حق‌الناس: تفاوت میان نسخه‌ها

==مفهوم‌شناسی==

هرچند همه حق‌الناس‌ها به نوعی حق‌الله محسوب می‌شوند،<ref> نگاه کنید به شهید اول، القواعد و الفوائد، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۴۳؛ موسوی اردبیلی، فقه القضاء، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۱۸۸.</ref> هنگامی که این اصطلاح در برابر حق‌الله به کار می‌رود، منظور از آن تنها دسته‌ای از حقوق است که به حق مردم بر انسان اشاره دارد.<ref> شهید اول، القواعد و الفوائد، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۴۳؛ نگاه کنید به موسوی اردبیلی، فقه القضاء، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۱۸۸.</ref>

برخی [[فقیه|فقیهان]]، حق‌الناس را بر دو نوع دانسته‌اند: حق‌الناسِ محض، مانند رعایت جان و مال مردم و حق‌الناس غیرمحض؛ یعنی حقوقی که هر دو جنبهٔ حق‌الله و حق‌الناس را دارند؛ مانند [[سرقت]]،<ref>شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۶۳.</ref> [[تعزیر]]<ref>محقق داماد، قواعد فقه، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۲۰۹.</ref> و [[قذف]].<ref>محقق داماد، قواعد فقه، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۱۶۰.</ref>

==جایگاه==

حق‌الناس موضوع اصلی برخی سوره‌های قرآن چون [[سوره مطففین|مطففین]]، [[سوره حجرات|حجرات]] و [[سوره همزه|همزه]] قرار گرفته است.{{مدرک}} در احادیث، حق‌الناس از عوامل مستجاب‌نشدن [[دعا]] شمرده شده است.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۰، ص۳۲۱.</ref> [[امام صادق|امام صادق(ع)]] هیچ عبادتی را برتر از ادای حق مؤمن ندانسته است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۷۰.</ref> در [[حدیث مناهی|حدیث مَناهی،]] از [[رسول اکرم(ص)|پیامبر اسلام(ص)]] آمده است کسی که حق دیگری برگردنش است و توان پرداخت آن را دارد، ولی در پراخت آن امروز و فردا می‌کند، هر روز در پرونده‌اش معادل گناه عَشّار، ثبت می‌شود.<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۱۶-۱۷.</ref> عشار به کسی می‌گفتند که به دستور حاکم ستمگر، یک‌دهم اموال مردم را به‌زور دریافت می‌کرد.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۴۱۶ق، ج۳، ۴۰۴.</ref>

==تفاوت با حق الله==

==جبران==

بر پایه روایتی از [[پیامبر اکرم]]، در [[قیامت]] از حسنات کسی که حق مردم بر گردن او باشد، به صاحب‌حق می‌دهند و اگر حسناتش تمام شد، [[گناهان]] صاحب‌حق را به پای او می‌نویسند؛ سپس او را وارد آتش می‌کنند.<ref> علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۶۹، ص۶.</ref> همچنین بر پایه روایتی که در کتاب لئالی الاخبار از [[امام صادق(ع)]] نقل شده، شدیدترین حال انسان در [[قیامت]]، وقتی است که مستحقان [[زکات]] و [[خمس]] جلوی انسان را بگیرند و خدا از حسنات او به آنها عوض بدهد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/18539/1/214 تویسرکانی، لئالی الاخبار، علامه، ج۳، ص۲۱۴.]</ref>