Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۱۷
ویرایش
ترکیه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←ژئوپولتیک ترکیه
جز (ویکی سازی) |
جز (←ژئوپولتیک ترکیه) |
||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
==ژئوپولتیک ترکیه== | ==ژئوپولتیک ترکیه== | ||
===موقعیت استراتژیک=== | ===موقعیت استراتژیک=== | ||
موقعیت خاص جغرافیایی | موقعیت خاص جغرافیایی ترکیه موجب شده است که این کشور از موقعیت استراتژیکی هم برخوردار باشد، این سرزمین همانند پلی دو منطقه مهم [[بالکان]] و [[خاورمیانه]] را به یکدیگر متصل می‌کند. وجود نفت در خاورمیانه به بحران‌های متعدد، در این منطقه موجب افزایش اهمیت ترکیه گشته، همچنین نزدیکی این کشور به دریای سیاه، اژه، مدیترانه و وجود دو تنگه مهم «بسفر» و «داردانل»، باعث شده است کالاهای مصرفی [[اروپا]] از طریق ترکیه به خاورمیانه ارسال شود. | ||
ترکیه در اوایل دوره جنگ سرد (۱۹۵۳م) به علت وحشتی که از حمله شوروی سابق داشت، به عنوان بازوی شرقی بلوک غرب به پیمان نظامی ناتو پیوست و پس از فروپاشی شوروی احتمال می‌رفت که از اهمیت نقش ترکیه کاسته شود اما به علت همجوار شدن این کشور با کشورهای مشترک المنافع (جمهوری [[آذربایجان (کشور)|آذربایجان]]، [[ارمنستان]] و [[گرجستان]]) و وجود منابع نفت و گاز در این منطقه، دوباره مورد توجه غرب قرار گرفت. ترکیه در دوره اشغال [[کویت|کویت]] به دست نیروهای عراق و در جنگ خلیج فارس (۱۹۹۱) به موازات جبهه سعودی، جبهه‌ای در شمال عراق گشود و فعالانه علیه حضور نظامی [[عراق]] در کویت به نیروهای متحدین کمک کرد. پس از وقوع [[انقلاب اسلامی ایران]] (۱۹۷۹) کشورهای غربی سعی کردند از طریق نفوذ ترکیه به آسیای مرکزی و [[قفقاز]] و انحصاری ساختن بازارهای این مناطق از نفوذ ایران بکاهند و حضور خود را از این طریق افزایش دهند. | |||
[[پرونده:نقشه ترکیه و همسایگانش.jpg|بندانگشتی|۴۵۰px|نقشه ترکیه و همسایگانش]] | [[پرونده:نقشه ترکیه و همسایگانش.jpg|بندانگشتی|۴۵۰px|نقشه ترکیه و همسایگانش]] | ||
=== | ===مشکلات ترکیه با کشورهای همجوار=== | ||
ترکیه از دیرباز با برخی همسایگان خود مرزهایی ناآرام داشته است. | |||
از آن جمله: | از آن جمله: | ||
*دشمنی دیرینه با [[ارمنستان]] (همسایه شرقی) | *دشمنی دیرینه با [[ارمنستان]] (همسایه شرقی) | ||
*درباره [[عراق]]، تجاوز به خاک این | *درباره [[عراق]]، تجاوز به خاک این کشور در بخش‌های شمالی و اجرای طرح‌های تحت پوشش (GAP) که از طریق آن ترکیه کنترل مصب‌های دجله و فرات و بهره برداری یکجانبه و پرکردن مخازن آب را انجام می‌دهد و انقطاع جریان آب این دو رودخانه همواره موجب نگرانی دو کشور [[سوریه]] و عراق است. | ||
*درباره ایران، جمعیت | *درباره ایران، جمعیت کردهای ترکیه و فعالیت‌های مرزی آنها گاه مسائلی را به وجود آورده که بر روابط دو کشور تأثیر داشته است. | ||
* | *مشکلات ترکیه در خارج از قلمروی ملی به سه کشور [[یونان]]، [[مقدونیه]] و [[قبرس]] مرتبط است. ترکیه همواره با یونان بر سر حوزه دریای اژه، محدوده پرواز، حوزه فلات قاره و حقوق اقلیتِ ترک اختلاف دارد. | ||
===موارد تأثیرگذار بر روابط با ایران=== | ===موارد تأثیرگذار بر روابط با ایران=== | ||
ترکیه با وجود داشتن نکات مثبت ژئوپلتیکی با پیرامون خود، نتوانسته است موانع ثبات و امنیت را کاملاً از میان بردارد. در حال حاضر مرز ایران و ترکیه در مقایسه با دیگر مرزهای این کشور از آرامشی نسبی برخوردار است و هر دو کشور ایران و ترکیه به رغم مشکلات موجود سعی در حفظ ثبات آن دارند. به طور کلی موارد تأثیرگذار بر روابط ایران و ترکیه عبارتند از: | |||
#ژئوپلتیک ترک: در خصوص | #ژئوپلتیک ترک: در خصوص ژئوپلتیک ترک چند موضوع از جمله اعتقاد به «پایان ترکیسم» قابل توجه است. «آذربایجان بزرگ» اقوام ترک و «جامعه ترک در مقابل جامعه اروپا» پان ترکیست‌ها معتقدند: «اقوام و مردمی که تا انتهای آسیای مرکزی یعنی دیوار چین به زبان ترکی صحبت می‌کنند از ملت بزرگ ترک هستند که باید زیر یک پرچم گرد آیند. در این میان، مردم [[آذربایجان (ابهام‌زدایی)|آذربایجان]] ایران با فرهنگ شیعی خود تا به حال تمایلی به این خودمختاری و جدایی نشان نداده‌اند و اصولاً آذری‌های ساکن در ایران به «پان ترکیسم» و عقاید پان ترکیست‌ها اشتیاقی نشان نمی‌دهند و همواره به حکومت مرکزی ایران وفاداری محسوسی داشته‌اند. | ||
#ژئوپلتیک | #ژئوپلتیک کرد: جمعیت کردهای ترکیه تا سال ۱۹۹۵ بیش از ۱۶ میلیون نفر برآورد شده است که در ۱۴ استان شرقی و جنوب شرقی اکثریت قومی هستند، پراکنش جغرافیایی کردها در آناتولی شرقی و جنوبی که مناطقی استراتژیکی هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد. حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) در سال ۱۹۷۴ تأسیس گردید. در ۱۹۷۷ با چاپ منشور» در مسیر انقلاب «فعال شد و در ۱۹۸۰ از فعالیت منع گردید. با توجه به حضور کردها در ایران و عراق مشابهت نژادی آنها با کردهای ترکیه، مسائل و مشکلاتی در طول تاریخ به وجود آمده است. از آن جمله در ایران تأسیس جمهوری خودمختار کردستان از مرکز مهاباد در سال ۱۳۲۴ش به رهبری قاضی محمد و به دست اعضای حزب دموکرات کردستان، همچنین فعالیت‌های ضد انقلاب گروهک‌های کومله و دموکرات پس از انقلاب اسلامی در منطقه کردستان و ضعف این نیروها در سال ۱۳۶۴ و...از موارد مهم و قابل مطرح شدن هستند. بنابراین می‌توان اذعان کرد که در مرز ایران و ترکیه عامل بالقوه بحران ساز در درجه نخست کردها هستند که به دلایل توزیع میان مرزی، عبور و مرور ساده و روحیه استقلال طلبی هر بار که با سرکوب دولت ترکیه مواجه شده‌اند به سوی قبایل کرد در ایران متمایل گشته و مسائلی را به وجود آورده‌اند. | ||
#ژئوپلتیک آب: مصب دو رودخانه [[دجله]] و [[فرات]] در | #ژئوپلتیک آب: مصب دو رودخانه [[دجله]] و [[فرات]] در خاک ترکیه قرار دارد و این دو رود پس از طی مسافتی، به سرزمین‌های [[سوریه]] و [[عراق]] وارد می‌شوند (فرات به سوریه و دجله به عراق). در خاک عراق دوباره این دو رود به یکدیگر می‌پیوندند و ۸۴ کیلومتر مرز آبی ایران و عراق (اروندرود) را تشکیل می‌دهند. در سال ۱۹۹۰ به علت بهره برداری‌های یکجانبه ترکیه از مصب و امتداد این دو رودخانه، شدیدترین تضاد بین ترکیه و همسایگانش به وجود آمد. این در حالی است که ترکیه با در اختیار داشتن ۲۶ حوضه رودخانه، از این لحاظ مشکل چندانی ندارد و می‌تواند به همراه عراق و سوریه درباره تقسیم آب دجله و فرات راه‌های مسالمت آمیزی را بیابد و به کار بندد. بنابراین کاهش آب در اروندرود ارتباط مستقیمی با اقدامات دولت ترکیه می‌تواند داشته باشد. | ||
===استراتژی‌های فرامرزی | ===استراتژی‌های فرامرزی ترکیه=== | ||
ترکیه درباره روابط با اسرائیل، ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپایی استراتژی‌های فراملی و فرامرزی دارد و از دهه ۵۰ با ورود به ناتو به رعایت قراردادهای این پیمان و همکاری با آمریکا ملزم شد و از زمره اولین کشورهایی بود که موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخت. این کشور در ۱۴ آوریل ۱۹۸۷ تقاضای عضویت در اتحادیه اروپایی کرد که در ۵ فوریه ۱۹۹۰ این اتحادیه در اجلاسی با عضویت ترکیه مخالفت و هشت علت را برای این مخالفت، عنوان کرد که عبارتند از: کافی نبودن سطح پیشرفت‌های اقتصادی، افزایش نرخ تورم و بیکاری، اختلافات دینی و فرهنگی با اروپا، منازعه ترکیه و یونان، مسئله قبرس و مسئله حقوق بشر در ترکیه و بالاخره فقدان ثبات سیاسی. با این وجود ترکیه همچنان تلاش می‌کند نظر اتحادیه را تغییر دهد. شواهد و قرائن نیز نشان می‌دهد، ترکیه در آینده‌ای نزدیک عضو اتحادیه اروپایی خواهد شد.<ref>[http://www.torkiye.com/lang-fa/jeosiyaset.cgi سایت فارسی ترکیه]</ref> | |||
==زبان== | ==زبان== | ||