سوره احزاب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سوره اَحزاب''' سی و سومین [[سوره]] قرآن و از [[سوره‌های مدنی]] است. این سوره درباره موضوعات متنوعی چون [[غزوه احزاب]] یا خندق، ازدواج زينب دختر جَحش با [[پیامبر(ص)]]، [[معاد]] و [[حجاب]] سخن گفته است. آیات [[آیه امهات المؤمنین|اُمَّهات المؤمنین]]، [[آیه تطهیر|تطهیر]]، [[آیه اسوه|اُسوه]]، [[آیه خاتمیت|خاتمیت]]، [[آیه صلوات|صلوات]] و [[آیه امانت|امانت]] از [[آیه|آیات]] مشهور سوره احزاب است. در [[احادیث]] به سوره احزاب، بسیار توجه شده است. کتاب [[تفسیر نور الثقلین|نور الثقلین]]، ۲۶۶ حدیث، در ذیل آیات آن، نقل کرده است.

به جهت آنکه بخش مهمى از سوره احزاب به داستان [[جنگ احزاب]] یا خندق، مى‌‏پردازد، این سوره احزاب نامیده شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۱۸۳.</ref> واژه «احزاب»(گروه‌ها)، دو بار در این سوره به کار رفته است(آیه‌های ۲۰و۲۱).<ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۴۶.</ref>

برخی از موضوعات مهم این سوره به نوشته [[تفسیر نمونه]]، به شرح زیر است:

*قانون‌های دوره جاهليت مانند  ظِهار و پسرخواندگى؛

*داستان ازدواج زينب دختر جحش با پيامبر(ص)؛

===آیه اُمَّهات المؤمنین===

این بخش از آیه ۳۳، به آیه تطهیر مشهور است. در این آیه به اراده [[خداوند]] بر پاکی [[اهل بیت]](ع) از رجس و پلیدی تصریح شده است. عالمان دینی [[شیعه]] برای اثبات [[عصمت]] [[امامان]](ع) به آن استناد می‌کنند.<ref>بنگرید: قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ج۱۴، ص۱۸۳؛ ابوحیان اندلسی، البحر المحيط فى التفسير، ج۷، ص۲۳۱؛ حسینی طهرانی، مهر تابان، ص۲۹۰ ۲۹۲؛ طبرسی، ج۸، ص۵۶۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۸ق، ج۱۶، ص۳۱۱.</ref>

'''مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّ‌جَالِكُمْ وَلَـٰكِن رَّ‌سُولَ اللَّـهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ'''(آیه۴۰): محمّد پدر هيچ يك از مردان شما نيست، ولى فرستاده خدا و خاتم پيامبران است.

این آیه از پیامبر اسلام با عنوان خاتم النبیین یاد کرده است. گفته‌اند:‌واژه خاتَم به معنای چیزی است که به وسیله آن به چیزی پایان می دهند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۱۵۵.</ref> عالمان مسلمان، معتقدند بر طبق این آیه، پیامبر اسلام، آخرین فرستاده خدا است و هیچ پیامبری پس از او نخواهد آمد.<ref> بنگرید:‌ علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۶، ص۳۲۵؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۷۵ش، ج۳، ص۱۵۵.</ref>

'''إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْليماً'''(آیه ۵۶): خدا و فرشتگانش بر پيامبر درود مى‌‏فرستند؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏‌ايد، بر او درود فرستيد و سلام گوييد و كاملًا تسليم (فرمان او) باشيد.

خواندن این آیه به عنوان یکی از [[تعقیبات]] [[نماز مغرب]] توصیه شده است.<ref>مفاتیح الجنان، تعقیبات نماز مغرب.</ref> در [[مسجد|مساجد]] شیعیان در [[ایران]] بعد از هر نماز، یک نفر این آیه را با صدای بلند می‌خواند و حاضران سه بار [[ذکر صلوات]] را با صدای بلند تکرار می‌کنند. در روایاتی از شیعه و سنی آمده است که هنگام صلوات بر پیامبر باید به خاندان او نیز درود فرستاد. <ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۱۸.</ref>

'''إِنَّا عَرَ‌ضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ ۖ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا'''۰آیه ۷۲):  ما امانت [الهى و بار تكليف‌] را بر آسمان‌ها و زمين و كوه‌ها عرضه كرديم، پس، از برداشتن آن سر باز زدند و از آن هراسناک شدند، و[لى‌] انسان آن را برداشت؛ راستى او ستمگرى نادان بود.

مفسران مسلمان در زمینه تفسیر واژه «امانت» در این آیه بسیار بحث کرده‌ و دیدگاه‌های گوناگونی در این زمینه داشته‌اند. در کتاب های [[تفسیر]]، مصداق‌هایی چون ولایت الهی، عقل، اختیار، معرفت خداوند و تکالیف دینی برای امانت بیان شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۵۱و۴۵۲.</ref>

بیشتر مفسران [[اهل سنت]] امانت را، حدود و تکالیف دینی تفسیر کرده‌اند؛ زیرا همانگونه که ادای امانت لازم است، ادای تکالیف و فرایض دینی هم واجب است؛<ref> بنگرید: ابن عربی، احکام القرآن، ج۳، ص۱۵۸۸-۱۵۸۹؛ احمد میبدی، کشف الاسرار، ج۸، ص۹۴؛ آلوسی، روح المعانی، ج۲۲، ص۹۶؛ فخرالدین رازی، التفسیر الکبیر، ج۲۵، ص۲۳۵</ref> اما مفسران [[شیعه]]، غالبا امانت را با [[ولایت]] و [[امامت]] در جامعه مرتبط دانسته‌اند.<ref>بنگرید: طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۹۸؛محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۲۳، ص۲۷۳ ۲۷۵؛استرابادی، تأویل الایات الظاهره، ج۱، ص۴۶۰؛هاشم بحرانی، البرهان، ج۳، ص۳۴۰_۳۴۲؛حویزی، نورالثقلین، ج۴، ص۳۰۹_۳۱۲؛محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۶، ص۳۵۰</ref>

بر اساس حدیثی از کتاب [[مجمع البیان]]، کسی که سوره احزاب را می‌خواند و به خانواده‌ش می‌آموزد، از [[عذاب قبر]] در امان است. <ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۲۴.</ref> از [[امام صادق(ع)]] نقل کرده‌اند که کسانی که این سوره را زیاد می‌خوانند، در روز قیامت همراه با [[پیامبر(ص)]] و همسران او خواهند بود.<ref>شیخ صدوق، ثواب الأعمال، ۱۴۰۶ق، ص۱۱۰.</ref>

*آلوسی، محمود، روح المعانی، به کوشش محمود شکری آلوسی، بیروت، ۱۳۷۲ق.

*حسینی طهرانی، ''مهرتابان''، قم،انتشارات علامه طباطبایی.