سلجوقیان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سلجوقیان'''، طایفه‌ای از ترکان غز که با شکست دادن [[غزنویان]] و [[آل بویه]]، حدود دو سده (سده [[قرن پنجم هجری قمری|پنجم]] و [[قرن ششم هجری قمری|ششم]] قمری) بر [[ایران]] و [[عراق]] و [[ماورءالنهر]] و بخش‌هایی از [[آناتولی]] حکومت کردند. سلجوقیان [[حنفیه|حنفی]] مذهب بودند و از خلیفه [[عباسیان|عباسی]] در برابر قدرت‌های [[شیعه]] مانند [[فاطمیان]] و آل بویه حمایت می‌کردند و خود را احیاگران مذهب [[اهل سنت]] می‌شناساندند. در سال‌های نخست حکومت سلجوقیان، شیعیان که در زمان آل‌بویه قدرت اجتماعی زیادی به دست آورده بودند، محدود شدند و زیر فشار بودند؛ اما از زمان [[ملکشاه سلجوقی|سلطان ملکشاه سلجوقی]]، سلاطین سلجوقی مدارای مذهبی بیشتری نشان دادند و شیعیان نیز به سرعت قدرت اجتماعی و حتی سیاسی خود را بازیافتند و به مناصب بالا در حکومت سلجوقیان دست یافتند. در عصر سلجوقیان، شیعیان در شهرهای مختلف ایران پراکنده بودند و مدارس علمی فعال و پر رونقی داشتند. از ویژگی‌های اجتماعی عصر سلجوقی نزاع‌های مذهبی بین شیعیان و سنیان در برخی شهرها از جمله [[بغداد]] و [[نیشابور]] است که گاه به جنگ‌های دامنه‌دار در شهرها و محلات تبدیل می‌شد.  

خلیفه عباسی به شیعیان بغداد دستور داد در نماز صبح عبارت الصلاه خیر من النوم را وارد کنند.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۶۳۲</ref> از آنجا که‌اندکی پیش از ورود سلجوقیان به بغداد٬ شیعیان مدتی با شورش بساسیری همکاری کرده بودند٬ بخشی از این سختگیری‌ها با هدف تثبیت قدرت سلجوقیان انجام می‌شد.<ref>محمد طاهر یعقوبی٬ حیات علمی و فرهنگی شیعیان امامیه٬ ص۲۵</ref>

===وزرای سنی مذهب و تلاش آنان برای محدود کردن شیعیان===

از نخستین وزرای سلاجقه عمیدالملک کندری بود که بر مذهب حنفی [[تعصب]] داشت و شیعیان و شافعیان را [[لعن]] می‌کرد.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵، ج۱۰، ص‌۳۳</ref> خواجه نظام الملک طوسی، وزیر پر قدرت سلجوقیان که بعد از کندری وزیر شد مذهب شافعی داشت و در کتاب خود سلطان سلجوقی را به محدود کردن شیعیان پند داده است.<ref>نظام الملک،‌ سیاست نامه</ref> بااین حال شواهد تاریخی نحوه برخورد سلجوقیان با شیعیان را به روشنی و با جزییات بیان نمی‌کنند و به نظر می‌رسد سختگیری بر شیعیان همه جا و به شکلی واحد نبوده است و در بسیاری از مناطق آزادی شیعیان محدود نشده است، هر چند شیعیان دیگر مانند زمان آل بویه از حمایت حکومت برخوردار نبوده‌اند.<ref>برای نمونه: ابن الاثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۹۶۵، ج۱۰، ص۶۳-۶۴</ref>