مهر نماز: تفاوت میان نسخه‌ها

مطابق [[روایات]] و [[فقه]] شیعه، مُهر در [[سجده]] موضوعیت ندارد و به هنگام سجده [[نماز]]، باید بر خاک یا سایر اجزای زمین سجده کرد یا بر چیزهایی که از زمین می‌روید(مانند برگ و چوب درختان و گیاهان به استثنای آنچه خوردنی یا پوشیدنی است). خاک بر همه چیز جهت سجده کردن ترجیح دارد و برای آسان شدن کار، بسیاری از شیعیان قطعه‌ای از خاک تمیز قالب‌گیری شده را با خود همراه دارند که نام آن را مُهر گذاشته و بر آن سجده می‌کنند که هم پاک است و هم خاک. سجده بر خاک امری معمول از زمان پیامبر (ص) بوده است و علاوه بر روایات [[اهل بیت]]،<ref> حر عاملی، وسائل الشیعه، کتاب الصلوه، ابواب ما یسجد علیه، الباب ۱، ح ۸ </ref> روایات نقل شده در منابع [[اهل سنت]] نیز این مطلب را تأیید می‌کند.

* روایاتی که فقط سجده بر زمین را بیان کرده است: مانند حدیث نبوی: «زمین برای من محل [[سجده]] و [[تیمم]] قرار داده شد».<ref> بخاری، صحیح بخاری، ج ۱، ص۹۲، کتاب التیمم، ح ۲ </ref> این روایت که عینا در منابع شیعی نیز موجود است<ref> حر عاملی، وسائل الشیعه، کتاب الصلوه، ابواب ما یسجد علیه، الباب ۱، ح ۸ </ref> دلالت بر انحصار سجده بر زمین ندارد.

* روایاتی که زمین را به صورت انحصاری محل سجده می‌دارد. مانند حدیث [[خباب بن ارت]]: «نزد پیامبر شکایت کردیم که شدت گرمای شن‌ها پیشانی و دست‌هایمان را می‌سوزاند ولی آن حضرت شکایت ما را نپذیرفت».<ref> بیهقی، السنن الکبری، ج ۲، ص۱۰۴، باب الکشف عن الجبهه فی السجود </ref> ابن اثیر در شرح این روایت می‌گوید یعنی پیامبر اجازه نداد بر گوشه لباس خود سجده کنند.<ref> ابن اثیر، النهایه، ج ۲، ص۴۹۷، ماده «شکی» </ref> در روایت دیگری [[جابر بن عبدالله انصاری]] گفت: با پیامبر نماز ظهر را می‌خواندیم، به دلیل شدت گرما یک مشت سنگ‌ریزه برمی‌داشتیم و از این دست به آن دست می‌دادیم تا خنک شود و بتوانیم بر آن سجده کنیم».<ref>احمد بن حنبل، مسند احمد، ج ۳، ص۳۳۷ </ref> بیهقی در ذیل این روایت می‌گوید: «اگر سجده بر لباس متصل به بدن جایز بود از خنک کردن سنگ ریزه در دستان آسان‌تر بود».<ref> بیهقی، السنن الکبری، ج ۲، ص۱۰۵ </ref>

* روایاتی که سجده بر روییدنی را نیز جایز می‌داند مانند حدیث [[ابن عباس]] که گفت: «پیامبر اکرم بر «خُمره» سجده می‌کرد».<ref> احمد بن حنبل، مسند احمد، ج ۱، ص۳۶۹، ۳۰۳، ۳۰۹ و ۳۵۸ </ref> ابن حجر نقل می‌کند: خُمره سجاده کوچکی است که از برگ درخت خرما بافته می‌شود و اندازه آن به قدری است که صورت و دست روی آن قرار گیرد و اگر بزرگ‌تر باشد دیگر به آن حصیر می‌گویند و نخ‌های آن نیز مستور و پوشیده است.<ref> ابن حجر العسقلانی، فتح الباری، ج ۱، ص۴۳۰ </ref>

روایات دیگری از اهل سنت، سجده بر لباس را تنها در حال ضرورت اجازه داده است؛ مانند حدیث [[انس بن مالک]]: «با پیامبر [[نماز]] می‌خواندیم اگر یکی از ما نمی‌توانست به دلیل شدت گرما پیشانی خود را بر زمین بگذارد بر لباس خود سجده می‌کرد»<ref> انس بن مالک همین روایت را به چند مضمون بیان کرده است. صحیح بخاری، ج ۱، ص۱۸۸، ح ۵۴۲ و نیز ص۳۷۳، ح ۱۲۰۸ </ref> و «پیامبر کسی را دید که بر گوشه عمامه‌اش سجده می‌کند و به او اشاره کرد و پیشانی را نشان داد، او [[عمامه]] را از پیشنی بالا زد».<ref> بیهقی، السنن الکبری، ج ۲، ص۱۰۵ </ref> عبدالکریم ابی امیه گفت: «رفتار دائمی [[خلیفه اول|ابوبکر]] نسبت به سجده در حال نماز این بود که یا بر زمین نماز می‌خواند و یا در حال سجده، پیشانی را (اگر روی فرش یا مانند آن قرار می‌گرفت) به سوی زمین می‌کشید».<ref> متقی هندی، کنزل العمال، ج ۸، ص۱۲۸، روایت ۲۲۲۲، باب السجود و مایتعلق به </ref>

الحمد لله رب العالمین أما الصلاة علی السجادة بحیث یتحری المصلی ذلک فلم تکن هذه سنة السلف من المهاجرین والأنصار ومن بعدهم من التابعین لهم بإحسان علی عهد رسول الله بل کانوا یصلون فی مسجده علی الأرض لا یتخذ أحدهم سجادة یختص بالصلاة علیها وقد روی ان عبد الرحمن بن مهدی لما قدم المدینة بسط سجادة فأمر مالک بحبسه فقیل له إنه عبد الرحمن بن مهدی فقال (أما علمت أن بسط السجادة فی مسجدنا بدعة: نماز بر روی سجاده به این صورت که نمازگزار همیشه روی آن نماز بخواند، این نه از سنت سلف از مهاجر و انصار است و نه از کار افراد بعد از آنها، بلکه در مسجد روی زمین نماز خوانده‌اند، نه اینکه شخصی از آنها سجاده‌ای برای نماز داشته باشد، و روایت شده است که عبد الرحمن بن مهدی وقتی به مدینه آمد سجاده در مسجد انداخت، مالک دستور داد او را زندانی کنند ! گفتند : او عبد الرحمن بن مهدی است ! گفت : مگر نمی‌دانی که پهن کردن سجاده در مسجد ما بدعت است !. ابن تیمیه، کتب ورسائل وفتاوی ابن تیمیة فی الفقه، ج ۲۲، ص۱۶۳</ref>

بنا بر احادیث، تربت [[امام حسین]] (ع) بهترین چیزی است که می‌توان در [[سجده]] پیشانی را بر آن گذاشت.<ref> کتاب من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص۲۶۸؛ ۲۶۶</ref> در برخی روایات آمده که [[امام صادق]] (ع) مقداری از تربت امام حسین (ع) را در کیسه‌ای ابریشمی و زرد رنگ نگه می‌داشته و بر آن سجده می‌کرده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۸۲، ص۱۵۳</ref> به موجب برخی متون حدیثی و فقهی، [[سجده]] کردن بر تربت و [[تسبیح]] گفتن با تربت باعث رقت قلب می‌گردد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۲، ص۱۷۷</ref>

قدیمترین متن درباره مُهر تربت که با تعبیر «لوحٌ مِنْ طینِ القبر» از آن یاد شده در [[توقیع|توقیعی]] از [[امام مهدی|امام عصر]](عج) آمده است. در این [[حدیث]] و احادیث دیگر بر [[استحباب]] ذکر گفتن با [[تسبیح]] تربت تأکید شده<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۸۲، ص۳۳۳، ۳۴۰</ref> و [[شهید اول]] این احادیث را [[متواتر]] خوانده است.<ref>شهید اول، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، ج ۲، ص۲۶</ref>