عبدمناف بن قصی: تفاوت میان نسخه‌ها

 

'''عبدمناف بن قُصَی''' معروف به '''قمر البطحاء'''، جد سوم [[پیامبر اسلام (ص)]] بود. پس از پدرش، [[قصی بن کلاب]]، مناصب [[مکه]] بین او و برادرش [[عبدالدار]] تقسیم شد. او میان برخی از قبایل مکه، پیمان معروف به [[احابیش]] را منعقد کرد. نوادگان وی به [[بنی عبدمناف]] یا آل عبدمناف شهرت دارند. [[بنی هاشم]] و [[بنی امیه]] از شاخه‌هاى مشهور بنى عبدمناف و [[قریش]] هستند. تبار عبدمناف تا قرن‌ها [[خلافت|خلافت اسلامی]] را در اختیار داشتند. [[خلفای بنی امیه]] و [[خلفای عباسی]] همگی از نوادگان عبدمناف به شمار می‌روند.

نام اصلی او مغیره و معروف به عبدمناف است. به دلیل زیبایی ظاهر به او قمر البطحاء نیز می‌گفتند.<ref>علامه حلی، منتهى المطلب في تحقيق المذهب، ج۱۴، ص۴۰۵.</ref>

عبدمناف پسرانی به نام‌های عمرو معروف به [[هاشم بن عبد مناف|هاشم]]، [[عبد شمس |عبد شمس]]، مطّلب و نوفل داشت. مادر سه فرزند اولش عاتكة بنت مرة بن هلال و مادر نوفل، واقدة بنت عمرو المازنية است.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ج۱، ص۱۰۶.</ref> برخی ابوعمرو و ابوعبید را نیز جزو پسرانش برشمرده‌اند.<ref>بغدادی، الطبقات الکبری، ج۱، ص۶۱؛ زرکلی، الاعلام، ج۴، ص۱۶۶.</ref> عبد مناف در مکه وفات نمود.<ref>زرکلی، الاعلام، ج۴، ص۱۶۶.</ref>

خلفای بنی امیه و بنی عباس از تبار بنی عبد مناف‌اند و از این‌رو قرن‌ها خلافت جهان اسلام در اختیار بنی عبد مناف بوده است. [[محمد بن ادریس شافعی]] از امامان چهارگانه [[اهل سنت]] نیز از ریشه بنی عبدمناف و از نوادگان مطلب بن عبد مناف است.<ref>ابن عبد البر، الانتقاء في فضائل الثلاثه الائمه الفقهاء، ج۱، ص۶۶.</ref>

قصیّ مناصب مکه را میان فرزندانش تقسیم کرد؛ به این نحو که سقایت و رفادت از آنِ عبد مناف و بقیه از آنِ عبدالدار باشد.<ref>مسعودی، علی بن حسین، التنبیه والاشراف، ص۱۸۰.</ref> البته بنابر برخی از گزارش‌ها، قصیّ همه مناصب را به عبدالدار سپرد، از این رو که او از برادرانش بزرگ تر بود.<ref>بغدادی، محمد بن حبیب، المنمق فی اخبار قریش، ص۱۹۰.</ref>

پس از وفات عبدمناف، هاشم و برادرانش (عبدشمس، مطلّب، و نَوْفَل) با عموزادگانشان (یعنی بنی عبدالدّار) بر سر تصاحب مناصب کعبه به نزاع برخواستند. هر گروه با طوایفی از قریش هم پیمان شدند. در پایان، بدون آنکه نزاعی درگیرد، دو طرف صلح کردند و مناصب اجتماعى بین هاشم و عبدشمس تقسیم شد؛ بدین صورت که منصب رفادت (اطعام حجاج) و سقایت‌ به هاشم و منصب قیادت (فرماندهى جنگ‌ها و شاخه نظامى قریش) برعهده عبدشمس گذاشته شد. علاوه بر این، به‌طور کلى ریاست قریش بعد از عبدمناف به هاشم واگذار شد.<ref>زرگرى‌نژاد، تاریخ صدر اسلام، ص۵۹۳.</ref>

 

همچنین عبدمناف کسی است که پیمانی را معروف به پیمان احابیش بین قبایلی از مکه جاری کرد.<ref>جواد على، المفصّل فى تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۱، ص۶۴ و ۳۸۶.</ref>

{{پانویس}}

 

*ابن عبد البر، الانتقاء في فضائل الثلاثه الائمه الفقهاء، بیروت، دارالبشائر الاسلامیة، ۱۴۱۷ق.

*ابن هشام، السیرة النبویة، بیروت، دار المعرفة.

*بغدادی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار صادر.

*بغدادی، محمد بن حبیب، المنمق في اخبار قريش، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۵ق.

*جواد على، المفصّل فى تاریخ العرب قبل الاسلام، بغداد، مکتبة النهضة، ۱۹۷۶م.

*حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، منتهى المطلب في تحقيق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الإسلامية‌، ۱۴۱۲ق‌.

*زرگرى‌نژاد، غلامحسین، تاریخ صدر اسلام، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۷۸ش.

*فرهنگ و معارف قرآن‌، اعلام القرآن‌، قم، مؤسسه بوستان كتاب‌، ۱۳۸۵ش.