عباس بن عبدالمطلب: تفاوت میان نسخه‌ها

|اطلاعات صحابه = عباس بن عبدالمطلب

| تصویر =[[پرونده:بقیع قبل از تخریب.jpg]]

| نام کامل = عباس بن عبدالمطلب

| کنیه = ابوالفضل

| آثار =

}}

==نسب==

{{شجره‌نامه پیامبر اسلام}}

به جهت نزدیکی سن عباس به [[پیامبر اکرم(ص)]] و هم از آن جهت که پیامبر در خانه [[عبدالمطلب]] بود، گذشته از پیوند نسبی بین آنان، آن دو همبازی و دوست بودند و هر دو در نوجوانی برای بنای [[کعبه]] بر دوش خود سنگ می‌آوردند.<ref>ابن اسحاق، سیره، ص۷۹.</ref> عباس در کودکی، نوجوانی و بزرگسالی ملازم پیغمبر بود، چنانکه هر کس از پیامبر نشان می‌جست، او را سراغ عباس می‌فرستادند.<ref>ابن هشام، ج ۱، ص۸۲. تحقیق مصطفی السقاء و ابراهیم الابیاری و عبد الحفیظ شبلی چاپ دوم، انتشارات قم مصطفوی، قم ۱۳۶۸.</ref>

عباس همچون دیگر [[قریش|قریشیان]]، تاجر<ref>ابن اسحاق، سیره ص۱۳۸.</ref> و یکی از ثروتمندان قریش بود. پس از ابوطالب و در حیات وی منصب [[سقایت]] و [[رفادت]] را عهده‌دار شد<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، ص۱۵ و ۱۶.</ref> که بعدها منصب «عمارت [[مسجدالحرام]]» نیز بدان‌ها افزوده شد.<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ج ۳، ص۱۰۹، انتشارات اسماعیلیان، تهران.</ref> در قحط‌سالی [[مکه]] برای سبک کردن بار زندگی [[ابوطالب]]، [[جعفر بن ابوطالب|جعفر]] پسر او را به خانه خود برد.<ref>ابن هشام، سیره، ج ۲، ص۳۰۱.</ref>

عباس در ماجرای [[یوم الدار]]، شرکت داشت.<ref>ابن اسحاق، سیره ص۱۴۶.</ref> وی اگرچه بعد از [[بعثت]] تا مدتی اسلام نیاورد، اما نه تنها هیچ‌گاه با پیامبر مخالفت نکرد، بلکه پیوسته پشتیبان وی بود.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج ۱، ص۱۲۶ و ۲۳۵. شش جلد، تحقیق عبدالعزیز الدوری، چاپ اول،‌دار النشر، بیروت، ۱۳۹۸ ق.</ref> در محاصره سه ساله [[شعب ابی طالب|شعب]] نیز با سایر [[بنی هاشم]] در حمایت از [[پیامبر(ص)]] حضور داشت.<ref>بلاذری، ج ۱، ص۲۳۵.</ref>

عباس با "لبابه کبرا" (ام الفضل) دختر حارث بن حزن<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، ص۱، مقاتل الطالبین، ص۳۶.</ref> از بنی عامر و منتسب به پادشاه ربیعه، ازدواج کرد.

درباره [[اسلام]] آوردن عباس، روایات گوناگون است و آن را در اوایل [[بعثت|ظهور اسلام]]<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، ص۱ و ۳.</ref>، شب [[هجرت]]،<ref>ابن عساکر، تهذیب ج ۷، ص۲۳۲. تحقیق عبدالقادر بدران.</ref> پیش از [[جنگ بدر]]<ref>ابن هشام، سیره، ج ۲، ص۳۰۱.</ref> بعد از اسارت در بدر<ref>یعقوبی، تاریخ ج ۲، ص۴۶. دو جلد منشورات الشریف الرضی، قم، ۱۴۱۴.</ref> تا فتح [[غزوه خیبر|خیبر]] گفته‌اند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، ص۱، ۳.</ref> [[ذهبی]] می‌نویسد: ظاهر امر این است که عباس بعد از بدر اسلام آورده است.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء ج ۲، ص۹۹. تحقیق شعیب الارنوط، چاپ نهم، موسسه قاهره، ۱۹۶۰ م.</ref>در حالی که [[ابن اثیر]] فرمان [[پیامبر(ص)]] مبنی بر نکشتن عباس را دلیل مسلمان بودن او پیش از بدر می‌شمارد.<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ج ۳، ص۱۱۰.</ref>

و از طرفی [[ابن هشام]] عباس را در زمره اسرای مشرکان نام نبرده است.<ref>ابن هشام، سیره ج ۳، ص۳.</ref>

عباس پس از آزادی از اسارت در جنگ بدر به مکه برگشت و از [[پیامبر(ص)]] اجازه خواست تا به [[مدینه]] [[هجرت به مدینه|مهاجرت]] کند، پیامبر(ص) در پاسخ او نوشت:

بنابراین او به فرمان پیامبر(ص) در [[مکه]] ماند تا اقدامات [[قریش]] علیه پیامبر(ص) را گزارش کند. او در مورد جنگ‌های [[غزوه بدر|بدر]]، [[غزوه احد|احد]] و [[غزوه احزاب|احزاب]] نامه‌هایی به پیامبر نوشت و او را از تصمیم قریش آگاه ساخت.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، ص۳.</ref> سرانجام کمی قبل از [[فتح مکه]] به مدینه مهاجرت کرده به پیامبر(ص) پیوست و در فتح مکه و تسلیم شدن بی‌قید و شرط قریش نقش مهمی ایفا کرد.<ref>ابن سعد، طبقات ج ۴، ص۱۸، ذهبی، سیر اعلام النبلاء ج ۲، ص۸۷.</ref>

عباس در [[غزوه حنین]] که‌اندکی پس از [[فتح مکه]] رخ داد، حضور فعال داشت. در این جنگ آن گاه که سپاه [[مسلمانان]] در اثر شبیخون مشرکان، پیامبر(ص) را تنها گذاشتند و فرار کردند، عباس در سمت راست پیامبر(ص) و فرزندش [[فضل بن عباس|فضل]] در سمت چپ وی و [[علی(ع)]] در جلو او می‌جنگیدند.آنان آنقدر پایداری کردند، تا آیه شریفه ذیل درمورد آنان نازل شد.<ref>مفید، ارشاد، ج ۱، ص۱۴۱.</ref>

عباس مردی شریف، عاقل، با ابهّت، بردبار، بخشنده، زیبا، بسیار سفید، بلند قامت، تنومند و بلند آواز بود.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، ص۲۲.</ref> ذهبی می‌نویسد: عباس از بلندترین، زیباترین، با ابهت‌ترین، بلند آوازترین، بردبارترین و آقاترین مردان بود.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۲، ص۷۹، ۹۵.</ref> در بلندی قدش همین بس که هنگام طواف بر گرد کعبه از همه بلندتر و چون کجاوه‌ای سفید بود.<ref>ابن قتیبه، المعارف ص۵۹۲ – مسعودی، مروج الذهب، ج ۲، ص۷۰۸ (ترجمه فارسی).</ref>

[[پرونده:قبرستان بقیع5.jpg|بندانگشتی|default|قبر عباس بن عبدالمطلب در کنار مرقد امامان شیعه پس از تخریب]]

عباس بن عبدالمطلب در روز جمعه چهاردهم رجب سال ۳۲ ه‍.ق. عهد [[عثمان بن عفان|عثمان]] در سن ۸۸ یا ۸۹ سالگی چشم از جهان فرو بست.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، ص۱، ۲۲.</ref> [[علی(ع)]] و فرزندان عباس، او را غسل دادند و خلیفه سوم با اجازه آنان در مراسم حضور یافت. افزون بر پیک [[بنی هاشم]]، فرستادههای عثمان نیز به روستاها و قبایل رفته و مردم را برای شرکت در تشییع جنازه وی فراخواندند و چنان جمعیتی گرد آمد که تا آن زمان برای هیچ کس گرد نیامده بود و محل ویژه [[نماز میت|نماز]] خواندن بر جنازه‌ها گنجایش آن را نداشت از این رو در [[بقیع]] به امامت عثمان بر جنازه وی نماز خوانده شد. مردم برای دیدن جنازه وی چنان هجوم آوردند که کار دفن مشکل شد و بر اثر ازدحام جمعیت پارچه روی جنازه او پاره شد؛ از این رو خلیفه شرطه خود را فرستاد تا مردم را دور کنند و بنی هاشم عهده‌دار دفن وی شوند. به هر حال پیکر او با شکوهی کم نظیر تشییع و در بقیع به خاک سپرده شد.<ref>ابن سعد، طبقات ج ۴، ص۲۳ – ۲۲.</ref>