مرجع تقلید: تفاوت میان نسخه‌ها

مرجعیت، مهمترین جایگاه مذهبی اجتماعی در جامعه شیعی است. مرجع تقلید [[مجتهد|مجتهدی]] است که تعدادی از [[شیعیان]] از او [[تقلید]] می‌کنند یعنی اعمال دینی خود را بر اساس نظریات فقهی ([[فتوا|فتاوای]]) آن [[مجتهد]] انجام می‌دهند و معمولا وجوهات شرعی خود را به او یا نمایندگان او می‌پردازند. این تمرکز مالی یکی از عوامل قدرت مراجع محسوب می‌شود.<ref>فتح‌الله پور، روحانیان شیعه در ایران؛ علل نفوذ و اقتدار، ص۱۴۹</ref> اینگونه پیروی کردن از یک عالم دینی، [[تقلید]] نامیده می‌شود.<ref>ر.ک: طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴؛ رحمان ستایش، «تقلید»، ص۷۸۹.</ref>

نفوذ اجتماعی یک مرجع تقلید ناشی از تعداد [[تقلید (فقه)|مقلدان]] اوست. پرداخت حقوق شرعی به مراجع امکانات مالی در اختیار آن‌ها را نیز افزایش می‌دهد. مراجع تقلید می‌توانند از این اموال برای تبلیغات مذهبی، اداره [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]]، رسیدگی به مستمندان و امور عام المنفعه استفاده کنند.

[[مجتهد|مجتهدی]] می‌تواند مرجع تقلید باشد که که شرایط تقلید را داشته باشد. یعنی عمل کردن به نظریات فقهی او برای دیگران جایز باشد. رسیدن به این جایگاه وابسته به داشتن شرایطی است که مهم‌ترین آن‌ها [[اعلمیت|برتری علمی]] نسبت به دیگر مجتهدان جامع الشرایط ، بهره‌مند بودن از شایستگی رفتاری ([[عدالت]])، مرد بودن، [[بلوغ]] و عقل است.<ref>طباطبایی یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۶-۲۷، مسئله ۲۲.</ref>

مرجعیت یک مقام انتصابی نیست. کسی مرجع می‌شود که شیعیان او را به عنوان مرجع تقلید بپذیرند. در [[رساله توضیح المسائل|رساله‌های توضیح المسائل]] راه‌هایی برای شناخت مرجع تقلید معرفی شده است. این راه‌ها عبارتند از: علم شخصی، [[بینه|بینه شرعی]]( این که دو نفر کسی را به عنوان اعلم معرفی کنند)، شهرت به [[اعلمیت]] <ref>طباطبایی یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴-۲۵</ref> یا این که گروهی از عالمان شخصی را معرفی کنند و از سخن ایشان برای [[تقلید (فقه)|مقلد]] علم حاصل شود.<ref>خمینی، توضیح المسائل، ص۱۲، مسئله۳</ref>

مهم‌ترین کارکرد مرجعیت صدور فتوا برای [[تقلید (فقه)|مقلدان]] در امور دینی و مذهبی است. با این همه جایگاه مرجعیت منحصر در فتوا نیست. معمولا مراجع جزو اساتید معروف و مشهور حوزه‌های علمیه محسوب می‌شوند و همچنین حوزه‌های علمیه با نظارت آنان اداره می‌شود.