اسباب نزول: تفاوت میان نسخه‌ها

اسباب، جمع سبب و به معنای هر چیزی است که برای رسیدن به هدف می‌توان از آن کمک گرفت؛ این کلمه و مشتقات آن در معانی پیوند، ابزار، باعث و خویشاوند به کار رفته‌اند.<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۱۷.</ref> نزول، یعنی فرودآمدن آیات قرآن.<ref>حاجی میرزایی، اسباب نزول، در دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۱۹۲.</ref>

منظور از اسباب نزول، حوادث و رخدادهایی است که در پی آنها برخی از آیات یا سوره‌های قرآن نازل شده است.<ref>دراسة فی اسباب النزول، حسن حنفی، ص۱۳۶؛ به نقل حاجی میرزایی، اسباب نزول، در دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۱، ص۱۹۲.</ref> گفته شده است اصطلاح اسباب نزول در نخستین آثار [[امامیه]] به صورت اسباب التنزیل<ref>نعمانی، تفسیر، ص۴.</ref> به کار رفته و بعدها به صورت اسباب نزول القرآن یا اسباب النزول مصطلح شده<ref>ریپین، ص۱۵-۱۴.</ref> و عنوان رشته‌ای از [[علوم قرآنی]] قرار گرفته است.<ref>فخررازی،اسرار، ج۱، ص۱۰۷. </ref>

بر اساس دیدگاه برخی از مفسران اسباب نزول با شأن نزول متفاوت است. آنان شأن نزول را شامل همه حوادث و اشخاصی می‌دانند که قبل از نزول قرآن یا همزمان با نزول آن، آیه یا آیاتی از قرآن درباره آنها نازل شده و هچنین اشخاص یا حوادثی که پس از نزول قرآن، آیه یا آیاتی از قرآن بر آنها تطبیق شده است. اما سبب نزول را تنها پیش‌آمدهایی می‌دانند که در پی آن، آیه یا آیاتی نازل شده<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۲۰؛ زرقانی، ج۱، ص۱۰۸.</ref> و در روایات مربوط به آنها، تصریح شده به اینکه «سبب نزول هذه الآیه کذا» یا اینکه بلا فاصله پس از طرح پرسش یا حادثه‌ای عبارت «فنزلت الآیه» قید شده است.<ref> قطان، ص۸۵.</ref> البته در برخی از کتاب‌های تفسیری و علوم قرآنی شأن نزول با سبب نزول به یک معنا دانسته شده است. منشأ مرداف دانستن آن دو برخی از تفاسیر فارسی مانند کشف الاسرار میبدی و [[روض الجنان و روح الجنان|روض الجنان]] و نیز کاربرد «فنزلت...» در بسیاری از روایات اسباب نزول، معرفی شده است.{{مدرک}}  

== آیات دارای اسباب نزول==

=== آیات فاقد اسباب نزول===

بسیاری از آیات و سورهای قرآن شأن نزول ندارند و به هیچ حادثه و پرسشی که همزمان با نزول وحی روی داده باشند مربوط نیستند، البته نیاز انسانها به رهنمودهای الهی انگیزه کلی برای نزول آنها بیان شده است.<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۱۹.</ref>  آیات و سورهایی که اسباب نزول ندارند:

* آیات و سوره‌هایی که رویدادهای مربوط امّت‌های گذشته در آنها مطرح است(البته بخشی از قصص و تاریخ زندگانی امت‌های گذشته احیاناً دارای سبب خاصی از لحاظ نزول است، از قبیل تاریخ زندگانی «[[ذو القرنین]]» که از پی سؤال مردم در [[قرآن کریم]] بازگو شده است.).<ref>حجتی، اسباب نزول، ص۱۹.</ref>

== فایده اسباب نزول ==

*واحدی، شناخت اسباب نزول و مسایل مربوط به آن را برای تفسیر دقیق قرآن، ضروری می‌داند.<ref> حاجی میرزایی، اسباب نزول، ص۱۹۳.</ref>

علم اسباب نزول، دانشی است که از اوضاع، شراط، زمان و مکان نزول آیات و سوره‌های قرآنی و زمینه‌ها و داستان‌های مربوط به آن بحث می‌کند.<ref>حاجی خلیفه، ج۱، ص۷۶.</ref> مسائل این علم را مجموعه روایات شأن نزول و اسباب نزول تشکیل می‌دهند. فایده این علم را فهم  آسان‌تر و درست‌تر آیات قرآنی دانسته‌اند.