پرش به محتوا

شکیات: تفاوت میان نسخه‌ها

۹۰۹ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۹ ژوئن ۲۰۱۶
جز
خط ۱۶: خط ۱۶:
هم‌چنین به فتوای برخی از فقیهان هنگام بروز شک‌های صحیح (که برای نمازگزار وظیفه‌ای مشخص شده است) نمازگزار نمی‌تواند نماز را قطع کرده و دوباره بخواند، بلکه ابتدا باید تروی کند و اگر گمانش به هیچ طرف نرفت باید به احکام شک صحیح عمل کند. <ref>یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص۲۶۴ ـ ۲۶۵؛ حکیم، مستمسک العروة، ج۷، ص۴۹۱ ـ ۴۹۳؛ خوئی، مستند العروة (الصلاة)، ج۶، ص۲۴۹ </ref>
هم‌چنین به فتوای برخی از فقیهان هنگام بروز شک‌های صحیح (که برای نمازگزار وظیفه‌ای مشخص شده است) نمازگزار نمی‌تواند نماز را قطع کرده و دوباره بخواند، بلکه ابتدا باید تروی کند و اگر گمانش به هیچ طرف نرفت باید به احکام شک صحیح عمل کند. <ref>یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص۲۶۴ ـ ۲۶۵؛ حکیم، مستمسک العروة، ج۷، ص۴۹۱ ـ ۴۹۳؛ خوئی، مستند العروة (الصلاة)، ج۶، ص۲۴۹ </ref>


==اقسام شک==
== شک در خواندن، شرایط، اجزاء و صحت نماز ==
شک در نماز یا در اصل خواندن آن است، یا در شرایط یا در اجزا و افعال و یا در عدد رکعت‌های آن.
# شک در خواندن نماز: اگر کسی شک کند که نمازش را خوانده یا نه، اگر وقت نماز باقی است باید نماز را به جا آورد و اگر وقت آن گذشته، شک او قابل اعتنا نیست و باید بنا را بر خواندن بگذارد. <ref>شهید اول، البیان، ص۱۵۴؛ یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص۲۲۷؛ حکیم، مستمسک العروة، ج۷، ص۴۲۳</ref>
# شک در خواندن نماز: اگر وقت نماز باقی است باید نماز را به جا آورد و اگر وقت آن گذشته، به شک خود اعتنا نکند و بنا را بر خواندن بگذارد. <ref>شهید اول، البیان/ ۱۵۴؛ یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص۲۲۷؛ حکیم، مستمسک العروة، ج۷، ص۴۲۳</ref>
#شک در شرایط نماز همچون [[طهارت]]، [[قبله]] و ساتر (پوشش): اگر شک در شرایط نماز،  پس از نماز عارض شود، حکم به صحّت آن می‏‌شود؛ ولی برای نماز بعدی باید بداند که شرایط را دارد؛ اما اگر قبل از شروع نماز یا در حین نماز شک کند که شرایط نماز را دارد یا نه، لازم است وجود شرایط نماز را احراز کند؛ هرچند این احراز با اصلی همچون [[استصحاب]] باشد<ref>یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص۲۳۳ ـ ۲۳۴</ref>. و اگر در حال حاضر شرایط را دارد، اما شک دارد که در افعال قبلی نماز این شرایط را داشته یا نه ـ مانند آنکه فعلا رو به قبله است؛ اما شک دارد که اجزای سابق هم روبه قبله بوده یا نه ـ بر اساس [[قاعده تجاوز]] افعال قبلی او نیز تعبداً صحیح خواهند بود. <ref>خوئی، مستند العروة (الصلاة) ۶/ ۱۲۵</ref>
#شک در شرایط نماز: اگر شک در شرایط نماز، همچون [[طهارت]]، [[قبله]] و ساتر پس از نماز عارض شود، حکم به صحّت آن می‏شود؛ لیکن برای نماز بعدی باید شرایط را احراز کند؛ اما اگر پیش از نماز یا در اثنای آن عارض شود، لازم است شرط احراز شود؛ هرچند با اصل، همچون [[استصحاب]] <ref>یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص۲۳۳ ـ ۲۳۴</ref>. البته چنانچه شرط فعلا محرز، لیکن تحقق آن نسبت به اجزای سابق مشکوک باشد ـ مانند آنکه فعلا رو به قبله بودن برایش محرز است؛ اما شک دارد که اجزای سابق هم روبه قبله بوده یا نه ـ [[قاعده تجاوز]] جاری می‏شود و در نتیجه نسبت به اجزای پیشین، شرط تعبداً احراز و حکم به صحّت آنها می‏شود. <ref>خوئی، مستند العروة (الصلاة) ۶/ ۱۲۵</ref>
# شک در اَجزاء همچون [[تکبیرة الاحرام|تکبیرة الإحرام]]، قرائت، [[رکوع]] و [[سجده|سجود]]: اگر شک کند که جزئی از اجزای نماز را به جا آورده یا نه و شک او قبل از شروع جزء بعدی باشد باید آن جزء مشکوک را انجام دهد. بنابر این، اگر در حال قیام و قبل از رفتن به سجده، شک کند رکوع را به جا آورده یا نه، باید آن را به جا آورد. ولی اما اگر شک بعد از داخل شدن در جزء بعدی باشد، مانند شک در رکوع، پس از رفتن به سجده، بدان اعتنا نمی‏‌شود. در این حکم، تفاوتی میان [[ارکان نماز|جزء رکنی]] و غیر رکنی نیست چنان‌که بنابر قول مشهور بین جزء مستحب و واجب و نیز میان شک در دو رکعت اول و دو رکعت آخر هم فرقی نیست. <ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۱۲، ص۳۱۲؛ یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص۲۳۴-۲۳۵؛ خوئی، مستند العروة (الصلاة)، ج۶، ص۱۲۹</ref>
# شک در اجزا: شک در جزئی از اجزای نماز، همچون تکبیرة الإحرام، قرائت، رکوع و سجود اگر قبل از دخول در جزء بعدی پدید آید، جزء مشکوک به جا آورده می‏شود. بنابر این، اگر در حال قیام و قبل از رفتن به سجده، شک کند رکوع را به جا آورده یا نه، باید آن را به جا آورد؛ همچنین اگر قبل از قیام در به جا آوردن سجده شک کند، باید آن را به جا آورد.
#شک در صحت عمل انجام گرفته: اگر با دخول در جزء بعدی نماز در صحّت عملِ انجام گرفته قبلی شک کند نه در خود عمل، شک او قابل اعتنا نیست و در صورت عدم دخول، در اینکه باید به شک خود اعتنا کند و آن عمل را به جا آورد یا نه، اختلاف است. <ref>یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص ۲۳۷ ـ ۲۳۸</ref>
اما اگر شک بعد از داخل شدن در جزء بعدی باشد، مانند شک در رکوع، پس از رفتن به سجده، یا شک در سجده پس از ایستادن، بدان اعتنا نمی‏شود و در این حکم، تفاوتی میان جزء رکنی و غیر رکنی و نیز بنابر قول مشهور میان شک در دو رکعت اول و دو رکعت آخر نیست. <ref>نجفی، جواهر الکلام ۱۲/ ۳۱۲؛ یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص۲۳۴؛ خوئی، مستند العروة (الصلاة) ۶/ ۱۲۹</ref>
مراد از جزء و عمل بعدی، عملی است که در پی عمل قبلی انجام می‏گیرد، مانند سوره نسبت به حمد؛ از این رو، کسی که در حال خواندن سوره، شک می‏کند حمد را خوانده یا نه، به شک خود اعتنا نمی‏کند.
در عمل بعدی تفاوتی میان جزء واجب و مستحب نیست؛ از این رو، اگر در حال قنوت، شک کند سوره را خوانده یا نه، به شک خود اعتنا نمی‏کند؛ چنان که در عمل مشکوک نیز تفاوتی میان جزء مستحب و واجب نیست؛ <ref>یزدی، العروة الوثقی، ج۳، ص۲۳۵</ref> لیکن برخی در عمل بعدی بین جزء واجب و مستحب فرق گذاشته، اعتنا به شک ـ و در نتیجه به جا آوردن مشکوک ـ را پس از دخول در جزء مستحب، واجب دانسته‌اند. <ref>خوئی، مستند العروة (الصلاة) ۶/۱۳۱</ref>
 
اگر شک در صحّت عملِ انجام گرفته پدید آید نه در خود عمل، با دخول در عمل بعدی بدان اعتنا نمی‏کند و در صورت عدم دخول، در اینکه باید به شک خود اعتنا کند و آن عمل را به جا آورد یا نه، اختلاف است. <ref>یزدی، العروة الوثقی ۳/۲۳۷ ـ ۲۳۸</ref>


== شک‌های باطل‌کنده نماز ==
== شک‌های باطل‌کنده نماز ==
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۰۶

ویرایش