Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
آیه محارم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==شأن نزول== | ==شأن نزول== | ||
به گفته [[شیخ طوسی]] در تفسیر [[التبیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|التبیان]]، بخشی از آیه ۲۳ سوره نساء («وَحَلائِلُ أَبْنائِکُمُ الَّذِینَ مِنْ أَصْلابِکُمْ؛ و زنان پسرانتان که از نسل خودتان هستند») در زمانی نازل شد که [[رسول خدا(ص)]] با [[زینب بنت جحش]]، همسرِ [[زید بن حارثه]] (پسرخوانده خود) پس از کشته‌شدن او در [[جنگ موته]]، ازدواج کرد و مشرکان به نجوا و گفت و شنود پرداختند.<ref>شیخ طوسی، | به گفته [[شیخ طوسی]] در تفسیر [[التبیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|التبیان]]، بخشی از آیه ۲۳ سوره نساء («وَحَلائِلُ أَبْنائِکُمُ الَّذِینَ مِنْ أَصْلابِکُمْ؛ و زنان پسرانتان که از نسل خودتان هستند») در زمانی نازل شد که [[رسول خدا(ص)]] با [[زینب بنت جحش]]، همسرِ [[زید بن حارثه]] (پسرخوانده خود) پس از کشته‌شدن او در [[جنگ موته]]، ازدواج کرد و مشرکان به نجوا و گفت و شنود پرداختند.<ref>شیخ طوسی، التبیان، دار إحیاء التراث العربی، ج۳، ص۱۵۹.</ref> | ||
چنانکه در [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]] آمده ازدواج پیامبر(ص) با زینب به جهت از بین بردن یکی از رسوم [[جاهلیت|دوران جاهلی]] بوده است که تمام احکام مربوط به فرزندان حقیقی را در حق [[فرزندخوانده]] نیز جاری کرده و ازدواج با همسر او-بعد از فوت یا طلاق-را قبیح می‌دانسته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۳۳۰.</ref> | چنانکه در [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]] آمده ازدواج پیامبر(ص) با زینب به جهت از بین بردن یکی از رسوم [[جاهلیت|دوران جاهلی]] بوده است که تمام احکام مربوط به فرزندان حقیقی را در حق [[فرزندخوانده]] نیز جاری کرده و ازدواج با همسر او -بعد از فوت یا طلاق- را قبیح می‌دانسته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۳۳۰.</ref> | ||
== محارم == | == محارم == | ||
{{اصلی|محارم|محارم رضاعی}} | {{اصلی|محارم|محارم رضاعی}} | ||
محارم، کسانی‌اند که به سبب خویشاوندی، نگاه کردن و آشکار کردن زینت برای همدیگر جایز و ازدواج آنها با هم حرام است.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۸۱ش، ص۲۷۲. </ref> آیه محارم بیان‌گر خویشاوندان [[محارم|نسبی]]، [[محارم|سببی]] و [[محرمیت رضاعی|رضاعی]] است که ازدواج با آنان حرام است:<ref> مقدس اردبیلی، زبدةالبیان، المکتبة المرتضویة، ص۵۲۳-۵۲۴.</ref> | محارم، کسانی‌اند که به سبب خویشاوندی، نگاه کردن و آشکار کردن زینت برای همدیگر جایز و ازدواج آنها با هم حرام است.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۸۱ش، ص۲۷۲. </ref> آیه محارم بیان‌گر خویشاوندان [[محارم|نسبی]]، [[محارم|سببی]] و [[محرمیت رضاعی|رضاعی]] است که ازدواج با آنان حرام است:<ref> مقدس اردبیلی، زبدةالبیان، المکتبة المرتضویة، ص۵۲۳-۵۲۴.</ref> | ||
*'''نسب:''' نوعی خویشاوندی است که به واسطه تولد یک یا چند نفر از دیگری حاصل می‌شود.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.</ref> [[مجتهد|فقها]] با استناد به این آیه، ازدواج هفت دسته از مردان بر هفت دسته از زنان به‌واسطه نسب، را حرام دانسته‌اند:<ref>مقدس اردبیلی، زبدةالبیان، المکتبة المرتضویة، ص۵۲۳-۵۲۴؛ | *'''نسب:''' نوعی خویشاوندی است که به واسطه تولد یک یا چند نفر از دیگری حاصل می‌شود.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.</ref> [[مجتهد|فقها]] با استناد به این آیه، ازدواج هفت دسته از مردان بر هفت دسته از زنان به‌واسطه نسب، را حرام دانسته‌اند:<ref>مقدس اردبیلی، زبدةالبیان، المکتبة المرتضویة، ص۵۲۳-۵۲۴؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref> | ||
{{ستون|۲}} | {{ستون|۲}} | ||
*مادر و مادربزرگ؛ پدری و مادری<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref> | *مادر و مادربزرگ؛ پدری و مادری<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref> | ||
*دختر و دختر فرزند<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۲.</ref> | *دختر و دختر فرزند<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۲.</ref> | ||
*خواهر<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | *خواهر<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | ||
*برادرزاده (دختر برادر)اولاد و | *برادرزاده (دختر برادر)اولاد و نوه‌ها و نتیجه‌های برادر هر چه پایین‌تر روند<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | ||
*خواهرزاده (دختر خواهر)اولاد و | *خواهرزاده (دختر خواهر)اولاد و نوه‌ها و نتیجه‌های خواهر هر چه پایین‌تر روند.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | ||
*عمه و عمه‌های پدر و مادر.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | *عمه و عمه‌های پدر و مادر.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | ||
*خاله و خاله‌های پدر و مادر.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | *خاله و خاله‌های پدر و مادر.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
*'''رضاع:''' مَحرَمیت رِضاعی، خویشاوندی که بر اثر شیرخوردن کودک از زنی غیر از مادرش ایجاد می‌شود.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۶۴.</ref> در این آیه فقط به حرمت ازدواج با مادر و خواهران رضاعی اشاره شده است.<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، منشورات المکتبة المرتضویة، ج۲، ص۱۸۲.</ref> فقها با استناد به روایتی از [[پیامبر (ص)]] «هر آنچه به‌واسطه نسب حرام است، به‌واسطه رضاع نیز حرام است»،<ref>مغربی، دعائم‌الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۲۴۰.</ref> همه زنانی که به‌واسطه نسب، ازدواج با آنها حرام است، ازدواج با آنها به واسطه [[رضاع]] را نیز حرام دانسته‌اند.<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، منشورات المکتبة، ج۲، ص۱۸۲؛ مقدس اردبیلی، زبدةالبیان، المکتبة المرتضویة، ص۵۲۴.</ref> | *'''رضاع:''' مَحرَمیت رِضاعی، خویشاوندی که بر اثر شیرخوردن کودک از زنی غیر از مادرش ایجاد می‌شود.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۶۴.</ref> در این آیه فقط به حرمت ازدواج با مادر و خواهران رضاعی اشاره شده است.<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، منشورات المکتبة المرتضویة، ج۲، ص۱۸۲.</ref> فقها با استناد به روایتی از [[پیامبر(ص)]] «هر آنچه به‌واسطه نسب حرام است، به‌واسطه رضاع نیز حرام است»،<ref>مغربی، دعائم‌الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۲۴۰.</ref> همه زنانی که به‌واسطه نسب، ازدواج با آنها حرام است، ازدواج با آنها به واسطه [[رضاع]] را نیز حرام دانسته‌اند.<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، منشورات المکتبة، ج۲، ص۱۸۲؛ مقدس اردبیلی، زبدةالبیان، المکتبة المرتضویة، ص۵۲۴.</ref> | ||
*'''سبب:''' با خواندن [[صیغه عقد]]، علاوه بر زن و شوهر، برخی از خویشاوندان مرد و زن بر یکدیگر محرم می‌شوند که به آنها محارم سبَبَی می‌گویند.<ref> شهید ثانی، مسالک‌الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۲۸۱.</ref> آیه محارم به چهار مورد از این زنان، اشاره کرده که عبارتند از: مادرِ زن، | *'''سبب:''' با خواندن [[صیغه عقد]]، علاوه بر زن و شوهر، برخی از خویشاوندان مرد و زن بر یکدیگر محرم می‌شوند که به آنها محارم سبَبَی می‌گویند.<ref> شهید ثانی، مسالک‌الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۲۸۱.</ref> آیه محارم به چهار مورد از این زنان، اشاره کرده که عبارتند از: مادرِ زن، [[ربیبه]] (دخترِ زن(از شوهر دیگرش)که پس از عقد با او [[آمیزش]] کرده است)، زنِ پسر (عروس) و ازدواج با دو خواهر در زمان واحد.<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، منشورات المکتبة المرتضویة، ج۲، ص۱۸۴.</ref> | ||
==نکات تفسیری== | ==نکات تفسیری== | ||
بنا به نظر برخی [[مفسران]]، عبارت «وَأَن تَجْمَعُوا | بنا به نظر برخی [[مفسران]]، عبارت «وَأَن تَجْمَعُوا بَینَ الْأُخْتَینِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ؛ [حرام است] جمع بین دو خواهر، مگر آنچه در گذشته رخ داده است...» به این نکته اشاره دارد که ازدواج با دو خواهر در یک زمان، در [[عصر جاهلیت]] مرسوم بوده است و با نازل شدن این آیه، کسانی که در گذشته چنین ازدواج‌هایی کرده‌اند مجازاتی ندارند اما باید یکی از دو خواهر را انتخاب کرده و دیگری را رها کنند.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۶۵؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۳۳۱.</ref> به گفته [[علامه طباطبایی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] احتمال دارد استثناء نه تنها از جمع بین دو خواهر، بلکه از تمام فقرات مذکور در آیه باشد؛ چرا که در گذشته در میان غیراعراب امت‌هایی بوده‌اند که با برخی از زنان مذکور در آیه ([[محارم]]) ازدواج می‌کرده‌اند، [[اسلام]] با این استثناء، آن ازدواج‌ها را معتبر شمرده و به [[حلال‌زادگی]] فرزندان حاصل از آنها حکم کرده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۶۶.</ref> البته وی در نهایت احتمال اول (تطبیق استثناء در آیه بر ازدواج دو خواهر) را ظاهرتر دانسته است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۶۶.</ref> | ||
به گفته مکارم شیرازی عبارت پایانی آیه «إِنَّ اللَّهَ کانَ غَفُوراً رَحِیماً» متناسب با احتمال دوم است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۳۳۱.</ref> | |||
در [[تفسیر نمونه]] آمده است که احتمال دارد فلسفه حرمت ازدواج با دو خواهر در این آیه، جلوگیری از تضاد عاطفی میان آنان باشد چرا که به حکم ارتباط نسبی دو خواهر علاقه شدیدی به هم دارند اما زمانی که رقیب هم شوند نمی‌توانند آن علاقه را حفظ کنند زیرا دائما انگیزه محبت و رقابت در وجود آنها در حال کشمکش است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۳۳۱.</ref> | |||
== آیه مرتبط == | == آیه مرتبط == | ||