ای نصب شده و بر فراز این میله هم چراغی برای روشنایی است. این دو گلدسته در سال ۷۸۶ه. ق. و در دوران [[اویس جلایری]] و فرزندش [[احمد جلایری]] بنا نهاده شد. تعداد خشت‌های طلایی که در این دو گلدسته به کار رفته جمعاً ۸۰۲۴ خشت است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۹۱ـ۱۹۰.</ref> | ||
===ایوان طلا=== | ===ایوان طلا=== | ||
ایوان طلا از ضلع جنوبی حرم مُشرف بر صحن است، دارای سقفی بلند می‌باشد که خود دارای سه بخش است: بخش میانی با ارتفاع بیشتر و دو بخش جانبی با ارتفاع کمتر. طول ستون‌های بخش میانی به ۱۳ متر و طول ستون‌های دو بخش جانبی به ۹ متر می‌رسد. ایوان مستطیل شکل است و طول آن به ۳۶ متر و عرض قسمت میانی آن نیز به ۱۰ متر می‌رسد. | ایوان طلا از ضلع جنوبی حرم مُشرف بر صحن است، دارای سقفی بلند می‌باشد که خود دارای سه بخش است: بخش میانی با ارتفاع بیشتر و دو بخش جانبی با ارتفاع کمتر. طول ستون‌های بخش میانی به ۱۳ متر و طول ستون‌های دو بخش جانبی به ۹ متر می‌رسد. ایوان مستطیل شکل است و طول آن به ۳۶ متر و عرض قسمت میانی آن نیز به ۱۰ متر می‌رسد. | ||
قسمت زیر ایوان با نرده‌های فلزیی که میان ستون‌ها قرار گرفته، از صحن جدا شده و مردم از دو سمت کنار ایوان به درون حرم رفت و آمد می‌کنند. دیوارهای این ایوان با طلای ناب روکش شده و قسمت‌های فوقانی دیوارها با کاشی‌هایی در کنار هم چیده شده‌اند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۶۳</ref> | قسمت زیر ایوان با نرده‌های فلزیی که میان ستون‌ها قرار گرفته، از صحن جدا شده و مردم از دو سمت کنار ایوان به درون حرم رفت و آمد می‌کنند. دیوارهای این ایوان با طلای ناب روکش شده و قسمت‌های فوقانی دیوارها با کاشی‌هایی در کنار هم چیده شده‌اند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۶۳.</ref> | ||
===رواق‌ها=== | ===رواق‌ها=== | ||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۶۷: | ||
رواق شرقی که روزگاری رواق آقا باقر نامیده شده و امروزه به مناسبت جای گرفتن آرامگاه فقیهان رواق فقها می‌گویند. | رواق شرقی که روزگاری رواق آقا باقر نامیده شده و امروزه به مناسبت جای گرفتن آرامگاه فقیهان رواق فقها می‌گویند. | ||
رواق جنوبی به رواق [[حبیب بن مظاهر]] معروف است. بر مرقد او ضریحی کوچک از جنس نقره ساخته‌اند که در تاریخ دهم [[جمادی الاخر]] سال | رواق جنوبی به رواق [[حبیب بن مظاهر]] معروف است. بر مرقد او ضریحی کوچک از جنس نقره ساخته‌اند که در تاریخ دهم [[جمادی الاخر]] سال ۱۴۱۰ق ق. نوسازی شده است. رواق حبیب بن مظاهر، همچنین مرقد شخصیت‌های علمی معروفی است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۵۷ـ۱۵۶.</ref> | ||
رواق شمالی(رواق پادشاهان) را [[شاه صفی]] ساخته است و چون پادشاهان [[قاجار]] در آن دفن هستند آن را رواق پادشاهان نامیده‌اند. شاه صفی، که به زیارت حرم آمده بود، ضمن بخشش‌های فراوان برای خادمان و فقیران شهر دستور داد تا این رواق را احداث کنند.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۳ـ۱۲۲</ref> | رواق شمالی(رواق پادشاهان) را [[شاه صفی]] ساخته است و چون پادشاهان [[قاجار]] در آن دفن هستند آن را رواق پادشاهان نامیده‌اند. شاه صفی، که به زیارت حرم آمده بود، ضمن بخشش‌های فراوان برای خادمان و فقیران شهر دستور داد تا این رواق را احداث کنند.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۳ـ۱۲۲.</ref> | ||
===ضریح حرم=== | ===ضریح حرم=== | ||
[[پرونده:ضریح امام حسین(ع).jpg|بندانگشتی|ضریحی که در سال ۱۳۹۱ش با ضریح جدید تعویض شد]] | [[پرونده:ضریح امام حسین(ع).jpg|بندانگشتی|ضریحی که در سال ۱۳۹۱ش با ضریح جدید تعویض شد]] | ||
{{اصلی|ضریح امام حسین(ع)}} | {{اصلی|ضریح امام حسین(ع)}} | ||
در زیر گنبد، ضریح نقره‌ای بزرگ و چند ضلعی قرار دارد و درون آن مرقد امام حسین(ع) و دو فرزندش [[حضرت علی اصغر|علی اصغر]] و [[حضرت علی اکبر|علی اکبر]] جای دارد.<ref>قمی، اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، ۴۶</ref> در دوره‌های مختلف ضریح‌هایی ساخته و بر مرقد امام حسین(ع) نصب شده است. آخرین بار ضریح این حرم در سال ۱۳۹۱ش تعویض شد. | در زیر گنبد، ضریح نقره‌ای بزرگ و چند ضلعی قرار دارد و درون آن مرقد امام حسین(ع) و دو فرزندش [[حضرت علی اصغر|علی اصغر]] و [[حضرت علی اکبر|علی اکبر]] جای دارد.<ref>قمی، اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، ۴۶.</ref> در دوره‌های مختلف ضریح‌هایی ساخته و بر مرقد امام حسین(ع) نصب شده است. آخرین بار ضریح این حرم در سال ۱۳۹۱ش تعویض شد. | ||
===مرقد شهدای کربلا=== | ===مرقد شهدای کربلا=== | ||
| خط ۱۸۲: | خط ۱۸۲: | ||
مزار شهیدان بنی هاشم در کنار مزار علی اکبر و پایین پای مبارک امام حسین(ع) قرار دارد. بر اساس روایات، [[بنی اسد]] وقتی شهیدان را به خاک سپردند جنازه‌های شهیدان بنی هاشم را، که در یک خیمه توسط امام حسین(ع) جمع آوری شده بود، پایین پای آن حضرت دفن کردند و سپس چند متر پایین‌تر از آن دیگر شهیدان کربلا، غیر از بنی هاشم، را به خاک سپردند. | مزار شهیدان بنی هاشم در کنار مزار علی اکبر و پایین پای مبارک امام حسین(ع) قرار دارد. بر اساس روایات، [[بنی اسد]] وقتی شهیدان را به خاک سپردند جنازه‌های شهیدان بنی هاشم را، که در یک خیمه توسط امام حسین(ع) جمع آوری شده بود، پایین پای آن حضرت دفن کردند و سپس چند متر پایین‌تر از آن دیگر شهیدان کربلا، غیر از بنی هاشم، را به خاک سپردند. | ||
تمامی شهیدان کربلا، به جز [[حضرت ابوالفضل]]، [[حر بن یزید ریاحی]] و [[حبیب بن مظاهر]]، در نزدیکی قبر حضرت امام حسین(ع) به خاک سپرده شده‌اند و قبرهای آنان در سمت جنوب شرقی ضریح امام حسین(ع) به فاصله چند متری آن قرار دارد. این قبرها، که در داخل یک اتاقک دوازده متری و حاوی صندوق خاتم است، پنجره‌ای از نقره به طول پنج متر دارد و آرامگاه را مشخص می‌کند. بر بالای این پنجره، اسامی حدود ۱۲۰ تن از شهیدان کربلا، همراه با زیارت نامه مخصوص بر روی کتیبه‌ای از کاشی‌های آبی نقش بسته است.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۷ش، ص۱۱۹ـ۱۱۸</ref> | تمامی شهیدان کربلا، به جز [[حضرت ابوالفضل]]، [[حر بن یزید ریاحی]] و [[حبیب بن مظاهر]]، در نزدیکی قبر حضرت امام حسین(ع) به خاک سپرده شده‌اند و قبرهای آنان در سمت جنوب شرقی ضریح امام حسین(ع) به فاصله چند متری آن قرار دارد. این قبرها، که در داخل یک اتاقک دوازده متری و حاوی صندوق خاتم است، پنجره‌ای از نقره به طول پنج متر دارد و آرامگاه را مشخص می‌کند. بر بالای این پنجره، اسامی حدود ۱۲۰ تن از شهیدان کربلا، همراه با زیارت نامه مخصوص بر روی کتیبه‌ای از کاشی‌های آبی نقش بسته است.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۷ش، ص۱۱۹ـ۱۱۸.</ref> | ||
===قتلگاه=== | ===قتلگاه=== | ||
| خط ۱۸۸: | خط ۱۸۸: | ||
[[پرونده:قتلگاه امام حسین(ع).jpg|بندانگشتی|250px|مقتل یا [[گودال قتلگاه]]]] | [[پرونده:قتلگاه امام حسین(ع).jpg|بندانگشتی|250px|مقتل یا [[گودال قتلگاه]]]] | ||
[[پرونده:قتلگاه امام حسین(ع) 2.jpg|بندانگشتی|250px|محل شهادت امام حسین(ع)]] | [[پرونده:قتلگاه امام حسین(ع) 2.jpg|بندانگشتی|250px|محل شهادت امام حسین(ع)]] | ||
مقتل محلی است که در آن سر امام(ع) را از تن جدا کردند. این محل حجره‌ای ویژه با در نقره‌ای و پنجره‌ای به صحن، در جنوبِ غربی رواق حبیب بن مظاهر قرار دارد و کف آن با سنگ مرمرِ روشن فرش شده و سردابی با دری نقره‌ای در آن وجود دارد.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۶۲</ref> | مقتل محلی است که در آن سر امام(ع) را از تن جدا کردند. این محل حجره‌ای ویژه با در نقره‌ای و پنجره‌ای به صحن، در جنوبِ غربی رواق حبیب بن مظاهر قرار دارد و کف آن با سنگ مرمرِ روشن فرش شده و سردابی با دری نقره‌ای در آن وجود دارد.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۶۲.</ref> | ||
===حائر حسینی=== | ===حائر حسینی=== | ||
| خط ۱۹۴: | خط ۱۹۴: | ||
«حائر» به جایی گفته می‌شود که آب در آن جمع شود و بیرون نرود. به عبارت دیگر، به حوض یا مکانی گویند که آب و مسیل آن از زمین‌های مجاور به سوی آن سرازیر شود، اما آب در آن دور زند و فراگیر نشود. این نام به مکان قبر و محدود مزار امام حسین(ع) گفته شده است. | «حائر» به جایی گفته می‌شود که آب در آن جمع شود و بیرون نرود. به عبارت دیگر، به حوض یا مکانی گویند که آب و مسیل آن از زمین‌های مجاور به سوی آن سرازیر شود، اما آب در آن دور زند و فراگیر نشود. این نام به مکان قبر و محدود مزار امام حسین(ع) گفته شده است. | ||
وجه تسمیه به حائر این است که وقتی [[متوکل]] دستور تخریب بارگاه و مزار امام حسین(ع) و شهیدان کربلا را صادر کرد به آن مکان آب جاری ساخت آب اطراف و دور تا دور قبر را فرا گرفت اما بر روی قبر جاری نشد. این مکان شامل مرکز اصلی حرم امام حسین(ع) و گنبد و ضریح و نیز مدفن شهیدان کربلا است.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۷ش، ص۱۰۱</ref> | وجه تسمیه به حائر این است که وقتی [[متوکل]] دستور تخریب بارگاه و مزار امام حسین(ع) و شهیدان کربلا را صادر کرد به آن مکان آب جاری ساخت آب اطراف و دور تا دور قبر را فرا گرفت اما بر روی قبر جاری نشد. این مکان شامل مرکز اصلی حرم امام حسین(ع) و گنبد و ضریح و نیز مدفن شهیدان کربلا است.<ref>قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۷ش، ص۱۰۱.</ref> | ||
===گنجینه و کتابخانه حرم=== | ===گنجینه و کتابخانه حرم=== | ||
گنجینه حرم در سمت شمال آن واقع است و جواهرات و نفایس و آثار ارزشمند بی‌شماری را در خود جای داده که در گذر سده‌های گوناگون، شاهان و فرمانروایان سرزمینهای اسلامی هدیه کرده‌اند. کتابخانه حرم در سمت شرق آستانه حرم قرار گرفته و چندین [[قرآن]] خطّی نفیس در آن نگهداری می‌شود.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۲۴</ref> | گنجینه حرم در سمت شمال آن واقع است و جواهرات و نفایس و آثار ارزشمند بی‌شماری را در خود جای داده که در گذر سده‌های گوناگون، شاهان و فرمانروایان سرزمینهای اسلامی هدیه کرده‌اند. کتابخانه حرم در سمت شرق آستانه حرم قرار گرفته و چندین [[قرآن]] خطّی نفیس در آن نگهداری می‌شود.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۱۲۴.</ref> | ||
==مدفونان در حرم امام حسین(ع)== | ==مدفونان در حرم امام حسین(ع)== | ||
| خط ۲۰۳: | خط ۲۰۳: | ||
در طی سالیان متمادی بسیاری از بزرگان، شاهزادگان، امرا، شعرا و علما در حرم امام حسین(ع) به خاک سپرده شده‌اند نام برخی از این بزرگان به شرح ذیل است: | در طی سالیان متمادی بسیاری از بزرگان، شاهزادگان، امرا، شعرا و علما در حرم امام حسین(ع) به خاک سپرده شده‌اند نام برخی از این بزرگان به شرح ذیل است: | ||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع}} | ||
# زائده بن قدامه (متوفی سال | # زائده بن قدامه (متوفی سال ۱۶۱ق) | ||
# سلیمان بن مهران أعمشی (قرن اول هجری) | # سلیمان بن مهران أعمشی (قرن اول هجری) | ||
# حسن بن محبوب بجلی (قرن اول هجری) | # حسن بن محبوب بجلی (قرن اول هجری) | ||
# [[ابوحمزه ثمالی]] (متوفی سال | # [[ابوحمزه ثمالی]] (متوفی سال ۱۵۰ق) | ||
# معاویه بن عماد دهنی (متوفی سال | # معاویه بن عماد دهنی (متوفی سال ۱۵۷ق) | ||
# عبدالله بن طاهر (متوفی سال | # عبدالله بن طاهر (متوفی سال ۳۰۰ق) | ||
# شیخ علی بن بسام بغدادی (متوفی سال | # شیخ علی بن بسام بغدادی (متوفی سال ۳۰۲ق) | ||
# شیخ ابوالحسن محمد المزین (متوفی سال | # شیخ ابوالحسن محمد المزین (متوفی سال ۳۲۷ق) | ||
# شیخ ابوعلی أسکافی (متوفی سال | # شیخ ابوعلی أسکافی (متوفی سال ۳۳۶ق) | ||
# شیخ ابوبکر محمد بن عمر بن یسار تمیمی (متوفی سال | # شیخ ابوبکر محمد بن عمر بن یسار تمیمی (متوفی سال ۳۴۴ق) | ||
# شیخ ابوعبدالله غضائری کوفی | # شیخ ابوعبدالله غضائری کوفی | ||
# شیخ علی بروغندی از بزرگان صوفیه (متوفی سال | # شیخ علی بروغندی از بزرگان صوفیه (متوفی سال ۳۵۹ق) | ||
# شیخ ابوعلی مغربی (متوفی سال | # شیخ ابوعلی مغربی (متوفی سال ۳۶۴ق) | ||
# وزیر، احمد بن ابراهیم ضبی الکافی وزیرِ مؤید الدوله بویه (متوفی سال | # وزیر، احمد بن ابراهیم ضبی الکافی وزیرِ مؤید الدوله بویه (متوفی سال ۳۹۸ق) | ||
# شیخ ابوسهل صلعوکی (متوفی سال | # شیخ ابوسهل صلعوکی (متوفی سال ۳۶۹ق) | ||
# ابو محمد حسن مرعشی طبری (متوفی سال | # ابو محمد حسن مرعشی طبری (متوفی سال ۳۰۸ق) | ||
# ظافر بن قاسم اسکندری شاعر (متوفی | # ظافر بن قاسم اسکندری شاعر (متوفی ۵۲۹ق) | ||
# امیر قطب الدین سنجر مملوک ناصر لدین الله عباسی (متوفی سال | # امیر قطب الدین سنجر مملوک ناصر لدین الله عباسی (متوفی سال ۶۰۷ق) | ||
# جمال الدین قشمر الناصری (متوفی سال | # جمال الدین قشمر الناصری (متوفی سال ۶۳۷ق) | ||
# جمال الدین علی بن یحی مخرمی (متوفی سال | # جمال الدین علی بن یحی مخرمی (متوفی سال ۶۴۶ق) | ||
# امیر امین الدین کافور (متوفی سال | # امیر امین الدین کافور (متوفی سال ۶۵۳ق) | ||
# ابوالفتوح نصر بن علی نحوی ابن المخازن (متوفی سال | # ابوالفتوح نصر بن علی نحوی ابن المخازن (متوفی سال ۶۰۰ق) | ||
# وزیر، افسنقر بن عبدالله ترکی (متوفی سال | # وزیر، افسنقر بن عبدالله ترکی (متوفی سال ۶۰۴ق) | ||
# سلطان طاهر شاه پادشاه مملکت [[دکن]] [[هندوستان]] (متوفی سال | # سلطان طاهر شاه پادشاه مملکت [[دکن]] [[هندوستان]] (متوفی سال ۹۵۷ق) | ||
# سلطان برمان نظام بن سلطان احمد هندی (متوفی سال | # سلطان برمان نظام بن سلطان احمد هندی (متوفی سال ۹۶۱ق) | ||
# سلطان حمزه میرزا صفوی (متوفی سال | # سلطان حمزه میرزا صفوی (متوفی سال ۹۹۷ق) | ||
# محمد بن سلیمان ملقب به فضولی شاعر(متوفی سال | # محمد بن سلیمان ملقب به فضولی شاعر(متوفی سال ۹۶۳ق) | ||
# شاعر صوفی فضلی بن فضولی (متوفی سال | # شاعر صوفی فضلی بن فضولی (متوفی سال ۹۷۸ق) | ||
# شیخ محمد باقر [[وحید بهبهانی]] (متوفی سال | # شیخ محمد باقر [[وحید بهبهانی]] (متوفی سال ۱۲۰۸ق) | ||
# میرزا مهدی شهرستانی (متوفی سال | # میرزا مهدی شهرستانی (متوفی سال ۱۲۱۶ق) | ||
# [[سید علی بن محمد طباطبایی|سید علی بن محمد طباطبایی]] صاحب الریاض (متوفی سال | # [[سید علی بن محمد طباطبایی|سید علی بن محمد طباطبایی]] صاحب الریاض (متوفی سال ۱۲۳۱ق) | ||
# میرزا شفیع خان صدر اعظم ایران (متوفی سال ۱۲۲۴ه ق) | # میرزا شفیع خان صدر اعظم ایران (متوفی سال ۱۲۲۴ه ق) | ||
# [[سید کاظم رشتی]] یکی از رهبران [[شیخیه]] (متوفی سال | # [[سید کاظم رشتی]] یکی از رهبران [[شیخیه]] (متوفی سال ۱۲۵۹ق) | ||
# [[امیر کبیر]](متوفی ۱۲۶۸ق) | # [[امیر کبیر]](متوفی ۱۲۶۸ق) | ||
# [[محمد تقی شیرازی]] (متوفی سال ۱۳۳۸ه ق)<ref>مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۵-۲۲۳</ref> | # [[محمد تقی شیرازی]] (متوفی سال ۱۳۳۸ه ق)<ref>مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۵-۲۲۳.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==نقیبان کربلا و تولیت حرم== | ==نقیبان کربلا و تولیت حرم== | ||
[[نقیب]] یا سر سلسله سادات علوی دارای موقعیت اجتماعی سیاسی برجسته‌ای بوده و تکالیف ویژه‌ای داشته و شرایطی هم برای او از این سمت لازم و بایسته بوده است. [[نقابت]] تنها به خاندان علوی اختصاص داشته و از یک بیت علوی به بیت دیگر، مطابق با ویژگی‌ها و شایستگی‌ها، منتقل می‌شده و معمولاً در اختیار یکی از برجستگانِ برخوردار از نفوذ شخصتی فراوان قرار می‌گرفته است. یکی از مهمترین کارهای نقیب، اداره امور علویان و همچنین ادارف امور مرقد امام و شهر زیارتی بوده است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۲۰۴</ref> | [[نقیب]] یا سر سلسله سادات علوی دارای موقعیت اجتماعی سیاسی برجسته‌ای بوده و تکالیف ویژه‌ای داشته و شرایطی هم برای او از این سمت لازم و بایسته بوده است. [[نقابت]] تنها به خاندان علوی اختصاص داشته و از یک بیت علوی به بیت دیگر، مطابق با ویژگی‌ها و شایستگی‌ها، منتقل می‌شده و معمولاً در اختیار یکی از برجستگانِ برخوردار از نفوذ شخصتی فراوان قرار می‌گرفته است. یکی از مهمترین کارهای نقیب، اداره امور علویان و همچنین ادارف امور مرقد امام و شهر زیارتی بوده است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۲۰۴.</ref> | ||
==تولیت حرم امام حسین(ع)== | ==تولیت حرم امام حسین(ع)== | ||
| خط ۲۴۸: | خط ۲۴۸: | ||
به دلیل اینکه علویان اکثریت مردم شهر را تشکیل می‌داده‌اند، فرمانروایی شهر در اختیار نقیب علویان بوده است. پس از سقوط [[بغداد]] به دست مغولان در سال ۶۵۶ ه. ق. منابع کمی از تاریخ عراق در مورد تولیت و چگونگی اداره حرم امام حسین(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) سخن می‌گوید. در اوایل سده هشتم هجری، مردانی از قبیله بنی اسد که توانسته بودند سلطه خود را در سرزمینهای مجاور بگسترانند، اداره امور حرم را نیز در اختیار گرفتند. | به دلیل اینکه علویان اکثریت مردم شهر را تشکیل می‌داده‌اند، فرمانروایی شهر در اختیار نقیب علویان بوده است. پس از سقوط [[بغداد]] به دست مغولان در سال ۶۵۶ ه. ق. منابع کمی از تاریخ عراق در مورد تولیت و چگونگی اداره حرم امام حسین(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) سخن می‌گوید. در اوایل سده هشتم هجری، مردانی از قبیله بنی اسد که توانسته بودند سلطه خود را در سرزمینهای مجاور بگسترانند، اداره امور حرم را نیز در اختیار گرفتند. | ||
بیشترین مردانی که منصب تولیت حرم امام حسین(ع) را بر عهده گرفته‌اند از دو طایفه علوی؛ [[آل زحیک]] و [[آل فائز]] بودند که یکایک [[نقابت]] اشراف کربلا را در اختیار داشته‌اند و یک طایفه تولیت و طایفه دیگر نقابت را در اختیار می‌گرفته است. یکی از جلوه‌های قدرت مقام تولیت که طبعاً قدرتی اجرایی در کل شهر را نیز در پی می‌آورد، این است که توانست در جریان هجوم وهابیان به کربلا در سال‌های ۱۲۱۶ - ۱۲۲۰- ه. ق. و همچنین در تهاجم دوباره نجیب پاشا در سال ۱۲۵۸ ه. ق. که به حادثه غدیرخون شهرت یافت، نیروی مقامت مردمی را رهبری کند. پس از حادثه غدیر خون و در پی در هم کوبیده شدن کربلا، قدرت تولیت به سرعت فرو پاشید، به گونه‌ای که افزون بر دو قرن، کسانی از خاندان‌های غیر علوی توانستند تولیت حرم را در دست گیرند. تولیت تا اواخر قرن سیزدهم در دست غیر علویان بود و از این زمان به بعد در اختیار [[خاندان آل طعمه]] قرار گرفت تا آن را همچنان تا پایان دوران حکومت عثمانی و همچنین دوره‌های بعد در اختیار داشته باشند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۲۲۰ـ۲۱۷</ref> | بیشترین مردانی که منصب تولیت حرم امام حسین(ع) را بر عهده گرفته‌اند از دو طایفه علوی؛ [[آل زحیک]] و [[آل فائز]] بودند که یکایک [[نقابت]] اشراف کربلا را در اختیار داشته‌اند و یک طایفه تولیت و طایفه دیگر نقابت را در اختیار می‌گرفته است. یکی از جلوه‌های قدرت مقام تولیت که طبعاً قدرتی اجرایی در کل شهر را نیز در پی می‌آورد، این است که توانست در جریان هجوم وهابیان به کربلا در سال‌های ۱۲۱۶ - ۱۲۲۰- ه. ق. و همچنین در تهاجم دوباره نجیب پاشا در سال ۱۲۵۸ ه. ق. که به حادثه غدیرخون شهرت یافت، نیروی مقامت مردمی را رهبری کند. پس از حادثه غدیر خون و در پی در هم کوبیده شدن کربلا، قدرت تولیت به سرعت فرو پاشید، به گونه‌ای که افزون بر دو قرن، کسانی از خاندان‌های غیر علوی توانستند تولیت حرم را در دست گیرند. تولیت تا اواخر قرن سیزدهم در دست غیر علویان بود و از این زمان به بعد در اختیار [[خاندان آل طعمه]] قرار گرفت تا آن را همچنان تا پایان دوران حکومت عثمانی و همچنین دوره‌های بعد در اختیار داشته باشند.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۲۲۰ـ۲۱۷.</ref> | ||
==ثواب زیارت امام حسین(ع)== | ==ثواب زیارت امام حسین(ع)== | ||
| خط ۲۶۱: | خط ۲۶۱: | ||
[[پرونده:گنبد امام حسین.jpg|بندانگشتی|250px|گنبد و گلدسته حرم امام حسین(ع) ]] | [[پرونده:گنبد امام حسین.jpg|بندانگشتی|250px|گنبد و گلدسته حرم امام حسین(ع) ]] | ||
{{اصلی|حائر حسینی}} | {{اصلی|حائر حسینی}} | ||
* مسافر می‌تواند در حرم امام حسین(ع) [[نماز]] را تمام یا شکسته بخواند ولی تمام خواندن با فضیلت‌تر است. تمام روضه شریفه (زیر گنبد) حرم مطهّر امام حسین(ع) و رواق‌ها و مسجد متصل به آن، همین حکم را دارد و مسافر می‌تواند در آنجا نیز نماز را تمام بخواند.<ref>فلاح زاده، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، مرکز تحقیقات حج، ص۱۴</ref> | * مسافر می‌تواند در حرم امام حسین(ع) [[نماز]] را تمام یا شکسته بخواند ولی تمام خواندن با فضیلت‌تر است. تمام روضه شریفه (زیر گنبد) حرم مطهّر امام حسین(ع) و رواق‌ها و مسجد متصل به آن، همین حکم را دارد و مسافر می‌تواند در آنجا نیز نماز را تمام بخواند.<ref>فلاح زاده، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، مرکز تحقیقات حج، ص۱۴.</ref> | ||
* نماز خواندن در حرم [[امامان|امامان(ع)]] مخصوصا [[حرم حضرت علی(ع)]] و امام حسین(ع) [[ثواب]] بسیار دارد.<ref>فلاح زاده، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، مرکز تحقیقات حج، ص۱۷</ref> | * نماز خواندن در حرم [[امامان|امامان(ع)]] مخصوصا [[حرم حضرت علی(ع)]] و امام حسین(ع) [[ثواب]] بسیار دارد.<ref>فلاح زاده، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، مرکز تحقیقات حج، ص۱۷<./ref> | ||
* انسان باید رعایت ادب را بکند و جلوتر از قبر پیغمبر(ص) و امام(ع) نماز نخواند و چنانچه نماز خواندن بی‌احترامی باشد [[حرام]] است ولی نماز باطل نیست. اگر در نماز چیزی مانند دیوار بین او و قبر باشد که بی‌احترامی نشود اشکال ندارد ولی فاصله شدن صندوق ضریح و پارچه‌ای که روی آن افتاده است کافی نیست.<ref>فلاح زاده، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، مرکز تحقیقات حج، ص۱۸ـ۱۷</ref> | * انسان باید رعایت ادب را بکند و جلوتر از قبر پیغمبر(ص) و امام(ع) نماز نخواند و چنانچه نماز خواندن بی‌احترامی باشد [[حرام]] است ولی نماز باطل نیست. اگر در نماز چیزی مانند دیوار بین او و قبر باشد که بی‌احترامی نشود اشکال ندارد ولی فاصله شدن صندوق ضریح و پارچه‌ای که روی آن افتاده است کافی نیست.<ref>فلاح زاده، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، مرکز تحقیقات حج، ص۱۸ـ۱۷.</ref> | ||
* عطر زدن و خوشبو کردن در حال زیارت سائر ائمه(ع) [[مستحب]] است اما در زیارت امام حسین(ع) این عمل مستحب نمی‌باشد.<ref>فلاح زاده، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، مرکز تحقیقات حج، ص۳۶</ref> | * عطر زدن و خوشبو کردن در حال زیارت سائر ائمه(ع) [[مستحب]] است اما در زیارت امام حسین(ع) این عمل مستحب نمی‌باشد.<ref>فلاح زاده، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، مرکز تحقیقات حج، ص۳۶.</ref> | ||
{{اصلی|تربت}} | {{اصلی|تربت}} | ||
* آثار و احکام خاصی برای [[تربت]] امام حسین(ع) قرار داده شده است: | * آثار و احکام خاصی برای [[تربت]] امام حسین(ع) قرار داده شده است: | ||
| خط ۲۷۷: | خط ۲۷۷: | ||
# کالایی که به جایی می‌فرستند مستحب است مقداری تربت هم همراه آن بگذارند، مثلاً جهیزیه دختر. | # کالایی که به جایی می‌فرستند مستحب است مقداری تربت هم همراه آن بگذارند، مثلاً جهیزیه دختر. | ||
# بوییدن و بوسیدن تربت امام حسین(ع) و بر چشم مالیدن مستحب است، و حتی دست کشیدن بر آن و بر سایر اعضای بدن مالیدن نیز ثواب دارد. | # بوییدن و بوسیدن تربت امام حسین(ع) و بر چشم مالیدن مستحب است، و حتی دست کشیدن بر آن و بر سایر اعضای بدن مالیدن نیز ثواب دارد. | ||
# ذکر گفتن با تسبیحی که از تربت امام حسین(ع) ساخته شده باشد و حتی همراه داشتن آن مستحب است.<ref>فلاح زاده، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، مرکز تحقیقات حج، ص۵۹ـ۵۷</ref> | # ذکر گفتن با تسبیحی که از تربت امام حسین(ع) ساخته شده باشد و حتی همراه داشتن آن مستحب است.<ref>فلاح زاده، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، مرکز تحقیقات حج، ص۵۹ـ۵۷.</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||