امامزاده: تفاوت میان نسخه‌ها

اصطلاح امام‌زاده برای اشاره به فرزند یکی از [[امامان شیعه|امامان دوازده گانه]] و نیز نوادگان آنان به کار می‌رود. [[دهخدا]] در معنای واژه امامزاده کسی را که بلافاصله یا به فاصله کم از نسل امام باشد، امامزاده دانسته است. به گفته او مقبره و محل دفن امام‌زاده نیز در فرهنگ عامیانه امام‌زاده خوانده می‌شود.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص ۳۳۰۸.</ref> بعضی معتقدند که در این اصطلاح، منظور اصلی محلی است که آن شخص در آنجا مدفون است و به اصطلاح، از باب ذکر حال و اراده محل است.<ref> دایره المعارف تشیع، ج۲، ص ۳۹۲.</ref>

گاهی به ساختمان امامزاده «آستانه»، «مقام»، «مقبره»، «بقعه»، «مرقد» و یا «مشهد» می گویند.<ref>فرهنگ شیعه، ص ۱۸۱.</ref>

درباره زمان دقیق کاربرد واژه امام‌زاده در فرهنگ [[تشیع]] خبر قطعی در درست نیست، اما از آنجا که [[عبدالجلیل قزوینی رازی|قزوینی]] در [[النقض (کتاب)|النقض]] این واژه را به کار برده<ref> النقض، ص۱۹۸.</ref> می‌توان گفت کاربرد واژه امامزاده در قرن ششم معمول بوده است و شاید به دوران قبل از ان هم بازگردد، چون در همین کتاب حتی ضرب‌المثل برای امامزاده ذکر شده است<ref> النقض، ۵۶۹.</ref> و این حکایت از استعمال رایج لفظ امامزاده در آن دوران و حتی قبل از آن دارد.

در جای دیگر فرزندان و حتی نوادگان [[امام رضا(ع)]] آنهم با چند واسطه ابن الرضا خطاب می‌شوند، کاربرد واژه [[ابن الرضا]] برای [[امام جواد(ع)]]،<ref> التحاف، ص ۳۵؛ اثبات الهدی، عاملی، ج۴، ص ۳۹۲.</ref> [[امام هادی(ع)]]،<ref>اثبات الهدی، ج۴، ص ۴۳۴ و اثبات الوصیه، مسعودی، ص۲۳۷ و ارشاد، ج۲، ص ۳۰۷.</ref> و [[امام حسن عسکری(ع)]]،<ref> ارشاد، ج۲، ص۳۲۱ و سیره معصومان، ج۶، ص۲۴۸ و رساله فی تواریخ والآل، ص۸۷.</ref> دیده می‌شود؛ بدین جهت می‌توان گفت کاربرد واژه امام زاده برای فرزندان با واسطه امامان امری طبیعی است.

<font color=green>'''«یا [[علی]] اِنَّ اللهَ جَعَلَ قَبْرُکَ وَ قَبْرُ اَوْلادِکَ بُقْعَةٌ مِنْ بُقاعِ الجْنَّهِ وَ عَرْصَةٌ مِنْ عَرَصاتِها.»'''</font><ref>الغارات، ج۲، ص ۸۵۵؛المزار، مفید، ص۲۲۸.</ref>

<font color=green>'''«مَنْ زارَنی اَوْ زارَ اَحَداً مِنْ ذُرِیتی زُرْتُهُ فی یوْمِ الْقِیمَةِ فَانْقَذْتُهُ مِنْ اَهْوالِها<ref>کامل الزیارات ص11</ref> وَ‌ یا عَلی مَنْ عَمَّرَ قُبُورُکُمْ فَکَانَّما اعانَ سُلیمانَ بْنِ داوُدَ عَلی بَناءِ بَیتِ الْمُقَدَّس».'''</font><ref>تهذیب، ج۶، ص ۲۲؛ وسایل الشیعه، ج۱۴، ص۳۸۳.</ref>

نخستین گزارش‌ها از ساخت بنا بر قبور به عهد نبوی بازمی‌گردد. بر این اساس، ابوجندل بن سهیل از تیره بنی‌عامر بن لؤی مسجدی بر قبر ابوبصیر عتبة بن اَسید ثقفی (متولد قبل از۸ق.) ساخت<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۶۱۴؛ ابن عساکر، ج۲۵، ص۳۰۰؛ ابن اثیر، ج۵، ص۱۵۰. </ref> و [[رسول خدا(ص)]] با وجود آگاهی از این کار، آن را نهی نکرد.

مستوفی نیز از بقعه امامزاده حسن در تهران،<ref>مستوفی، نزهة القلوب، ۱۳۶۲ش، ص۵۴.</ref>امامزاده اسحاق بن موسی بن جعفر درساوه،<ref>نزهه القلوب ص ۶۳ </ref>امامزاده حسین در قزوین،<ref>مستوفی، نزهة القلوب، ۱۳۶۲ش، ص ۵۸.</ref>امامزادگان احمد بن موسی و محمد بن موسی در شیراز<ref>مستوفی، نزهة القلوب، ۱۳۶۲ش، ص۱۱۶.</ref> و امامزاده اسماعیل فرزند امام موسی کاظم(ع)<ref>مستوفی، نزهة القلوب، ۱۳۶۲ش، ص۱۲۴.</ref>در مایین یاد کرده است.

*حرمت امامزاده را متولی نگه دارد.<ref>امثال و الحکم، ج۲، ص ۶۹۲.</ref>

*امامزاده‌ای که با هم ساختیم.<ref>امثال و الحکم، ج۱، ص۲۸۲.</ref>

*روغن چراغ ریخته وقف امامزاده.<ref>امثال و الحکم، ج۲، ص۸۸۰.</ref>

*از این امامزاده کسی چنین معجزه ندیده بود.<ref>امثال و الحکم، ج۱، ص ۱۰۳.</ref>

*امامزادۀ بی‌زینت است.<ref>امثال و الحکم، ج۱، ص۲۸۲.</ref>

*دهخدا، علی اکبر، امثال و حکم، موسسه چاپ و انتشارات امیرکبیر، ۱۳۳۸-۱۳۳۹ش.

*حاکم نیشابوری، ابوعبدالله، تاریخ نیشابور، نشرآگه، تهران، ۱۳۷۵ش.