سجده شکر: تفاوت میان نسخه‌ها

#بعد از هر [[نماز واجب]] و [[نماز مستحبی|مستحب]]: اگر چه سجده بعد از نمازهای واجب در روایات آمده است، ولی انجام آن بعد از برخی نمازهای واجب مانند [[نماز مغرب]] تأکید بیشتری شده است. [[امام کاظم(ع)]] فرمود: «این سجده (بعد از [[نماز مغرب]]) را ترک نکن؛ زیرا دعا در آن مستجاب است.»<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج‌۱، ص۳۳۱. </ref>

#هنگام مشاهده فرد مبتلا به بلایی و دیدن [[فاسق]].<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۱۰، ص۲۳۴-۲۴۰؛ یزدی، العروة الوثقی‌، ج۲، ص۵۸۴-۵۸۵؛ کرکی، جامع المقاصد، ج۲، ص۳۱۷</ref>

اینکه آیا برای تحقق سجده شکر، نهادن اعضای هفت گانه بر زمین لازم است یا گذاشتن پیشانی به تنهایی کفایت می‌کند؟ مسئله محل بحث واختلاف است.<ref>کرکی، جامع المقاصد، ج۲، ص۳۱۷؛ بحرانی، الحدائق الناضرة، ج۸، ص۳۴۹-۳۵۰. </ref>

سجده شکر، [[تکبیر]] افتتاح، تکبیر هنگام رفتن به سجده و نیز [[تشهد]] و [[سلام]] ندارد؛<ref> کرکی، جامع المقاصد، ج۲، ص۳۱۷. </ref> هرچند که برخی از فقها تکبیر را پس از سر برداشتن از سجده مستحب دانسته‌اند.<ref>شیخ طوسی، المبسوط، ج۱، ص۱۱۴</ref>  

سجده شکر با یک بار سجده کردن تحقق می‌یابد؛ اما بهترین حالت برای سجده شکر این است که فرد دو بار سجده کند و بین دو سجده، گونه راست و سپس گونه چپ را- که از آن به «تَعفیر» تعبیر می‌شود- به زمین بگذارد.<ref>شهید ثانی، مسالک الأفهام، ج۱، ص۲۲۳؛ بحرانی، الحدائق الناضرة، ج۸، ص۳۵۱</ref>

* به سند معتبر از [[امام رضا(ع)]] روایت شده: اگر می‌خواهی صد مرتبه «شُکراً شُکراً» بگو و اگر می‌خواهی صد مرتبه «عَفواً عَفواً».<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۳۲</ref>

* [[امام صادق(ع)]] می‌فرماید: «نمازگزار بعد از نمازهای واجب به جهت شکر خداوند و سپاس‌گزاری از او برای توفیقی که در ادای واجباتش به او عنایت فرموده، سجده می‌کند و کم‌ترین چیزی که می‌گوید؛ سه بار ذکر "شُکراً لِلّه" است».<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۳۳</ref>

*در بسیاری از روایات معتبر نقل شده است که [[امام صادق(ع)]] و [[امام کاظم(ع)]] در سجده شکر بسیار می‌گفتند: «{{عربی|اَسْألُک الرّاحَةَ عِنْدَ الْمَوتِ وَ الْعَفْوَ عِندَ الْحِسابِ.}}»<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ص۹۹-۱۰۲</ref>

*همچنین یاد نعمت بزرگ [[ولایت]] [[اهل بیت(ع)]] در سجده شکر سفارش شده است.<ref>جامع الاحادیث، ج۵، ص۴۶۹</ref>

در سجده شکر [[طهارت]] و نیز رو به [[قبله]] بودن شرط نیست.<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۱، ص۱۳۷؛ ج۳، ص۱۵</ref>

درباره غصبی نبودن مکان و نهادن پیشانی بر چیزی که [[سجده]] بر آن صحیح است، بین فقها اختلاف است.<ref>کرکی، جامع المقاصد، ج۲، ص۳۱۷؛ کاشف الغطا، کشف الغطاء، ج۳، ص۲۱۵؛ بحرانی، الحدائق الناضرة، ج۸، ص۳۴۹-۳۵۰</ref>

#رو به [[قبله]] بودن<ref>یزدی، العروة الوثقی‌، ج۲، ص۳۱۲-۳۱۳</ref>

#[[طهارت]](با [[وضو]] یا [[غسل]] بودن)<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۱۰، ص۲۴۵</ref>

#مسح محل سجده با دست و کشیدن دست‌ها بر صورت و جلو بدن پس از سر برداشتن از سجده<ref>کرکی، جامع المقاصد، ج۲، ص۳۱۶-۳۱۷؛ بحرانی، الحدائق الناضرة، ج۸، ص۳۴۷-۳۴۹؛ ص۳۵۲؛ یزدی، العروة الوثقی‌، ج۲، ص۵۸۵</ref>

:::«سجده شکر -بعد از هر نماز- بر تو و هر مسلمانی لازم است (تأکیدی برای استحباب سجده شکر) و به وسیله آن، ارزش نمازت را بالا می‌بری و خداوند را از خودت راضی می‌کنی و ملائکه را متعجّب می‌سازی. وقتی که بنده نماز خواند و سپس سجده شکر نمود، خداوند حجاب میان آن بنده و ملائکه را از میان برمی‌دارد و بعد هم می‌فرماید:‌ ای ملائکه من! به این بنده‌ام نگاه کنید که واجب خود را ادا کرد و عهد خود را با من تمام نمود و بعد هم در مقابل آن نعمت‌هایی که به وی داده بودم برایم شکر نمود. پس پاداش او نزد من چیست؟ ملائکه می‌گویند: خدایا! پاداش او [[بهشت]] است. باز خداوند می‌فرماید: بعد از بهشت چیست؟ ملائکه می‌گویند: خدایا! کفایت کردن همه امور او. باز هم خداوند می‌فرماید: بعد از آن چیست؟ باز ملائکه خیری را پیشنهاد می‌کنند و این عمل تکرار می‌شود تا همه چیزها را ملائکه می‌گویند. باز هم خداوند می‌فرماید: بعد از آنها چیست؟ ملائکه می‌گویند: خدایا! ما دیگر نمی‌دانیم. خداوند می‌فرماید: من از او تشکر می‌کنم همان طوری که او از من تشکر کرد. و با فضل خودم به وی رو می‌آورم و رحمتم را به وی نشان می‌دهم».<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۳۳۳</ref>

:::«{{عربی|أَیُّمَا مُؤْمِنٍ سَجَدَ لِلَّهِ سَجْدَةً لِشُکْرِ نِعْمَةٍ مِنْ غَیرِ صَلَاةٍ كَتَبَ اللَّهُ بِهَا عَشْرَ حَسَنَاتٍ وَ مَحَا عَنْهُ عَشْرَ سَیئَاتٍ وَ رَفَعَ لَهُ عَشْرَ دَرَجَاتٍ فِی الْجِنَانِ}}‌، هر بنده‌ای که برای تشکر از نعمتی به غیر از نماز سجده کند خدا برای او ده حسنه مکتوب می‌کند، ده گناه از او می‌بخشاید و ده درجه در بهشت برای او بالا می‌برد.»<ref> شیخ صدوق، ثواب الأعمال، ص۳۵؛ شیخ صدوق، علل الشرائع، ج۲، ص۳۶۰</ref>

:::«{{عربی|سَجْدَةُ الشُّکْرِ مِنْ أَلْزَمِ السُّنَنِ وَ أَوْجَبِها... فَإِنَّ فَضْلَ الدُّعاءِ وَالتَّسْبیحِ بَعْدَ الْفَرائِضِ عَلَی الدُّعاءِ بِعَقیبِ النَّوافِلِ، كَفَضْلِ الْفَرائِضِ عَلَی النَّوافِلِ، وَالسَّجْدَةُ دُعاءٌ وَتَسْبیحٌ}}، سجدۀ شکر، از لازم‌ترین و واجب‌ترین مستحبات الهی است... همانا، فضیلت دعا و تسبیح پس از واجبات بر دعای بعد از نوافل، همانند فضیلت واجبات بر نوافل است. سجده، دعا و تسبیح است.»<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۶۱؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۶، ص۴۰۹</ref>

*شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال،‌دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.