مسجدالاقصی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مسجد الاقصی'''، از [[مسجد|مساجد]] شهر [[بیت‌المقدس]] و نخستین [[قبله]] مسلمانان است. بنابر برخی روایات، [[پیامبر اکرم(ص)]] از آنجا به [[معراج]] رفت. قرآن در [[سوره اسراء]] به هنگام ذکر معراج از آن یاد کرده است.

 

مسجد الاقصی نزد مسلمانان، یهودیان و مسیحیان محترم است و در اسلام در کنار مسجد الحرام و مسجد النبی یکی از مساجد بافضلیت دانسته شده که نمازگزاردن یک [[نماز]] در آنها با هزار [[نماز]] در دیگر مساجد برابر است.

مسجد الاقصی به معنای دورترین مسجد، به مسجدی در  شهر بیت المقدس فلسطین اشاره دارد که در جنوب شرقی شهر و فاصله ۵۰۰ متری [[مسجد صخره]] واقع شده است<ref>حمیدی، تاریخ اورشلیم، ۱۳۸۱ش، ص۱۸۳.</ref> درباره نامگذاری آن به مسجد الاقصی گفته‌اند که بُعدِ مسافتش تا [[مکه]] و مسجدالحرام که در آن زمان محل استقرار پیامبر و مسلمانان بود، مورد توجه بوده است.<ref> علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۷؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۱۲.</ref>  

به گفته برخی از محققان، منظور از مسجد الاقصی که در قرآن به کار رفته، محوطه وسیعی بوده که شامل [[مسجد صخره]] (محل عروج پیامبر)، رواق‌ها و... می‌شده است.<ref> موسی غوشه، تاریخ مجموعه مسجد الاقصی، ۱۳۹۰ش، ص۷.</ref> از این‌رو برخی از مفسران شیعه، منظور از مسجد الاقصی را که در آیه نخست [[سوره اسراء]] به آن اشاره شده، بیت‌المقدس دانسته‌اند<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۱۲.</ref> که [[حضرت داود]] و [[سلیمان (پیامبر)|سلیمان]] آن را بنا کرده‌اند.<ref> علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۶.</ref> همچنین گفته شده هنگام [[معراج پیامبر]] در این مکان بنایی به نام مسجد الاقصی نبوده و مسجد به کار رفته در [[آیه معراج]]، به معنای مکانِ پرستش و عبادتگاه بوده است.<ref> حمیدی، تاریخ اورشلیم، ۱۳۸۱ش، ص۱۸۳-۱۸۴.</ref> و در برخی روایات نیز مسجد الاقصی با عنوان بیت‌المقدس و مسجد بیت‌المقدس یاد شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به تفسیر منسوب به امام حسن عسکری، ۱۴۰۹ق، ص۶۶۱.</ref>  

از دوره [[عبدالملک بن مروان]]، بنایی مسقف در محدوه حرم قدس، مسجد الاقصی نامیده شده است.<ref> موسی غوشه، تاریخ مجموعه مسجد الاقصی، ۱۳۹۰ش، ص۱۰.</ref> از این رو امروزه از بنای مسقفی که در دوره عبدالملک ساخته شده، مسجد الاقصای مسقف یا مسجد الاقصی شناخته می‌شود و از محوطه‌ای که بنای مذکور، [[مسجد صخره]] و مسجد عمر{{یادداشت|خلیفه دوم هنگامی که در سال ۱۵ قمری، بیت المقدس را فتح کرد دستور داد در محوطه مقدس مسجدی بنا کنند، که به مسجد عمر شناخته می‌شود.(طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۶۱۱.)}} در آن جای دارد به عنوان مجموعه مسجد الاقصی یاد می‌شود.<ref> نگاه کنید به موسی غوشه، تاریخ مجموعه مسجد الاقصی، ۱۳۹۰ش، ص۷.</ref>  

در احادیث، مسجد الاقصی در کنار [[مسجد الحرام]]، [[مسجد النبی]] و [[مسجد کوفه]] یکی از چهار مساجد بافضیلت دانسته شده است.<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۹.</ref> در برخی احادیث دیگر مسجد کوفه وجود ندارد و مسجد الاقصی در کنار مسجد الحرام و مسجد النبی از مساجد سه‌گانه بافضیلت است.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۹۸.</ref> و نمازگزاردن یک نماز در مساجد سه‌گانه برابر با هزار [[نماز]] در دیگر مساجد است.<ref> تفسیر منسوب به امام حسن عسکری، ۱۴۰۹ق، ص۶۶۱.</ref>

بنا بر اسنادی که از قرن نخست قمری بر جای مانده، بنای مسجد الاقصی در دوره [[امویان]] و در قرن نخست قمری ساخته شده است.<ref> نگاه کنید به موسی غوشه، تاریخ مجموعه مسجد الاقصی، ۱۳۹۰ش، ص۱۰.</ref> به گفته ابن کثیر، ساخت بنای مسجد به دستور [[عبدالملک بن مروان]] (حکومت ۶۵-۸۶ق) در سال ۶۶ق آغاز شد و در سال ۷۳ق پایان یافته است.<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲۸۰.</ref> هر چند برخی تأسیس آن را به [[ولید بن عبدالملک]] (حکومت ۸۶-۹۶ق) نسبت داده و اسناد مذکور را متعلق به دوره حکومت او می‌دانند.<ref> موسی غوشه، تاریخ مجموعه مسجد الاقصی، ۱۳۹۰ش، ص۱۰.</ref> به گفته ابن کثیر، عبدالملک با این هدف مسجد الاقصی و بناهای اطراف آن را احداث کرد که شامیان را از رفتن به [[حج]] بازدارد و آنان را به طواف پیرامون آن وادارد.<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲۸۰.</ref> چرا که [[عبدالله بن زبیر]] از موسم [[حج]] برای تبلیغ علیه عبدالملک و بیعت گرفتن از حاجیان برای خود سود می‌جست<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۶۱.</ref> و در خطبه‌هایی در [[روز عرفه]] و ایام [[منا]]، با یاد‌کردن از لعنت پیامبر بر [[حکم بن ابی العاص|حَکم بن عاص]]، جد عبدالملک، و دودمانش، شامیان را به خود متمایل می‌کرد.<ref> ابن کثیر، البدایة و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲۸۰.</ref>  

ساختمان مسجد الاقصی، مستطیل‌شکل است که حدود ۸۰ متر طول و ۵۵ متر عرض دارد.<ref> موسی غوشه، تاریخ مجموعه مسجد الاقصی، ۱۳۹۰ش، ص۱۰.</ref> ساختمان مسجد بر روی ۵۳ ستون مرمری و ۴۹ پایه بنا گردیده است.<ref>حمیدی، تاریخ اورشلیم، ۱۳۸۱ش، ص۱۸۳.</ref> همچنین مسجد دارای راوق بزرگی است که بر فراز قسمت میانه آن گنبدی قرار دارد.<ref> موسی غوشه، تاریخ مجموعه مسجد الاقصی، ۱۳۹۰ش، ص۱۰.</ref> [[ناصر خسرو]](۳۹۴-۴۸۱ق) جهانگرد قرن پنجم قمری، که در سال ۴۳۸ق از بیت‌المقدس دیدن کرده<ref>ناصرخسرو، سفرنامه، ۱۳۶۸ش، ص۲۶.</ref> در سفرنامه خود توصیفاتی از مسجد الاقصی ارائه داده و از خادمانی برای آن سخن گفته است.<ref>ناصرخسرو، سفرنامه، ۱۳۶۸ش، ص۳۲.</ref>

ساختمان مسجد الاقصی در دوره‌های مختلف تعمیر و بازسازی شده است. عباسیان، فاطمیان، ایوبیان و عثمانیان از جمله حکومت‌هایی هستند که به تعمیر و بازسازی مسجد الاقصی پرداخته‌اند.  

[[منصور دوانیقی]]، (حکومت:۱۳۶-۱۵۸ق.)<ref>حمیدی، تاریخ اورشلیم، ۱۳۸۱ش، ص۱۸۳.</ref> و [[مهدی عباسی]](۱۲۶-۱۶۹ق)، از خلفای عباسی ساختمان مسجد الاقصی را که بر اثر زلزله تخریب شده بود، تعمیر و بازسازی کردند.<ref> موسی غوشه، تاریخ مجموعه مسجد الاقصی، ۱۳۹۰ش، ص۱۱.</ref> همچنین بنا به کتیبه‌ای، به دستور الظاهر لاعزاز دین الله از خلفای [[فاطمیان|فاطمی]] در سال ۴۲۶ق بر فراز مسجد الاقصی گنبدی ساخته شد<ref> موسی غوشه، تاریخ مجموعه مسجد الاقصی، ۱۳۹۰ش، ص۱۱.</ref> و به دستور المستنصر لدین الله نیز در سال ۴۵۸ق ایوان شمالی مسجد بازسازی گردید.<ref> موسی غوشه، تاریخ مجموعه مسجد الاقصی، ۱۳۹۰ش، ص۱۱.</ref>  

در سال ۱۰۹۹م برابر با ۵۸۳ق صلیبی‌ها، بیت المقدس را تصرف کردند و در قسمتی از محل مسجد الاقصی، کلیسا ساختند و قسمت دیگر آن را به عنوان استراحت‌گاه برای سواران و انبار ذخایر قرار دادند.<ref>حمیدی، تاریخ اورشلیم، ۱۳۸۱ش، ص۱۸۳.</ref> در سال ۵۸۹ق [[صلاح‌الدین ایوبی]] بیت المقدس را از آنها پس گرفت، [[محراب]] مسجد را تجدید بنا نمود و گنبد آن را کاشی‌کاری کرد و منبر چوبی در آن قرار داد.<ref>حمیدی، تاریخ اورشلیم، ۱۳۸۱ش، ص۱۸۳.</ref> همچنین ممالیک و عثمانیان نیز مسجد الاقصی را بازسازی کرده‌اند.<ref> موسی غوشه، تاریخ مجموعه مسجد الاقصی، ۱۳۹۰ش، ص۱۳-۱۵.</ref>