النقض (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
←نسخه‌های کتاب
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
:::''«پیش از وصول این کتاب به ما، مگر زمره‌ای از خواص علماء شیعه که این کتاب را مطالعه کرده بودند بر حضرت مقدس مرتضای کبیر سید شرف الدین ملک النقباء سلطان العترة الطاهرة ابوالفضل محمد بن علی المرتضی ضاعف الله جلاله و بر لفظ گهربار سید السادات برفته که: «[[عبدالجلیل قزوینی رازی|عبدالجلیل القزوینی]]» می‌باید که در جواب این کتاب بر وجه حق شروعی کند چنانکه کسی انکار آن نتواند کرد.»''<ref> قزوینی رازی، نقض، ص۵-۶.</ref> | :::''«پیش از وصول این کتاب به ما، مگر زمره‌ای از خواص علماء شیعه که این کتاب را مطالعه کرده بودند بر حضرت مقدس مرتضای کبیر سید شرف الدین ملک النقباء سلطان العترة الطاهرة ابوالفضل محمد بن علی المرتضی ضاعف الله جلاله و بر لفظ گهربار سید السادات برفته که: «[[عبدالجلیل قزوینی رازی|عبدالجلیل القزوینی]]» می‌باید که در جواب این کتاب بر وجه حق شروعی کند چنانکه کسی انکار آن نتواند کرد.»''<ref> قزوینی رازی، نقض، ص۵-۶.</ref> | ||
===نویسنده کتاب بعض فضائح=== | ===نویسنده کتاب بعض فضائح=== | ||
نام نویسندۀ بعض فضائح الروافض مشخص نیست. در نسخه‌ای از کتاب که به دست قزوینی رسیده بود، نیز نام مصنف ذکر نشده است؛<ref> (قزوینی رازی، نقض، ص۵.</ref> گویا مؤلف آن به افشای نام خود تمایل نداشته است. اما از برخی نکات قزوینی می‌توان دریافت که وی مؤلف آن کتاب را می‌شناخته، چنانکه به شصت سالگی او<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۵۵۸.</ref> و به کتابی از او با نام تاریخ الایام و الانام اشاره کرده است.<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۴۱ و پانوشت ۱ همانجا؛ نیز رجوع کنید به قزوینی رازی، | نام نویسندۀ بعض فضائح الروافض مشخص نیست. در نسخه‌ای از کتاب که به دست قزوینی رسیده بود، نیز نام مصنف ذکر نشده است؛<ref> (قزوینی رازی، نقض، ص۵.</ref> گویا مؤلف آن به افشای نام خود تمایل نداشته است. اما از برخی نکات قزوینی می‌توان دریافت که وی مؤلف آن کتاب را می‌شناخته، چنانکه به شصت سالگی او<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۵۵۸.</ref> و به کتابی از او با نام تاریخ الایام و الانام اشاره کرده است.<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۴۱ و پانوشت ۱ همانجا؛ نیز رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۲۲، که مؤلف بعض فضائح الروافض از کتاب تاریخ الایام و الانام خود یاد کرده است.</ref> | ||
فردی بنام محمد بن علی راوندی در راحة الصدور (تألیف شده در ۵۹۹ - ۶۰۳ق) به کتابی از خود در «شرح فضایح و قبایح رافضیان و خبث عقیدت ایشان» اشاره کرده است.<ref>راوندی، راحة الصدور و آیة السرور، ص۳۹۴.</ref> نظیر این عبارات در منقولات قزوینی از بعض فضائح الروافض نیز دیده می‌شود.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۸، ۹، ۱۷.</ref> از این‌رو، احتمال دارد مؤلف بعض فضائح الروافض راوندی باشد، گرچه با تاریخ تولد راوندی (حدود ۵۵۰ تا ۵۵۵) همخوانی ندارد. | فردی بنام محمد بن علی راوندی در راحة الصدور (تألیف شده در ۵۹۹ - ۶۰۳ق) به کتابی از خود در «شرح فضایح و قبایح رافضیان و خبث عقیدت ایشان» اشاره کرده است.<ref>راوندی، راحة الصدور و آیة السرور، ص۳۹۴.</ref> نظیر این عبارات در منقولات قزوینی از بعض فضائح الروافض نیز دیده می‌شود.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۸، ۹، ۱۷.</ref> از این‌رو، احتمال دارد مؤلف بعض فضائح الروافض راوندی باشد، گرچه با تاریخ تولد راوندی (حدود ۵۵۰ تا ۵۵۵) همخوانی ندارد. | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۲۹: | ||
* اشاره به بعضی آثار شیعی که اینک موجود نیست، مانند کتاب رامش افزای، در چند مجلد، از محمد بن حسین محتسب<ref>قزوینی رازی، النقض، ص۲۱۲.</ref> | * اشاره به بعضی آثار شیعی که اینک موجود نیست، مانند کتاب رامش افزای، در چند مجلد، از محمد بن حسین محتسب<ref>قزوینی رازی، النقض، ص۲۱۲.</ref> | ||
* ذکر علمای بزرگ شیعی از [[غیبت کبرا|دورۀ غیبت]] تا عصر مؤلف.<ref>قزوینی رازی، النقض، ص۲۰۹-۲۱۲.</ref> | * ذکر علمای بزرگ شیعی از [[غیبت کبرا|دورۀ غیبت]] تا عصر مؤلف.<ref>قزوینی رازی، النقض، ص۲۰۹-۲۱۲.</ref> | ||
*ذکر نام دانشمندان و بزرگان شیعی.<ref>قزوینی رازی، | *ذکر نام دانشمندان و بزرگان شیعی.<ref>قزوینی رازی، نقض، صص۲۱۳-۲۳۱.</ref> | ||
* علمای امامی ایران.<ref>برای نمونه، قزوینی رازی، | * علمای امامی ایران.<ref>برای نمونه، قزوینی رازی، نقض، صص۲۱۲.</ref> | ||
* شعرای فارسی‌گوی امامیه.<ref>قزوینی رازی، النقض، صص۲۳۱-۲۳۲، ۵۷۷.</ref> | * شعرای فارسی‌گوی امامیه.<ref>قزوینی رازی، النقض، صص۲۳۱-۲۳۲، ۵۷۷.</ref> | ||
* شهرهای شیعه‌نشین مانند [[قم]] و [[ساری]] و [[سبزوار]].<ref>قزوینی رازی، النقض، ص۱۹۴-۲۰۲.</ref> | * شهرهای شیعه‌نشین مانند [[قم]] و [[ساری]] و [[سبزوار]].<ref>قزوینی رازی، النقض، ص۱۹۴-۲۰۲.</ref> | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۴۴: | ||
دانشمندان [[شیعه|امامی]] بعدی، با واسطه و بی‌واسطه، به مطالب نقض توجه داشته‌اند: | دانشمندان [[شیعه|امامی]] بعدی، با واسطه و بی‌واسطه، به مطالب نقض توجه داشته‌اند: | ||
[[میرزا عبدالله افندی اصفهانی|افندی]]<ref>ریاض العلماء وحیاض الفضلاء، ج۳، ص۷۳.</ref> | * [[میرزا عبدالله افندی اصفهانی|افندی اصفهانی]]<ref>ریاض العلماء وحیاض الفضلاء، ج۳، ص۷۳.</ref> ،ضمن ستایش از نقض، نوشته که بخش‌هایی از نقض را در بخش سوم وثیقة النجاة خود نقل کرده است. | ||
[[قاضی نورالله شوشتری]]<ref>مجالس المؤمنین، ج۱، صص۴۸۳-۴۸۹.</ref> بخش‌هایی از نقض را در [[مجالس المؤمنین]] آورده است. | * [[قاضی نورالله شوشتری]]<ref>مجالس المؤمنین، ج۱، صص۴۸۳-۴۸۹.</ref> بخش‌هایی از نقض را در [[مجالس المؤمنین]] آورده است. | ||
[[علامه مجلسی|مجلسی]]<ref>بحار الانوار، ج۵۷، ص۲۲۸، که در آن «کتاب النقض» به «کتاب القصص» تصحیف شده است.</ref> روایتی را از آن نقل کرده است. | * [[علامه مجلسی|مجلسی]]<ref>بحار الانوار، ج۵۷، ص۲۲۸، که در آن «کتاب النقض» به «کتاب القصص» تصحیف شده است.</ref> روایتی را از آن نقل کرده است. | ||
[[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] | * [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]]<ref>جواهر الکلام، ج۱۰، ص۴۰۹.</ref> دربارۀ تکبیرات سه‌گانه در پایان نماز به نقض استناد نموده است.<ref>نیز رجوع کنید به قزوینی رازی، النقض، مقدمۀ مصحح، ص بیست و چهار- بیست و پنج.</ref> | ||
* [[محمد قزوینی]]، مصحح و کتاب‌شناس و از پایه‌گذاران تصحیح انتقادی متون در ایران، کتاب نقض را کتابی بسیار بسیار نفیس، مهم، عظیم الشأن، نادرالوجود، دلکش، از کتب بسیار مهم شیعه، دارای نثر فارسی شیرین و سلیس، مشتمل بر اطلاعات بسیار نفیس و مهم راجع به تاریخ و جغرافیای ری و نواحی آن و دارای فواید بی‌شمار درباره تاریخ و جغرافیا و ملل و نحل دانسته است.<ref>قزوینی رازی، النقض، مقدمۀ مصحح، ص یازده- پانزده.</ref> | |||
* عباس اقبال آشتیانی، ادیب و مورخ و مصحح متون، کتاب نقض را کتاب بسیار نفیس قدیمی و یکی از متون قدیم فارسی که به زبان بسیار فصیح نوشته شده و مشتمل بر مطالب بسیار مهم تاریخی و ادبی است بر شمرده قلمداد کرده است.<ref>قزوینی رازی، نقض، مقدمۀ مصحح، ص هشت-ده.</ref> | |||
==نسخه‌های کتاب== | ==نسخه‌های کتاب== | ||
قاضی نورالله شوشتری<ref>مجالس المؤمنین، ج۱، ص۴۸۴.</ref> به کمی نسخه‌های نقض، سقیم‌بودن آنها و کوشش خود در تصحیح آن اشاره کرده است. در قرن یازدهم، افندی از نسخه‌هایی کهن از نقض سخن گفته که یکی از آنها در اختیار وی و دیگری در تملک ملا ذوالفقار بوده است.<ref>افندی، ریاض العلماء وحیاض الفضلاء، ج۳، ص۷۳.</ref> | قاضی نورالله شوشتری<ref>مجالس المؤمنین، ج۱، ص۴۸۴.</ref> به کمی نسخه‌های نقض، سقیم‌بودن آنها و کوشش خود در تصحیح آن اشاره کرده است. در قرن یازدهم، افندی از نسخه‌هایی کهن از نقض سخن گفته که یکی از آنها در اختیار وی و دیگری در تملک ملا ذوالفقار بوده است.<ref>افندی، ریاض العلماء وحیاض الفضلاء، ج۳، ص۷۳.</ref> امروزه از نقض، دست کم، نُه نسخۀ خطی شناسایی شده است.<ref>برای مشخصات آنها رجوع کنید به قزوینی رازی، النقض، مقدمۀ مصحح، ص بیست و هفت - چهل و پنج.</ref> | ||
===تصحیح انتقادی و چاپ=== | ===تصحیح انتقادی و چاپ=== | ||
کتاب نقض نخستین بار در۱۳۳۱ش، با تصحیح [[سید جلال الدین حسینی ارموی]] (محدث)، در تهران به‌چاپ رسید. محدث ارموی تصحیح انتقادی خود از این کتاب را به تشویق و حمایت [[محمد قزوینی]] و [[عباس اقبال آشتیانی]] آغاز می‌کند. قزوینی و اقبال قصد تصحیح و چاپ این کتاب را داشتند، که پس از اطلاع از علاقه محدث ارموی به این کتاب و نشر آن، این کار را به او واگذار می‌کنند و یادداشت‌ها و تصحیح‌های اولیه خود را به او ارائه می‌دهند.<ref>قزوینی رازی، النقض، مقدمۀ مصحح، ص چهار</ref> | |||
محدث در ۱۳۳۵ش رساله‌ای با نام مقدمۀ نقض و تعلیقات آن و در ۱۳۳۶ش کلید نقض و تعلیقات آن را منتشر کرد. محدث پس از چاپ نخست، پژوهش دربارۀ نقض را رها نکرد و به تکمیل تصحیح و تعلیقات آن پرداخت که نتیجۀ آن چاپ دوم کتاب بود که اندکی پس از مرگ او، در ۱۳۵۸ش، به‌همت انجمن آثار ملی منتشر شد. این چاپ به همراه با متن النقض و تعلیقات مفصّل محدث در دو مجلد به چاپ رسید.<ref>قزوینی رازی، النقض، مقدمۀ ناشر.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||