Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
تطنجیه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (تصحیح منبع) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{امام علی}} | {{امام علی}} | ||
'''تُطُنْجیه''' [[خطبه|خطبه‌ای]] منسوب به [[حضرت علی(ع)]] که در کتاب [[مشارق انوار الیقین]] مربوط به [[قرن نهم هجری قمری]] نقل | '''تُطُنْجیه''' [[خطبه|خطبه‌ای]] منسوب به [[حضرت علی(ع)]] که در کتاب [[مشارق انوار الیقین]] مربوط به [[قرن نهم هجری قمری]] نقل شده، اما در [[نهج‌البلاغه]] نیامده است. | ||
مضمون اصلی خطبه، گستردگی دانش حضرت علی(ع) است و بر آگاهی آن حضرت نسبت به کائنات و رخدادهای گذشته و آینده تکیه دارد. این خطبه، به لحاظ مضمون، در میان خطبه‌هایی قرار می‌گیرد که در سده‌های سوم تا پنجم، از اندیشه‌های [[غلو|غالیانه]] دانسته می‌شد. | مضمون اصلی خطبه، گستردگی دانش حضرت علی(ع) است و بر آگاهی آن حضرت نسبت به کائنات و رخدادهای گذشته و آینده تکیه دارد. این خطبه، به لحاظ مضمون، در میان خطبه‌هایی قرار می‌گیرد که در سده‌های سوم تا پنجم، از اندیشه‌های [[غلو|غالیانه]] دانسته می‌شد. | ||
==منابع نقل‌کننده خطبه== | ==منابع نقل‌کننده خطبه== | ||
کهن‌ترین اشاره به این خطبه، نقل حکایت پایانی خطبه است که | کهن‌ترین اشاره به این خطبه، نقل حکایت پایانی خطبه است که سید هبةالله موسوی آن را در ۷۰۳ق/۱۳۰۴م در [[المجموع الرائق]] جای داده است.<ref>هبة الله موسوی، المجموع الرائق، ج ۱، ص ۴۵۲.</ref> تنها نقل کهن از این خطبه در [[مشارق انوار الیقین]] [[حافظ رجب برسی|حافظ رجب بُرْسی]] (عارف و عالم شیعه قرن هشتم و نهم) آمده است.<ref>حافظ رجب برسی، مشارق انوار الیقین، صص ۱۶۶-۱۷۰.</ref> هبةالله موسوی، توضیحی درباره خطبه نیفزوده است. بُرسی نیز سندی برای آن نیاورده یا حتی یادی از راوی خطبه نکرده است.<ref>حافظ رجب برسی، مشارق انوار الیقین، ص ۱۶۶.</ref> | ||
==محل و زمان خطبه== | ==محل و زمان خطبه== | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
به گفته بُرسی، جابر (ظاهراً [[جابر بن عبدالله انصاری]]) مخاطب خاص حضرت(ع) در هنگام بیان این خطبه بوده و جابر پس از پایان خطبه، از حضرت پرسشی کرده است.<ref>نک: برسی، صص ۱۶۸ و ۱۷۰.</ref> در میان خطبه، از شخصیتی به نام ابن صویرمه نیز نام برده شده که در میانه خطبه برمی‌خیزد و گفته‌های حضرت را تأیید می‌کند؛<ref>«الخطبه»، ص ۱۶۸.</ref> اما این فرد در شمار [[:رده:یاران امام علی|اصحاب امام]]، ذکر نشده است. | به گفته بُرسی، جابر (ظاهراً [[جابر بن عبدالله انصاری]]) مخاطب خاص حضرت(ع) در هنگام بیان این خطبه بوده و جابر پس از پایان خطبه، از حضرت پرسشی کرده است.<ref>نک: برسی، صص ۱۶۸ و ۱۷۰.</ref> در میان خطبه، از شخصیتی به نام ابن صویرمه نیز نام برده شده که در میانه خطبه برمی‌خیزد و گفته‌های حضرت را تأیید می‌کند؛<ref>«الخطبه»، ص ۱۶۸.</ref> اما این فرد در شمار [[:رده:یاران امام علی|اصحاب امام]]، ذکر نشده است. | ||
==دلیل | ==دلیل نامگذاری== | ||
نام خطبه، برگرفته از واژه «التطنج» است که بارها به صورت مفرد و مثنی در متن خطبه به کار رفته است. هیچ یک از منابع، به چگونگی تلفظ این کلمه تصریح نکرده‌اند. توجه به کاربردها نشان می‌دهد این واژه ارتباطی با ماده عربی «طنج» و ثلاثی مزید «تَطَنُّج» به معنای «تفنن و دست یازیدن به فنون گوناگون» ندارد.<ref>ابن منظور، ذیل طنج.</ref> معنای دیگری نیز در عربی یا غیرعربی برای این کلمه شناخته نشده است. در متن خطبه، تطنج به معنای خلیجی از آب تفسیر شده است.<ref>«الخطبة...»، ۱۶۷.</ref> به گفته [[حافظ رجب برسی]]، پیشینیانش، تطنجین را در این خطبه، به «دنیا و [[آخرت]]» تفسیر کرده‌اند.<ref>ص ۱۲۲، با تعبیر قال المفسرون.</ref> | نام خطبه، برگرفته از واژه «التطنج» است که بارها به صورت مفرد و مثنی در متن خطبه به کار رفته است. هیچ یک از منابع، به چگونگی تلفظ این کلمه تصریح نکرده‌اند. توجه به کاربردها نشان می‌دهد این واژه ارتباطی با ماده عربی «طنج» و ثلاثی مزید «تَطَنُّج» به معنای «تفنن و دست یازیدن به فنون گوناگون» ندارد.<ref>ابن منظور، ذیل طنج.</ref> معنای دیگری نیز در عربی یا غیرعربی برای این کلمه شناخته نشده است. در متن خطبه، تطنج به معنای خلیجی از آب تفسیر شده است.<ref>«الخطبة...»، ۱۶۷.</ref> به گفته [[حافظ رجب برسی]]، پیشینیانش، تطنجین را در این خطبه، به «دنیا و [[آخرت]]» تفسیر کرده‌اند.<ref>ص ۱۲۲، با تعبیر قال المفسرون.</ref> | ||
[[سید کاظم رشتی]] درباره | [[سید کاظم رشتی]] درباره نامگذاری خطبه به تطنجیه می‌گوید: این نام به لحاظ اشتمال خطبه بر «اَکوار» و «اَدوار» وجود است که در دو کره منحصرند. وی سپس به وصف این دو کره پرداخته است که از نظر او همان دو تطنج عالم وجودند.<ref>ص ۷</ref> وی بسیاری از دیدگاه‌های مذهبی خاص خود را بر مبنای تقابل دو تطنج نهاده است که به قول او سرچشمه واحد دارند و مجمع آنها بحر محیط است.<ref>ص ۸-۹، ۱۸</ref> | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||