النقض (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

قزوینی، این کتاب را در رد کتابی به نام "بعض فضائح الروافض" نوشته است.<ref>قزوینی رازی، النقض، ص۲، ۱۰۰.</ref> نویسنده کتاب بعض فضائح سنی مذهب و ساکن ری بوده است که در [[محرّم]] سال ۵۵۵ تألیف آن را به پایان برده<ref> قزوینی رازی، النقض، ص۴۶۴.</ref> و ظاهراً تا سال ۵۵۹ به تکمیل آن مشغول بوده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، النقض، مقدمۀ مصحح، ص بیست و یک - بیست و دو.</ref> نویسنده بعض فضائح روافض با سوء استفاده از آزادی مذهبی که برای وی وجود داشته و نیز محدودیات و مضیقه‌ای که [[شیعیان]] در زمان سلجوقیان با آن روبرو بودند، به عالمان بزرگ [[شیعه]] حمله و بزرگانی چون [[سید مرتضی]]، [[شیخ طوسی]]، [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]]، و [[:رده:راویان شیعه قرن2(قمری)|راویان مشهور شیعه در قرن دوم]] که از شاگردان [[امام باقر]] و [[امام صادق(ع) |صادق]](ع) بوده‌اند را مورد توهین و سرزنش قرار داده است. همچنین وی تا حد توان، در تمسخر و توهین به [[اصول مذهب شیعه|اصول]]، [[فروع دین|فروع]] و [[:رده:اعتقادات شیعه|اعتقادات شیعه]] تلاش کرده است.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ج۳ صص۴۱۷- ۴۱۶.</ref>

تا آن تاریخ کتابی که تا این حد به صورت از روی تعصب، به دور از ادب و مشتمل بر تهمت و دروغ در رد مذهبی دیگر نوشته شده نبود. نگارش این کتاب، به معنای اعلان شکستن حرمت‌ها و اعلام درگیری بین مذاهب اسلامی بود. بزرگان شیعه در آن زمان به اتفاق تصمیم گرفتند که پاسخگویی به این کتاب را به  شیخ عبدالجلیل، واعظ پرآوازه و متکلم دقیق آن دوران بسپارند. <ref>موسوی خوانساری، روضات الجنات، ج۴ع ص۱۸۹.</ref> به همین جهت، شرف الدین ابی الفضل [[محمد بن علی المرتضی]] که مرجعیت علمی و دینی شیعیان را بر عهده داشت، شیخ عبدالجلیل را مأمور کرد به پاسخ و رد محتویات این کتاب اقدام کند.<ref>افندی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج۳، ص۷۳- و موسوی خوانساری، روضات الجنات ج۴، ص۱۹۰؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه ج۳، ص۱۳۰.</ref>

:::''«پیش از وصول این کتاب بما، مگر زمره‌ای از خواص علماء شیعه که این کتاب را مطالعه کرده بودند بر حضرت مقدس مرتضای کبیر سید شرف الدین ملک النقباء سلطان العترة الطاهرة ابوالفضل محمد بن علی المرتضی ضاعف الله جلاله و بر لفظ گهربار سید السادات بر فته که: «‌[[عبدالجلیل قزوینی رازی|عبدالجلیل القزوینی‌]]» می‌باید که در جواب این کتاب بر وجه حق شروعی کند چنان که کسی انکار آن نتواند کرد.»''<ref> قزوینی رازی، نقض، صص۵-۶.</ref>

نام نویسندۀ بعض فضائح الروافض مشخص نیست. در نسخه‌ای از کتاب که به دست قزوینی رسیده بود، نیز نام مصنف ذکر نشده است<ref> (قزوینی رازی، نقض، ص۵.</ref>؛ گویا مؤلف آن به افشای نام خود تمایل نداشته است.

محمد بن علی راوندی در راحة الصدور (تألیف شده در ۵۹۹ - ۶۰۳ق) به کتابی از خود در «‌شرح فضایح و قبایح رافضیان و خبث عقیدت ایشان‌» اشاره کرده است.<ref>راوندی، راحة الصدور و آیة السرور، ص۳۹۴.</ref> نظیر این عبارات در منقولات قزوینی از بعض فضائح الروافض نیز دیده می‌شود.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، صص۸، ۹، ۱۷.</ref> از این رو، احتمال دارد مؤلف بعض فضائح الروافض راوندی باشد، گرچه با تاریخ تولد راوندی (حدود ۵۵۰ تا ۵۵۵) همخوانی ندارد.

[[آقا بزرگ طهرانی]] نیز از دانشمندی متعصب و سنی به نام شهاب الدین شافعی رازی، به عنوان نویسنده کتاب بعض فضائح نام برده است.<ref>آقا بزرگ، الذریعه، ج۳، ص۱۳۰، ج۲۴، ص۲۸۳.</ref>

چون قزوینی مطالب بعض فضائح الروافض را عیناً نقل کرده و سپس به رد آنها پرداخته است، می‌توان متن بعض فضائح الروافض را به طور کامل از نقض استخراج کرد. از منقولات قزوینی پیداست که بعض فضائح الروافض هرچند به فصل‌های جداگانه تقسیم شده بوده<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۲۰-۲۱، ۱۳۷، ۱۷۸، ۱۸۴، ۲۶۲، ۴۵۳.</ref>، نظم موضوعی خاصی نداشته، اما «‌فضائح‌» بخش مستقلی از آن بوده که در بخش پایانی کتاب جای داشته و مؤلف در آن، ۶۷ فضیحت برای شیعیان برشمرده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۴۸۱ -۶۴۶.</ref>

مؤلف بعض فضائح الروافض، به گفتۀ خود، تا ۲۵ سالگی شیعه بوده و سپس به مذهب [[اهل سنت]] درآمده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض،، صص۱۴-۱۵، ۲۱، ۶۳.</ref>از این رو، قزوینی، به تعریض، از او با عنوان «‌خواجۀ نو سنی ».<ref>قزوینی رازی، نقض، صص۱۵۸، ۱۶۱، ۱۷۳، ۲۰۰، ۲۵۱، ۲۵۱، ۲۶۱، ۲۶۶، ۳۵۵، ۴۴۶-۴۴۷، ۴۶۳، ۴۸۰، ۵۲۲، ۵۲۴، ۵۳۲.</ref>، «‌مصنف نوسنی‌» <ref>قزوینی رازی، نقض، صص۱۹۳، ۲۵۴.</ref>، «‌مصنف نو[[ناصبی‌]]» <ref>قزوینی رازی، نقض، ص۳۵۰.</ref>، «‌مصنف انتقالی‌» <ref>قزوینی رازی، نقض، ص۴۸۱.</ref> و «‌خواجۀ نومسلمان‌» <ref>قزوینی رازی، نقض، ص۶۳.</ref> یاد کرده و او را ناآگاه از عقاید و باورهای اهل سنت شمرده<ref>قزوینی رازی، نقض، صص۶۶، ۲۵۱.</ref> و به طعنه، «‌خواجۀ امام‌» <ref>قزوینی رازی، نقض، ص۵۱۹.</ref> خوانده است.

از اشارۀ قزوینی و منقولات او از کتاب بعض فضائح الروافض برمی آید که مؤلف بعض فضائح الروافض [[شافعی]] مذهب بوده است<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۲۷۱.</ref>؛ اما، با وجود عداوت با [[شیعیان]]، برای [[اهل بیت]]، مخصوصاً [[امام حسین|امام حسین علیه‌السلام]]، احترام بسیار قائل بوده و حتی به ایشان علاقه داشته است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۳۵۸- ۳۵۹.</ref> مؤلف بعض فضائح، به برخی آثار شیعی استناد کرده<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، صص۲۵۲-۲۵۳، ۶۱۳.</ref> و به سفر خود به ساری و شنیده‌هایش از شیعیان آنجا اشاره نموده است.<ref>رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، ص۵۱۹.</ref>

بعض فضائح الروافض بیشتر جنبۀ جدلی و تبلیغی داشته تا نقد کلامی و اعتقادی<ref>برای نمونه، رجوع کنید به قزوینی رازی، نقض، صص۲۳-۲۶.</ref> قزوینی در ردیۀ خود به اشتباهات پیش پا افتادۀ مصنف بعض و نا آگاهی او از تاریخ توجه داده است.<ref>قزوینی رازی، نقض، صص۲۵۰، ۵۱۶-۵۱۷.</ref>از جمله باورهای تعصب آمیز وی، که قزوینی نیز بر آن خرده گرفته<ref>قزوینی رازی، نقض، ص۱۶۱.</ref>، این بوده که خلافت تا ظهور [[حضرت عیسی علیه‌السلام|عیسی علیه‌السلام]] در [[عباسیان]] باقی خواهد ماند.