نهضت تنباکو: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←نقش مرجعیت
جز (←رفع انحصار داخلی) |
جز (←نقش مرجعیت) |
||
| خط ۱۴۶: | خط ۱۴۶: | ||
نهضت تنباکو اولین مقاومت فراگیر و در عین حال موفق مردم ایران در برابر قدرت مطلقۀ سلطنت [[قاجار]] و زمینۀ اصلی و پیش درآمد [[انقلاب مشروطه|انقلاب مشروطیت]] به شمار می‌رود. علمای دینی در این پیروزی نقشی تعیین کننده و انکارناپذیر داشتند. افزون بر این باید از کوشش‌های روشنفکران و بازرگانان، رقابت‌های روسیه و انگلستان، و تضادهای دولتمردان ایران نیز به عنوان عوامل ایجاد این حادثه و پیروزی مردم یاد کرد؛ اما در واقع، نارضایی شدید و گستردۀ مردم ایران از دولت و شخص [[ناصرالدین شاه]] اصلی‌ترین عامل نهضت بود. این نکته‌ای است که حتی از دید درباریانی که در همان روزها به ثبت و ضبط وقایع نهضت پرداخته‌اند، دور نمانده است.<ref>نک: فووریه، سه سال در دربار ایران، ص۲۰۶؛ اعتمادالسلطنه، روزنامۀ خاطرات، صص۸۴۰، ۸۹۸؛ امین الدوله، خاطرات سیاسی، ص۱۴۷.</ref> | نهضت تنباکو اولین مقاومت فراگیر و در عین حال موفق مردم ایران در برابر قدرت مطلقۀ سلطنت [[قاجار]] و زمینۀ اصلی و پیش درآمد [[انقلاب مشروطه|انقلاب مشروطیت]] به شمار می‌رود. علمای دینی در این پیروزی نقشی تعیین کننده و انکارناپذیر داشتند. افزون بر این باید از کوشش‌های روشنفکران و بازرگانان، رقابت‌های روسیه و انگلستان، و تضادهای دولتمردان ایران نیز به عنوان عوامل ایجاد این حادثه و پیروزی مردم یاد کرد؛ اما در واقع، نارضایی شدید و گستردۀ مردم ایران از دولت و شخص [[ناصرالدین شاه]] اصلی‌ترین عامل نهضت بود. این نکته‌ای است که حتی از دید درباریانی که در همان روزها به ثبت و ضبط وقایع نهضت پرداخته‌اند، دور نمانده است.<ref>نک: فووریه، سه سال در دربار ایران، ص۲۰۶؛ اعتمادالسلطنه، روزنامۀ خاطرات، صص۸۴۰، ۸۹۸؛ امین الدوله، خاطرات سیاسی، ص۱۴۷.</ref> | ||
دقت، ظرافت و صلابتی که میرزای شیرازی در برخورد با کمپانی رژی و در حقیقت بریتانیا از خود نشان داد، نه تنها مدیر کمپانی و دستیاران وی را «دریده سلیح و شکسته دهل» از ایران فراری داد، بلکه کابینه وقت امپراتوری بریتانیای کبیر (به ریاست لرد سالیسبوری) را نیز، که آفتاب در قلمرواش غروب نمی‌کرد را، با بحرانی شدید روبرو و سرنگون ساخت. معروف است که از [[میرزا حبیب الله رشتی]] از شاگردان خاص [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] نقل شده که می‌فرمود: «استاد ما [[شیخ انصاری]] سه چیز داشت: علم، سیاست و زهد؛ که سیاست خود را به [[میرزای شیرازی]] داد.»<ref>ابوالحسنی، تراز سیاست، ص۳۰.</ref> | دقت، ظرافت و صلابتی{{یادداشت| برخی صاحب نظران بر این باورند که میرزای شیرزای باسید جمال دیداری نداشته و سید جمال مدام به میرزای شیرازی نامه نگاری می‌کرده تا ایشان تصدی حکومت را به عنوان مرجع تقلید بپذیرد. در نهایت سید جمال به سامرا می آید و از میرزای نایینی می‌خواهد از میرزای شیرازی وقتی نیم ساعته بگیرد، اما میرزا چنین وقتی هم به او نمی دهد. چون میرزا با وجود مخالفتش با استبداد و استعمار، اساسا به پذیرش حکومت از سوی خود اعتقادی نداشته وحتی در سخنی اظهار داشته که بحث تحریم تنباکو ارتباطی به تغییر نظام وجابجایی قدرت وپادشاه ندارد. }} که میرزای شیرازی در برخورد با کمپانی رژی و در حقیقت بریتانیا از خود نشان داد، نه تنها مدیر کمپانی و دستیاران وی را «دریده سلیح و شکسته دهل» از ایران فراری داد، بلکه کابینه وقت امپراتوری بریتانیای کبیر (به ریاست لرد سالیسبوری) را نیز، که آفتاب در قلمرواش غروب نمی‌کرد را، با بحرانی شدید روبرو و سرنگون ساخت. معروف است که از [[میرزا حبیب الله رشتی]] از شاگردان خاص [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] نقل شده که می‌فرمود: «استاد ما [[شیخ انصاری]] سه چیز داشت: علم، سیاست و زهد؛ که سیاست خود را به [[میرزای شیرازی]] داد.»<ref>ابوالحسنی، تراز سیاست، ص۳۰.</ref> | ||
اعتمادالسلطنه دراین باره می‌گوید: «آفرین بر قلم جناب میرزا که بیشتر از سرنیزه دولت ایران اثر دارد.»<ref>اعتمادالسلطنه، روزنامه خاطرات، ص۷۹۱.</ref> | اعتمادالسلطنه دراین باره می‌گوید: «آفرین بر قلم جناب میرزا که بیشتر از سرنیزه دولت ایران اثر دارد.»<ref>اعتمادالسلطنه، روزنامه خاطرات، ص۷۹۱.</ref> | ||