یوم الفصل: تفاوت میان نسخه‌ها

فصل به معنای بريدن و جدا كردن است. در کتاب مفردات گفته شده که فصل جدا كردن دو چيز از همديگر است بطوريكه ميان آن دو فاصله باشد مانند آیه هذا يَوْمُ الْفَصْلِ الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ‏ <ref>سوره صافات،‌ آیه ۲۱.</ref> ترجمه: اين روز قيامت و روز جدا كردن حق از باطل است كه تكذيب می‌كرديد.<ref>قرشی بنابی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج‏۵، ص۱۸۰.</ref>

اصطلاح یوم الفصل برای [[روز قیامت]] در بسیاری از موارد در مقام توبیخ و تهدید مشرکین یا مکذبین آمده است.  

*آیه ۲۱ [[سوره صافات]]: هذا يَوْمُ الْفَصْلِ الَّذي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ. ترجمه: امروز روز فصل و جدایی است همان روزی که آن را تکذیب می‌کردید.

*آیه ۴۰ [[سوره دخان]] هم در مقام تهدید می‌باشد و در آیات بعدی گویا معنای فصل و جدایی را توضیح می‌دهد. يَوْمَ لا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئاً وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ إِلاَّ مَنْ رَحِمَ اللَّهُ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ. ترجمه: [روز جدایی] روزى است كه هيچ دوستى كمترين كمكى به دوستش نمى‌‏كند و از هيچ سو يارى نمى‌‏شوند. مگر كسى كه [[خدا]] او را مورد رحمت قرار داده، و او عزيز و رحيم است. <ref>طباطبایی،‌ ترجمه تفسير الميزان، ج‏۱۸، ص۲۲۴.</ref>

*در [[سوره مرسلات]] سه مرتبه این وصف برای روز قیامت آمده است. در آیات ۱۳و۱۴ در بیان عظمت این روز اینگونه آمده است: لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَت‏ لِيَوْمِ الْفَصْلِ وَ ما أَدْراكَ ما يَوْمُ الْفَصْلِ. ترجمه: براى چه روزی، وقت معين مى‏‌شود؟ براى روز فصل. و تو چگونه توانى عظمت آن روز جدايى را تصور كنى؟ در آیه ۳۸ این سوره باز هم در مقام توبیخ و تهدید عبارت یوم الفصل آمده است و مشخصا روی سخن با مکذبین است. وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ هذا يَوْمُ الْفَصْلِ جَمَعْناكُمْ وَ الْأَوَّلِين‏. ترجمه: واى در آن روز به حال آنان كه آيات خدا را تكذيب كردند. اين روز فصل است كه شما را با همه در گذشتگان پيشين به عرصه [[قیامت|محشر]] جمع گردانيم.

 

*در آیه ۱۷ [[سوره نبا|سوره نباء]] می فرماید: إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كانَ ميقاتا. ترجمه: همانا روز فصل روز میقات و وعده‌گاه همگان است. در این آیه یوم الفصل را روز میقات و میعاد و جمع کردن همگان معرفی می‌کند.

[[علامه طباطبایی]] می‌گوید: فصل به معنای جدا کردن دو چیز است و روز قیامت یوم الفصل نامیده شد زیرا حق و باطل جدا شده و یا منظور جدا کردن مجرمین از [[تقوا|متقین]] است. همانطور که در آیه دیگری می‌فرماید: وَ امْتازُوا الْيَوْمَ أَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ. ترجمه: ای مجرمین؛ امروز جدا شوید. <ref>سوره يس، آیه ۵۹.</ref> <ref>طباطبایی،‌تفسیر المیزان،‌ ج ۱۷،‌ص ۱۳۰.</ref>

منظور از" روز فصل" روز قیامت است كه در آن خداى تعالى بين خلائق فصل و جدایی برقرار مى‌‏كند، هم چنان كه فرمود:" إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ. ترجمه: همانا خداوند بین مردم در روز قیامت فاصله می‌اندازد. <ref>سوره حج، آیه ۱۷.</ref> <ref>طباطبایی،‌ ترجمه المیزان، ج ۲۰، ص۲۳۷.</ref>

 

در [[تفسیر نمونه]] آمده است که روز فصل به معنى روز داورى است، و خداوند در مقام قاضی برای بندگانش خواهد بود، طبيعت اين دنيا اختلاط حق و باطل است و روز رستاخيز جدايى اين دو از يكديگر مى‌‏باشد. روزى كه نهان‌ها آشكار می شود. <ref>مکارم شیرازی،‌ تفسير نمونه، ج‏۱۹، ص ۳۲.</ref>

[[استاد مطهری]] در تفسیر خود مثالی می‌زند که غرض کشاورز از کاشت و برداشت فصل و جدایی گندم از کاه است. غرض خلقت انسان هم همین جدایی است، جدایی سیرت های مختلف انسان ها از یکدیگر. در دنیا انسان ها با یکدیگر بر اساس ظاهر خود یک جامعه را شکل می‌دهند اما در قیامت حاکمیت بر اساس باطن و سیرت انسان‌ها است. انسان فرشته سیرت نمی‌تواند با شیطان سیرت‌ها جمع شود.  بلکه بین آن‌ها فصل و جدایی برقرار می‌شود و مردم گروه گروه با امام خود محشور می‌شوند. بعضی پیشوای جهنمی دارند و بعضی امام و رهبرشان رو به سوی بهشت دارد.<ref> شهید مطهری،‌ مجموعه آثار، ج۲۸، ص۲۸۳.</ref>