کاربر ناشناس
تطنجیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Smnazem بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Smnazem بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
==وجه تسمیه== | ==وجه تسمیه== | ||
این نام برگرفته از واژۀ | این نام برگرفته از واژۀ "التطنج" است که بارها به صورت مفرد و مثنى در متن خطبه به کار رفته است. هیچ‌یک از منابع چگونگی تلفظ نام را به دست نداده‌اند. به تناسب کاربردها، واژه ارتباطی با مادۀ عربی "طنج" و ثلاثی مزید "تَطَنُّج" به معنای تفنن و دست یازیدن به فنون گوناگون، ندارد.(نک : ابن منظور، ذیل طنج) | ||
سیدکاظم رشتی دربارۀ وجه نام‌گذاری خطبه به | سیدکاظم رشتی دربارۀ وجه نام‌گذاری خطبه به تطنجیه می گوید: این نام به لحاظ اشتمال خطبه بر "اَکوار" و "اَدوار" وجود است که در دو کره منحصرند؛ وی سپس به وصف این دو کره پرداخته است که از نظر او همان دو "تطنج" عالم وجودند.(ص 7) وی بسیاری از دیدگاههای مذهبی خاص خود را بر مبنای تقابل دو تطنج نهاده است که به قول او سرچشمه واحد دارند و مجمع آنها بحر محیط است.(ص 8-9، 18، جم) | ||
معنای دیگری در عربی یا | معنای دیگری در عربی یا غیر عربی برای این کلمه شناخته نشده است. در متن خطبه، تطنج به معنای خلیجی از آب تفسیر شده است.(«الخطبة...»، 167) | ||
عبارتی از برسی حاکی از آن است که پیش از وی نیز این خطبه مورد توجه بوده است. وی یادآور می‌شود که پیشینیانش، تطنجین را در این خطبه، به "دنیا و آخرت" تفسیر کرده‌اند.(ص 122، با تعبیر قال المفسرون) | |||
| خط ۵۳: | خط ۵۵: | ||
درواقع با صرف‌نظر از هبةالله موسوی و برسی که شخصیتهایی ویژه در میان امامیه بوده‌اند، خطبۀ تطنجیه تا سد‌ۀ 13ق نزد امامیه مورد توجه قرار نگرفته است. در دورۀ صفویه، فیض کاشانی، نسبت این خطبه به حضرت را تأیید کرده (ص 409)، در حالی که علامۀ مجلسی با وجود وقوف بر کتاب برسی، این خطبه را در بحارالانوار نیاورده، و دربارۀ آن سکوت کرده است. | درواقع با صرف‌نظر از هبةالله موسوی و برسی که شخصیتهایی ویژه در میان امامیه بوده‌اند، خطبۀ تطنجیه تا سد‌ۀ 13ق نزد امامیه مورد توجه قرار نگرفته است. در دورۀ صفویه، فیض کاشانی، نسبت این خطبه به حضرت را تأیید کرده (ص 409)، در حالی که علامۀ مجلسی با وجود وقوف بر کتاب برسی، این خطبه را در بحارالانوار نیاورده، و دربارۀ آن سکوت کرده است. | ||
سیدکاظم رشتی از شیخیه، در حدود سال 1232ق/1817م (آقابزرگ، 7/201) این خطبه را زمینۀ مناسبی برای پی‌جویی اندیشه‌های خود یافته، و شرحی مبسوط بر آن نوشته است (برای نقدی بر آن، نک : شعرانی، 2/120). | سیدکاظم رشتی از شیخیه، در حدود سال 1232ق/1817م (آقابزرگ، 7/201) این خطبه را زمینۀ مناسبی برای پی‌جویی اندیشه‌های خود یافته، و شرحی مبسوط بر آن نوشته است (برای نقدی بر آن، نک : شعرانی، 2/120). | ||
میرزای قمی (د 1232ق)، نسبت این خطبه و امثال آن را به علی(ع) نفی کرده است. (ص 786). | |||
نزدیک به یک قرن بعد، حائری یزدی (د 1333ق) در الزام الناصب، این خطبه را بیشتر از حیث مضامینش در علامات ظهور مورد توجه قرار داده و در کتاب خود نقل کرده است.(2/242) | نزدیک به یک قرن بعد، حائری یزدی (د 1333ق) در الزام الناصب، این خطبه را بیشتر از حیث مضامینش در علامات ظهور مورد توجه قرار داده و در کتاب خود نقل کرده است.(2/242) | ||
در كتاب الانوار الالهيه آمده است این خطبه از طريق معتبری به اثبات نرسيده، اگرچه مشتمل بر امور و مطالب و مضامينی هست كه در بعضي روايات، وارد شده است.(تبريزي، بي‌تا: ص97) | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۷۹: | خط ۸۴: | ||
*پاکتچی، احمد، "اندیشه هفت اقلیم" مطالعات اسلامی، مشهد، 1383ش، شماره 65ـ66 | *پاکتچی، احمد، "اندیشه هفت اقلیم" مطالعات اسلامی، مشهد، 1383ش، شماره 65ـ66 | ||
*حائری یزدی، علی، الزام الناصب، نجف، 1390ق | *حائری یزدی، علی، الزام الناصب، نجف، 1390ق | ||
*تبريزی، جواد بن علی، الأنوار الإلهية، بی جا، بی تا | |||
*خطبه البیان، نجف، 1385ق | *خطبه البیان، نجف، 1385ق | ||
*رشتی، کاظم، شرح الخطبه التطنجیه، تبریز، 1270ق | *رشتی، کاظم، شرح الخطبه التطنجیه، تبریز، 1270ق | ||