شجره ملعونه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''شَجَره مَلْعونه''' به معنای درخت لعنت‌شده یک بار در [[قرآن]] و در آیه ۶۰ [[سوره اسراء]] آمده است. به نقل قرآن کریم، خداوند آن را به صورت رؤیا بر [[حضرت محمد]](ص) نمایانده و این شجره را مایه فتنه، امتحان و تهدید مردم قرار داده است. مفسران، معانی مختلفی مانند [[زقوم]]، [[بنی‌امیه]]، [[یهود]] و [[طاغوت]] را برای آن گفته‌اند.

و (به یادآور) آنگاه که به تو گفتیم: همانا پروردگارت بر مردم احاطه دارد و آن رؤیایی را که نشانت دادیم و آن درخت نفرین‌شده در قرآن را، جز برای آزمایش مردم قرار ندادیم و ما مردم را بیم می‌دهیم، ولی (هشدار ما) جز طغیان و سرکشی بزرگ، چیزی بر آنان نمی‌افزاید.

==مفهوم کلی آیه==

در تفسیر [[مجمع البیان]]، از آیه، امتحان و آزمایش الهی در برابر فتنه را برداشت کرده است. یعنی: «''شجره ملعونه را نیز قرار ندادیم مگر برای آزمایش مردم''».<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۵-۶، ص۶۵۴.</ref> نکته دیگری که درباره شجره ملعونه گفته‌اند آنست که معنای ترس و خوف در این آیه در تقدیر است. یعنی: «''ما به وسیله شجره ملعونه مردم را می‌ترسانیم''.»<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۳، ص۱۳۹.</ref>

مفسران شیعه و سنی، چند معنا و مصداق را برای آن تفسیر کرده‌اند:

بیشتر مفسران [[شیعه]] و [[سنی]] در ذیل آیه می‌گویند مراد از شجره ملعونه، همان [[درخت زقوم]] در [[جهنم]] است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۵-۶، ص۶۵۴.</ref> <ref>بیضاوی، تفسیر بیضاوی، ج۳، ص۴۵۴.</ref>

برخی از مفسران شیعه تصریح کرده‌اند که مراد از شجره ملعونه، [[بنی‌امیه]] هستند.<ref>طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۴۹۴.</ref> <ref>طبرسی جوامع الجامع، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۳۸۱.</ref> [[علامه طباطبایی]] در [[المیزان]] می‌نویسد که مراد خداوند از رؤیا، خوابی است که [[پیامبر اکرم]] درباره بنی‌امیه دید و آن را به صورت شجره ملعونه و برخی از اعمال آن‌ها را به پیامبر نشان داد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۳، ص۱۳۹و۱۴۰.</ref> در تفاسیر اهل سنت هم آمده آنگونه که شیعه در این تفسیر این آیه پنداشته، بعضی از افراد خاص و معین بنی‌امیه نیست بلکه مراد مطلق بنی‌امیه است که قدرت خداوند بر آنان احاطه دارد.<ref>آلوسی، روح المعانی، ۱۴۰۵ق، ج۱۵، ص۱۰۷.</ref> و برخی هم روایتی را که شجره ملعونه را بنی‌امیه معرفی می‌کند، ضعیف می‌شمارند.<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۵۲.</ref>  

از مصادیق دیگری که احتمال داده‌اند، گفته شده درخت ملعونه همان [[یهود]] است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۵-۶، ص۶۵۴.</ref>

*'''مشرکان'''

==شجره ملعونه در روایات==

روایات متعددی درباره حقیقت خوابی که پیامبر دیده و در آن از شجره ملعونه یاد شده است، سخن گفته‌اند. در [[تفسیر عیاشی]] آمده است که مراد از شجره ملعونه، بنی‌امیه است.<ref>عیاشی، تفسیر عیاشی، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۳۲۰.</ref>

[[تفسیر قمی]] هم می‌نویسد این آیه زمانی نازل شد که که پیامبر در خواب دید که انسانها بوزینه‌وار از [[منبر]] او بالا می‌روند و از آن بسیار نارحت شد. پس خداوند این آیه را که همانا بنی‌امیه هستند نازل کرد.<ref>قمی، تفسیر قمی، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۴۱۱.</ref> طبری و سیوطی از بزرگان اهل سنت، همین روایت را با نقل متفاوتی ذکر کرده‌اند.<ref>طبری، جامع البیان، ج۱۵، ص۱۱۲و۱۱۳.</ref><ref>سیوطی، الدر المنثور، ۱۳۷۷ق، ج۵، ص۳۰۹و۳۱۰.</ref>

 

در روایتی دیگر [[امام حسن مجتبی]](ع) در جواب [[مروان بن حكم|مروان]] که به امام حسین(ع) گفت به خدا سوگند به گونه‌ای پدر و خاندانت را [[دشنام]] دهم که کنیزان و غلامان در آوازهایشان از آن دم زنند با اشاره به آیه ۶۰ سوره اسراء فرمود: خداوند تو و پدر و خاندان و فرزندانت و هر کسی که از صُلب پدرت تا روز [[قیامت]] خارج شوند بر زبان پیامبرش مورد [[لعن]] قرار داد.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ص۴۱۶.</ref>

 

[http://www.hawzah.net/fa/Article/View/82476/%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D9%87-%D9%85%D9%84%D8%B9%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB شجره ملعونه در قرآن و حدیث]