جمهوری آذربایجان: تفاوت میان نسخه‌ها

جمهوری آذربایجان (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۴:۴۸

۴۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۰

جز

ویکی سازی

دیداریویکی‌متن

Fallah

Automoderated users، confirmed، مدیران

۱۳۰

ویرایش

@@ خط ۵۷: / خط ۵۷: @@
 حاکمیت این منطقه از قرن چهارم هجری(قرن دهم میلادی) تا قرن نوزدهم چندین مرتبه تغییر کرد.<ref>رضا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۶۹ش، ج۱، ص۲۴۴-۲۳۷.</ref> در ۱۱۸۴ش/۱۸۰۵م دولت روس، خان‌های قره‌باغ و شکی را به تابعیت خود درآورد. پس از پایان جنگهای ایران و روس، در دو معاهده ترکمان‌چای و گلستان، مناطق دیگری از شمال ایران به روسیه ملحق شد.<ref>رضا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۶۹ش، ج۱، ص۲۴۴-۲۳۷.</ref> در ۱۲۹۷ش/۱۹۱۸م همزمان با انقلاب بلشویک‌ها در روسیه و ورود نیروهای عثمانی به قفقاز، حزب مساواتیان در تفلیس، دولتی تشکیل داده و نام آن را جمهوری آذربایجان نهاد. دوسال بعد، در ۱۲۹۹ش/۱۹۲۰م کمیته موقت انقلابی، دولت مساواتیان را ساقط کرده و دولت جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان پا گرفت.<ref>رضا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۶۹ش، ج۱، ص۲۴۴-۲۳۷.</ref> آذربايجان در پی فروپاشی شوروی، در آبان ۱۳۷۰ش(كتبر۱۹۹۱م) به استقلال دست یافت.
-امروزه حکومت آذربایجان، جمهوری است و رئیس جمهور این کشور، الهام علی اف است. طبق ماده ۴۸ قانون‌اساسی آذربایجان، حکومت این کشور، یک دولت غیر مذهبی است و مذهب رسمی ندارد.
+امروزه حکومت آذربایجان، جمهوری است و رئیس جمهور این کشور، الهام علی اف است.
 ==ترکیب جمعیتی و زبان==
@@ خط ۸۴: / خط ۸۴: @@
 اسلام در قرن اول وارد این سرزمین شد. <ref>رضا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۴۲۴-۴۲۱.</ref> و جایگزین دین مسیحیت شد. در قرن چهارم هجری و با تسلط آل سالار بر این منطقه، تشیع اسماعیلی رواج یافت.<ref>شاهمرادی، آل مسافر و تشیع در دیلم و آذربایجان در قرن چهارم هجری، فصلنامه تاریخنامه خوارزمی، تابستان ۱۳۹۵.</ref> و در قرن دهم و با تسلط صفویه بر این منطقه، تشیع دوازده امامی، مذهب مورد پذیرش اکثر ساکنان این منطقه شد.<ref>اشرافی، جواد، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref> براساس آمار ۱۳۸۹ش/۲۰۱۰م حدود ۹۶٪ مردم اذربایجان مسلمان هستند.<ref>مدخل اذربایجان، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.بازدید:۱۳۹۸/۱۰/۸.</ref> در بین اقوام ساکن آذربایجان، آذری‌ها بزرگترین قوم شیعه و بعد از آن تالش‌ها قرار دارند.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13941024000612 اقلیت85 درصدی! /نگاهی به پیشینه و وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان]</ref>هم اکنون بیش از ۸۰٪ مسلمانان این کشور، معتقد به شیعه، و بقیه سنی هستند.<ref>اشرافی، جواد، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref>
-==موقعیت مسلمانان==
-[[مسلمانان]] در قرن اول ق/هفتم م به سرزمین‌های شمال رود ارس دسترسی پیدا کردند و [[اسلام]] جایگزین دین [[مسیحیت]] شد. [[شیعیان]] نیز از زمان ظهور [[صفویان]]، در اذربایجان حضور گسترده پیدا کردند.<ref>اشرافی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref>
-===پس از تسلط روسها===
+'''وضعیت مسلمانان پس از تسلط روسها'''
 روس‌ها پس از گرفتن حاکمیت مناطق شمال رود ارس، تا چندین دهه نسبت به آن کم‌توجه بوده و سرمایه‌گذاری اندکی داشت.<ref>مدخل اذربایجان، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.بازدید:۱۳۹۸/۱۰/۸.</ref> با کشف و استخراج نفت در باکو در دهه ۱۲۵۰ش/۱۸۷۰م حاکمیت روسیه و حضور اتباع روس و ارمنی بیشتر شد. گفته می‌شود در این زمان برای کنترل فعالیت‌های دینی  و نیز قطع ارتباط مسلمانان آذربایجان با ایران و عراق، اداره روحانیت قفقاز تاسیس شد. فعالیت‌هایی نیز از سوی تزار برای اختلاف بین مسلمانان و وابستگی روحانیت شیعه صورت گرفت. در ابتدای قرن بیستم، فضای اجتماعی جمهوری آذربایجان تحت تأثیر جریان‌های دین‌ستیز و نیز روشن‌فکری، سکولاریسم را تجربه کرد.<ref>جباری، شیعیان آذربایجان، ۱۳۸۹ش، ص۲۸-۲۹.</ref>{{یادداشت|در فاصله بین سال‌های ۱۲۸۴ش/۱۹۰۵م تا ۱۲۹۶ش/۱۹۱۷م، افرادی ظهور کردند که در مجلات و روزنامه‌های محلی، از برخی مراسم شیعی مانند برپایی مراسم عاشورا و برخی سنت‌های قدیمی و مذهبی انتقاد می‌کردند. در مقابل این تحرکات، علمای دینی با نوشتن برخی مطالب، می‌کوشیدند عدم‌مخالفت دین با علم را نشان دهند.}}
-===دوران حکومت کمونیستی===
+'''وضعیت مسلمانان در دوران حکومت کمونیستی'''
-پس از سرکار آمدن حکومت کمونیستی در روسیه، تلاش شد در جمهوری‌های مسلمان، اسلام مانند سایر مذاهب، از صحنه زندگی اجتماعی بیرون رانده شده و امر خصوصی شهروندان کشور اعلام شد.<ref>اشرافی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref> در آذربایجان اکثر [[مسجد|مساجد]] تعطیل و گاهی ویران شدند از جمله بارگاه [[بی‌بی هیبت]]. آموزش اسلامی و ابراز دیانت مانند مراسم عزاداری در ایام [[عاشورا]]، ممنوع شد.<ref>اشرافی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref> در اوایل دهه ۱۲۹۰ش/۱۹۲۰م در پی آغاز نظارت‌های شدید کمونیستی و محو شعائر مذهبی به دستور لنین، ۸۰۰ روحانی و فرد دیندار در آذربایجان کشته شدند.<ref>اشرافی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref>{{یادداشت|از این تعداد ۱۷ نفر در حوزه‌های علمیه نجف، قم و مشهد تحصیل کرده، دارای درجه اجتهاد بودند. برجسته‌ترین این مجتهدین آیت‌الله سیدغنی بادکوبه‌ای و آیت‌الله شیخ قدرت‌الله ابراهیمی بودند که به طرز فجیعی اعدام گردیدند.}} در فاصله ۱۰ ساله بین سال‌های ۱۳۰۸ش تا ۱۳۱۸ش (۱۹۲۹تا۱۹۳۹م) بیش از ۳۰۰ هزار نفر از دینداران توسط تشکیلات‌های مختلف کمونیستی قتل‌عام شدند. [[قرآن کریم]] به منزله یک «کتاب زیان‌آور» ممنوع گردید. در سال ۱۳۰۸ش/۱۹۲۹م حدود ۴۰۰ مسجد در آذربایجان بسته شد و ۱۲۰ مسجد نیز تخریب گردید و یا تغییر کاربری داده شد. در برخی گزارش‌ها آمده است که برخی شیعیان اذربایجان پنهانی به فرزندان خود آموزش‌های دینی می‌دادند و در قسمت جنوبی آذربایجان یعنی در نزدیکی لنکران، مصلا و نخجوان و نیز در نارداران (شمال باکو) مراسم‌های خود را مخفیانه برگزار می‌کردند.<ref>اشرافی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref>
+در دوره حکومت کمونیستی، اسلام از صحنه زندگی اجتماعی بیرون رانده شده و امر خصوصی شهروندان کشور اعلام شد.<ref>اشرافی، جواد، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref>
+اتفاقاتی که در این دوره رخ داد عبارتند از:
+# تعطیلی حدود ۴۰۰ مسجد و تخریب ۱۲۰ مسجد و برخی اماکن زیارتی از جمله بارگاه [[بی‌بی هیبت]].
+# ممنوعیت آموزش اسلامی و ابراز دیانت مانند مراسم عزاداری در ایام [[عاشورا]]<ref>اشرافی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref>
+# اعدام ۸۰۰ روحانی و فرد دیندار در آذربایجان به دستور لنین در اوایل دهه ۱۲۹۰ش/۱۹۲۰م <ref>اشرافی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref>{{یادداشت|از این تعداد ۱۷ نفر در حوزه‌های علمیه نجف، قم و مشهد تحصیل کرده، دارای درجه اجتهاد بودند. برجسته‌ترین این مجتهدین آیت‌الله سیدغنی بادکوبه‌ای و آیت‌الله شیخ قدرت‌الله ابراهیمی بودند که به طرز فجیعی اعدام گردیدند.}}
+# قتل عام بیش از ۳۰۰ هزار نفر از دینداران در فاصله ۱۰ ساله بین سال‌های ۱۳۰۸ش تا ۱۳۱۸ش (۱۹۲۹تا۱۹۳۹م)توسط تشکیلات‌های مختلف کمونیستی
+# اعلام [[قرآن کریم]] به منزله یک «کتاب زیان‌آور» و ممنوع شدن چاپ و خواندن آن
+در پی این اقدامات، برخی شیعیان اذربایجان پنهانی به فرزندان خود آموزش‌های دینی می‌دادند و در قسمت جنوبی آذربایجان یعنی در نزدیکی لنکران، مصلا و نخجوان و نیز در نارداران (شمال باکو) مراسم‌های خود را مخفیانه برگزار می‌کردند.<ref>اشرافی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref>
 [[پرونده:کشور اذربایجان.jpg|بندانگشتی]]
-===پس از استقلال===
+'''وضعیت مسلمانان پس از استقلال'''
-رییس جمهور اذربایجان، حیدر علی‌اف پس از استقلال، سفر [[حج]] انجام داد و در همان سال‌ها حج مسلمانان آذربایجان از سر گرفته شد. هم‌چنین مقامات رسمی ساخت مساجد، گسترش ادبیات اسلامی و احیای آموزش خصوصی اسلامی را تشویق کردند.<ref>[http://noorportal.net/951/1254/1310/23610.aspx مذهب شیعه در آذربایجان بعد از فروپاشی شوروی]</ref> گرچه برخی، مسلمانان سکولار را در اذربایجان رو به ازدیاد میدانند.<ref>[https://eurasianet.org/azerbaijan-islam-comes-with-a-secular-face «اذربایجان:بازگشت اسلام با چهره سکولار»، سایت eurasianet.]</ref>
-پس از فوت حیدر علی‌اف، فرزندش الهام علی‌اف رییس جمهور اذربایجان (از ۱۳۸۲ش/۲۰۰۳م تا اکنون) شد. برخی سیاست‌های او مورد اعتراض مسلمانان قرار گرفت مانند ممنوعیت [[حجاب]] در مدارس و دانشگاه‌ها؛ ممنوعیت پخش [[اذان]] از [[مسجد|مساجد]] و ممنوعیت ورود دانش آموزان و افراد جوان به مساجد؛ تعطیلی مدارس اسلامی و محدودیت شدید طلاب؛ ممنوعیت برگزاری مراسم مذهبی و عزاداری ماه‌های [[ماه محرم|محرم]] و [[ماه صفر|صفر]] در بیرون از مسجد و [[حسینیه]]؛ دستگیری فعالان مذهبی، و تخریب برخی از مساجد شیعیان. برخی نیز علی‌اف را به سکوت و عدم واکنش نسبت به فعالیت‌های ضد اسلامی متهم کرده‌اند: مانند عدم جلوگیری از انتشار [[کتاب آیات شیطانی]] در باکو، حمایت از رافیق توفیق، نویسنده هتاک به [[پیامبر اسلام(ص)|پیامبر]] و [[ائمه معصومین]](ع).{{یادداشت|رافیق توفیق که به خود لقب [[سلمان رشدی]] آذربایجان را داده بود، با حمایتهای دولت الهام علی‌اف، ساحت پیامبر(ص) و امامان شیعه را هتک کرد؛ پس از سوء قصد و به دنبال آن مرگ این نویسنده هتاک، رسانه‌های وابسته به دولت آذربایجان، موجی از تبلیغات منفی علیه [[جمهوری اسلامی ایران]] راه انداخته و ایران را در مرگ وی متهم کردند. در مقابل یک روزنامه روسی گزارش داد، گروه تحقیقاتی مرگِ رافیق تقی، سوء قصد به جان او را به سفارش مقامات سیاسی آذربایجان دانسته است.}}، انتشار بیانیه‌ ۵۴ نویسنده و فعال رسانه‌ای علیه اسلام در ۱۳۹۱ش/۲۰۱۲م{{یادداشت|این بیانیه در روزهای آغازین سال ۲۰۱۲ در مطبوعات آذربایجان منتشر شد. این بیانیه مدعی بود که [[دین اسلام]] به زور به مردم این سرزمین قبولانده شده است. این بیانیه به نام ۵۴ نویسنده و روزنامه نگاران جمهوری آذربایجان صادر شد. در این بیانیه افرادی همچون میرزا [[فتحعلی آخوندزاده]] و رافیق تقی تکریم شده و به پیوند فکری آن‌ها با تئوریسین‌هایی همچون مارکس و انگلس و نیچه افتخار شده است.}} و ازادی فعالیت تبلیغی [[یهودیان]] و [[مسیحیان]]. هم‌چنین گروه موسوم به نورچی‌ها از یک دهه به این سو در اذربایجان فعالیت دارند. این جریان دینی، منسوب به فتح‌الله گولن است.<ref>[http://qafqaz.ir/fa/%D9%86%D9%88%D8%B1%DA%86%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%DB%8C/ «نورچی گری»، سایت قفقاز]</ref>
+هر چند بر اساس ماده ۴۸ قانون‌اساسی آذربایجان، حکومت این کشور، یک دولت غیر مذهبی است و مذهب رسمی ندارد اما نخستین رییس جمهور اذربایجان، حیدر علی‌اف پس از استقلال، سفر [[حج]] انجام داد و در همان سال‌ها حج مسلمانان آذربایجان از سر گرفته شد. هم‌چنین مقامات رسمی ساخت مساجد، گسترش ادبیات اسلامی و احیای آموزش خصوصی اسلامی را تشویق کردند.<ref>[http://noorportal.net/951/1254/1310/23610.aspx مذهب شیعه در آذربایجان بعد از فروپاشی شوروی]</ref> گرچه برخی، مسلمانان سکولار را در اذربایجان رو به ازدیاد میدانند.<ref>[https://eurasianet.org/azerbaijan-islam-comes-with-a-secular-face «اذربایجان:بازگشت اسلام با چهره سکولار»، سایت eurasianet.]</ref>
+پس از فوت حیدر علی‌اف، فرزندش الهام علی‌اف رییس جمهور اذربایجان (از ۱۳۸۲ش/۲۰۰۳م تا اکنون) شد. برخی سیاست‌های او مورد اعتراض مسلمانان قرار گرفت مانند ممنوعیت [[حجاب]] در مدارس و دانشگاه‌ها؛ ممنوعیت پخش [[اذان]] از [[مسجد|مساجد]] و ممنوعیت ورود دانش آموزان و افراد جوان به مساجد؛ تعطیلی مدارس اسلامی و محدودیت شدید طلاب؛ ممنوعیت برگزاری مراسم مذهبی و عزاداری ماه‌های [[ماه محرم|محرم]] و [[ماه صفر|صفر]] در بیرون از مسجد و [[حسینیه]]؛ دستگیری فعالان مذهبی، و تخریب برخی از مساجد شیعیان. برخی نیز علی‌اف را به سکوت و عدم واکنش نسبت به فعالیت‌های ضد اسلامی متهم کرده‌اند: مانند عدم جلوگیری از انتشار [[کتاب آیات شیطانی]] در باکو، حمایت از رافیق توفیق، نویسنده هتاک به [[پیامبر اسلام(ص)|پیامبر]] و [[ائمه معصومین]](ع).{{یادداشت|رافیق توفیق که به خود لقب [[سلمان رشدی]] آذربایجان را داده بود، با حمایتهای دولت الهام علی‌اف، ساحت پیامبر(ص) و امامان شیعه را هتک کرد؛ پس از سوء قصد و به دنبال آن مرگ این نویسنده هتاک، رسانه‌های وابسته به دولت آذربایجان، موجی از تبلیغات منفی علیه [[جمهوری اسلامی ایران]] راه انداخته و ایران را در مرگ وی متهم کردند. در مقابل یک روزنامه روسی گزارش داد، گروه تحقیقاتی مرگِ رافیق تقی، سوء قصد به جان او را به سفارش مقامات سیاسی آذربایجان دانسته است.}}، انتشار بیانیه‌ ۵۴ نویسنده و فعال رسانه‌ای علیه اسلام در ۱۳۹۱ش/۲۰۱۲م{{یادداشت|این بیانیه در روزهای آغازین سال ۲۰۱۲ در مطبوعات آذربایجان منتشر شد. این بیانیه مدعی بود که [[دین اسلام]] به زور به مردم این سرزمین قبولانده شده است. این بیانیه به نام ۵۴ نویسنده و روزنامه نگاران جمهوری آذربایجان صادر شد. در این بیانیه افرادی همچون میرزا [[فتحعلی آخوندزاده]] و رافیق تقی تکریم شده و به پیوند فکری آن‌ها با تئوریسین‌هایی همچون مارکس و انگلس و نیچه افتخار شده است.}} و ازادی فعالیت تبلیغی [[یهودیان]] و [[مسیحیان]].
 ==اماکن زیارتی شیعیان==
@@ خط ۱۷۹: / خط ۱۹۰: @@
   | توضیحات =
 }}</onlyinclude>
+[[Category:کشورهای اروپایی]]
+[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
+[[Category:کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی]]
+[[Category:کشورهای دارای اکثریت شیعه]]
+[[Category:مقاله‌های فراتر از پروژه ویرایش]]
+[[Category:کشورهای آسیای غربی]]
+[[Category:کشورهای اروپایی]]
+[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
+[[Category:کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی]]
+[[Category:کشورهای دارای اکثریت شیعه]]
+[[Category:مقاله‌های فراتر از پروژه ویرایش]]
+[[Category:کشورهای آسیای غربی]]
+[[Category:کشورهای اروپایی]]
+[[Category:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
+[[Category:کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی]]
+[[Category:کشورهای دارای اکثریت شیعه]]
+[[Category:مقاله‌های فراتر از پروژه ویرایش]]
+[[Category:کشورهای آسیای غربی]]
 [[رده:کشورهای اروپایی]]