مقام ابراهیم: تفاوت میان نسخه‌ها

مقام ابراهیم (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲ اوت ۲۰۱۶، ساعت ۱۳:۵۶

۱۵٬۸۸۱ بایت اضافه‌شده ، ‏۲ اوت ۲۰۱۶

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Pourrezaei

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[مرداد]]|روز=[[۱۱]]|سال=[[۱۳۹۵]]|کاربر=Pourrezaei  }}
+'''مَقام ابراهیم''' سنگی است کنار [[کعبه]] که نشان پای [[حضرت ابراهیم(ع)]] بر آن نقش بسته است. [[قرآن]] این مقام را از آیات و نشانه‌های روشن [[خداوند]] بر روی زمین شمرده است. این سنگ هم اکنون در محفظه‌ای شیشه‌ای میان استوانه‌ای طلایی رنگ، در ۱۳ متر خانه خدا نگهداری می‌شود. در دیدگاه [[شیعه]]، مکان اصلی مقام ابراهیم چسبیده به کعبه است.
+[[طواف]] واجب در محدوده بین کعبه و مقام ابراهیم انجام گرفته و [[نماز طواف]] پشت آن خوانده می‌شود.
+==مقام ابراهیم در قرآن==
+در دو آیه از قرآن کریم به مقام ابراهیم اشاره شده است؛ آن را از نشانه‌های آشکار خداوند بر روی زمین دانسته و مسلمانان را دعوت به [[نماز]] در این جایگاه می‌کند:
+* آیه ۱۲۵ [[سوره بقره]]: {{عربی| وَاتَّخِذُوا مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِیمَ مُصَلًّی|ترجمه= و از مقام ابراهیم، نمازگاهی برای خود اختیار كنید.}}
+* آیه ۹۶ [[سوره آل عمران]]: {{عربی| فِیهِ آیاتٌ بَینَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِیمَ |ترجمه= در آن (مکه)، نشانه‌هایی روشن است [از جمله‌] مقام ابراهیم است؛ و هر كه وارد آن شود در امان است.}}
+==شکل ظاهری==
+این سنگ به شکل تقریبی مربع با طول و عرض چهل سانتی‌متر و ارتفاع تقریبی بیست سانتی‌متر است. رنگ این سنگ رنگی روشن بین زرد و قرمز گزارش شده است. بر روی این سنگ، جای پایی به عمق ۱۰ سانتیمتر وجود دارد که اثر انگشتان آن مشخص نیست.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۹۹، رسول جعفریان</ref> در طول زمان به دلیل [[تبرک]] جستن و دست کشیدن، جای پاها کمی در بالا بزرگتر شده است. هم اکنون طول هر یك از جای دو پا در قسمت سطح سنگ ۲۷ سانتیمتر و عرض هر كدام از آنها ۱۴ سانتیمتر است، اما اثر پاها در قسمت فرورفته سنگ به طول ۲۲ و عرض ۱۱ سانتیمتر می‌باشد. میان این دوجای پا، فاصله باریكی حدود یك سانتیمتر وجود دارد.<ref>[http://hajj.ir/99/3552 سایت سازمان حج]</ref>
+==تاریخچه==
+بر اساس [[حدیث|روایات]]، پس از اینکه خداوند به [[حضرت ابراهیم|ابراهیم(ع)]] امر فرمود مردم را برای انجام [[حج]] فراخوانَد، ایشان بر روی این سنگ قرار گرفته و امر الهی را انجام داد و جای پای وی در سنگ ماند.<ref>صدوق، علل الشرایع، قم، مكتبة الداوری، ص۴۲۳</ref> در نقلی دیگر وی به هنگام ساخت قسمت‌های بالای دیوار [[کعبه]] بر روی این سنگ می‌ایستاد.<ref>ازرقی، اخبار مكه، مكه مكرمه، دارالثقافة ۱۴۰۳ هـ. ق. ج۱، ص۵۹؛ نظام الدین نیشابوری، تـفسیر غـرائب القـرآن، حاشیه تفسیر طبری، بیروت،‌دار احیاء تراث العربی، ج۱، ص۳۹۵</ref>
+این سنگ در کنار [[حجر الاسود|حَجَرُ الْاَسوَد]] از سنگ‌های مقدس و بهشتی دانسته شده<ref>ابو علی الفضل بن حسن الطبری، مجمع البیان، بـیروت،‌دار احـیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۰۳؛ ازرقی، اخبار مكه، مكه، دارالثقافه، ۱۴۰۳ هـ. ق.، ج۲، ص۲۹</ref> و قبله‌گاه حضرت ابراهیم و اسماعیل بود و به گونه‌ای در [[نماز]] می‌ایستادند که این سنگ مابین آنها و کعبه قرار می‌گرفت. [[رسول خدا(ص)]] نیز در [[مکه]] به همین کیفیت نماز می‌خواندند.<ref>ابو علی الفضل بن حسن الطبری، مجمع البیان، بـیروت،‌دار احـیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۰۳؛ ازرقی، اخبار مكه، مكه، دارالثقافه، ۱۴۰۳ هـ. ق.، ج۲، ص۲۹</ref>
+بر اساس منابع تاریخی، تا زمان [[خلیفه دوم]] این سنگ بر روی زمین قرار داشت. در زمان وی جاری شدن سیلی که «اُمِّ اَشهَل» نام گرفت این سنگ را تا مسافت زیادی جابجا کرد و خلیفه برای سنگ، پایه‌ای در جای قبلی خود ساخت.<ref>اخبار مكه، تـرجمه دكتـر مـحمود مهدوی دامغانی، تهران، چاپ و نشر بنیاد مستضعفان، ۱۳۶۸هـ. ش. ج۲، ص۳۲۷</ref> در قرن دوم هجری سنگ مقام که از چندجا شکسته شده بود را با نقره به هم متصل نموده و روکشی از طلا برای آن قرار دادند. بعدها برای حفاظت بیشتر، گنبدی با چهار پنجره از آهن بر روی آن ساختند. تا سال ۱۳۴۶ شمسی ساختمانی چوبی به ابعاد ۶ در ۳ متر بر روی مقام وجود داشت که برای طواف‌کنندگان ایجاد زحمت می‌کرد. دولت سعودی تصمیم داشت مقام را به نزدیکی [[باب بنی شیبه]] منتقل کند اما به دلیل مخالفت عمومی عالمان مسلمان، جای مقام ابراهیم تغییر نکرده و استوانه فلزی طلایی رنگی بر روی آن قرار گرفت.<ref>[http://hajj.ir/99/3552 سایت حج]</ref><ref>التاریخ القویم، ج۴، ص۵۲</ref> از شیشه‌های اطراف این استوانه می‌توان سنگ مقام و جای پاها که هم اکنون با نقره پوشانده شده را مشاهده کرد.<ref>فضل الحجرالاسود و مقام ابراهیم،سائد بکداش، صص۱۰۵-۱۰۴</ref> مقام ابراهیم حدود ۱۳ متر از کعبه فاصله دارد.
+جهت جغرافیایی ایران به سمت [[قبله]] نیز به گونه‌ای است که نمازگزاران رو به مقامْ نماز می‌خوانند.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، ص۱۰۰</ref>
+==مکان اصلی مقام==
+در مورد مکان اصلی مقام ابراهیم چند دیدگاه وجود دارد:
+===دیدگاه‌های اهل سنت===
+برخی مورخان و سیره‌نویسان اهل سنت معتقدند سنگ مقام تا زمان [[فتح مکه]] داخل کعبه نگهداری می‌شد و پس از فتح، پیامبر آن را بیرون آورده و در کنار در کعبه نصب کرد. با نزول آیه ۱۲۵ سوره بقره، پیامبر دستور داد سنگ را به مکان فعلی منتقل کنند.<ref>التاریخ القویم، محمدطاهر کردی مکی، ج۳، ص۳۴۹</ref><ref>رحلة ابن بطوطه، ج۱، ص۳۷۴</ref><ref>رحلة ابن جبیر، ص۵۵</ref>
+برخی از [[اهل سنت]] نزول این آیه را از فضایل [[خلیفه دوم]] برشمرده و از [[عبدالله بن عمر]] فرزند خلیفه دوم نقل کرده‌اند پیامبر دست عمر را گرفت و نزد مقام برد و فرمود: این مقام ابراهیم است. عمر پرسید: «یا رسول‌الله! چرا آن را "مصلّا" قرار نمی‌دهی؟» آن‌گاه آیه «{{عربی|وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقٰامِ إِبْرٰاهِیمَ مُصَلًّی}}» نازل شد.<ref>فتح الباری، ج۱، ص۶۹</ref>
+برخی دیگر از اهل سنت معتقدند از زمان حضرت ابراهیم تا کنون مکان مقامْ همین مکان فعلی است.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۲، صص۳۳ و ۳۲۷</ref>
+===دیدگاه شیعه===
+بیشتر [[شیعه|شیعیان]] و برخی اهل سنت{{یادداشت| در حدیثی عایشه می‌گوید: «أنّ المقام كان فی زمن رسول الله(ص) و زمن ابی بكر ملتصقاً بالبیت، ثم أخّره عمر بن الخطاب» «مقام در زمان حضرت رسول خدا(ص) و زمان ابوبكر، به بیت چسبیده بود و عمر آن را دور كرد». دلائل النبوة، ابوبكر احمد بن‌الحسین بیهقی، ج۲، ص۶۳؛ فتح الباری، ابن‌حجر عسقلانی، ج۸، ص۱۶۹ }}<ref>انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۰، ص۳۳۴</ref><ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۲۱۵</ref> اعتقاد دارند مکان مقام ابراهیم در زمان جاهلیت مکان فعلی بوده و رسول خدا آن را به جایگاه اصلی خود که چسبیده به کعبه بود بازگرداند، در زمان خلیفه دوم وی مقام را به دلایلی مثل ازدحام طواف‌کنندگان به مکان فعلی منتقل کرد.
+در زمان خلافت [[امام علی(ع)]] ایشان در ضمن خطبه‌ای به برخی اشتباهات زمان خلفای قبلی اشاره کرده و تغییر جایگاه مقام ابراهیم را از جمله آنها برمی‌شمارد و بیان می‌کند اگر بیشتر [[صحابه]]، امام را تنها نمی‌گذاشتند این امور را به شرایط زمان رسول خدا باز‌می‌گرداند.<ref>کافی، ج۸، ص۵۸، ح۲۱</ref><ref>علل الشرایع، شیخ صدوق، ج۲، ص۴۲۳</ref><ref>الارشاد شیخ مفید، ج۲، ص۳۸۳</ref>
+===مکان مقام در عصر ظهور===
+در حدیثی از [[امام صادق(ع)]] بیان شده که در زمان [[ظهور امام زمان |ظهور]] امام دوازدهم، ایشان مقام را به جایگاه اصلی خود باز می‌گرداند.<ref>اذا قام القائم هدم المسجد الحرام حتی یردّه الی اساسِه وحوّل المقام إلی الموضع الذی کان فیه. الارشاد شیخ مفید، ج۲، ص۳۸۳</ref>
+==محدوده طواف==
+{{اصلی|طواف}}
+بر اساس حدیثی در [[الکافی|کافی]]،<ref>کافی، کلینی، چاپ دارالحدیث، ج۸، ص۵۸۹</ref> با تصریح به جابجا شدن مقام از مکان اصلی خود، حد طواف بین خانه خدا تا جایگاه فعلی مقام ابراهیم تعیین شده است و بر این اساس، بیشتر [[فقیه|فقیهان]] شیعه محدوده [[طواف]] را در شرایط معمولی همین فاصله دانسته<ref>مختلف الشیعه، علامه حلی، ج۴، ص۱۸۳</ref> و در ازدحام، با شرایطی طواف خارج از این حد را نیز جایز می‌دانند.<ref>مناسک حج محشی، صص۳۳۶-۳۳۸ و ۵۹۲-۵۹۳</ref><ref>[http://www.mozooshenasi.ir/index.php/multi-media/item/82-tavaf-mahdoode طواف و محدوده آن از دیدگاه فقیهان مسلمان]</ref>
+اهل سنت رعایت فاصله خاصی در طواف خانه خدا را لازم نمی‌دانند.<ref>الفقه علی المذاهب الاربعه، عبدالرحمن جزیری، ج۱، صص۸۵۹-۸۶۰</ref>
+==نماز طواف==
+{{اصلی|نماز طواف}}
+قبله قرار دادن مقام، از زمان ابراهیم و اسماعیل تا زمان [[پیامبر(ص)]] سـابقه تاریخی دارد<ref>مجمع البیان، فضل بن حسن طبری، ج۱، ص۲۰۳</ref> و [[قرآن]] نیز مسلمانان را دعوت به [[نماز]] در این جایگاه می‌کند.<ref>سوره بقره، آیه ۱۲۵</ref>
+بر اساس فقه [[شیعه]]، نماز طواف واجب ([[طواف زیارت]] و [[طواف نساء]]) پشت مقام ابراهیم و در نزدیکی آن خوانده می‌شود.<ref>مناسک حج، م۷۹۶</ref> در مورد کسانی که به دلیل عذری در طبقه دوم [[مسجد الحرام]] طواف می‌کنند ولی می‌توانند نماز را در صحن مسجد و پشت مقام ابراهیم بخوانند اختلاف [[فتوا]] وجود دارد.<ref>مناسک حج، م۲/۸۰۰</ref> نماز طواف [[مستحب|مستحبی]] را هرکجای مسجدالحرام می‌توان به جای آورد.
+==پانویس==
+{{پانویس۲}}
+==منابع==
+{{منابع}}
+* اخبار مكه، تـرجمه دكتـر مـحمود مهدوی دامغانی، تهران، چاپ و نشر بنیاد مستضعفان، ۱۳۶۸ش
+* ازرقی، اخبار مكه، مكه مكرمه، دارالثقافة ۱۴۰۳ق
+* التاریخ القویم، محمد طاهر كردی مكی، بیروت، دارالخضر، ۱۴۲۰ق
+* الطبقات الكبری، محمد ابن سعد، بیروت،‌دار الكتب العلمیه، ۱۴۱۸ق
+* الفقه علی المذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت(علیهم السلام)، عبدالرحمن الجزیری و محمد غروی و مازج یاسر، اول، بیروت، الثقلین، ۱۴۱۹ ق.
+* انساب الاشراف، بلاذری، به كوشش زكار و زركلی، بیروت،‌دار الفكر، ۱۴۱۷ق
+* آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، نشر مشعر
+* رحلة ابن بطوطة، محمد بن عبدالله اللواتی الطنجی ابن بطوطه، رباط، اكادیمیة المملكة المغربیة، ۱۴۱۷ق
+* رحلة ابن جبیر، ابوالحسن محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت،‌دار و مكتبة الهلال، بی‌تا.
+* علل الشرائع، محمد بن علی بن بابویه قمّی (شیخ صدوق)، قم، كتابفروشی داوری، ۱۳۸۵ش
+* فتح الباری، ابن حجر عسقلانی، بیروت، دارالمعرفة، ۱۳۷۹ق
+* فضل الحجرالاسود و مقام ابراهیم،سائد بکداش،‌دار البشائر الاسلامیه، بیروت، ۱۴۲۶ق
+* کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، دارالحدیث، قم، ۱۴۲۹ق
+* مجمع البیان، ابو علی الفضل بن حسن الطبری‌، بـیروت،‌دار احـیاء التراث العربی
+* مقاله: مقام ابراهیم و سیر تاریخی آن، مهدی پیشوایی و حسین گودرزی، مجله میقات حج، شماره ۲۳، بهار ۱۳۷۷ش
+* مقام ابراهیم و جایگاه آن در فقه، مهدی درگاهی و رضا عندلیبی، پژوهشکده حج و زیارت، نشر مشعر، تهران، ۱۳۹۳ش
+* مناسک حج مطابق فتاوای امام خمینی و مراجع معظم تقلید، محمدرضا محمودی، مرکز تحقیقات حج بعثه مقام معظم رهبری، نشر مشعر، چاپ چهارم، ۱۳۸۷ش
+* نظام الدین نیشابوری، تـفسیر غـرائب القـرآن، حاشیه تفسیر طبری، بیروت،‌دار احیاء تراث العربی
+{{پایان}}
+{{حج و عمره}}
+[[رده:حج]]
+[[رده:عمره]]
+[[رده:اماکن مقدس مکه]]