امام علی(ع) از نگاه غیرمسلمانان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''امام علی(ع) از نگاه نامسلمانان'''، این مقاله به دیدگاه‌ صاحب نظران غیر [[مسلمان]] درباره شخصیت، جایگاه و فضلیت های اخلاقی و انسانی [[امام علی(ع)]] اشاره دارد.

:اگر بزرگان‌مان را به دور از فضای تقلیدی که در آن، شخصیت‌ها و تاریخ‌مان را تحلیل می کنیم، بشناسیم، خواهیم دید که [[علی بن ابی طالب]] از نوادر آنان است؛ آنان که محور عظمت و بزرگی‌شان '''ایمان کامل به کرامت انسان و حق مقدس او برای زندگی آزاد و ارجمند''' است و می دانند انسان همواره در تحول است و جمود و واپس‌گرایی و درنگ در موقعیتی از موقعیت‌های گذشته یا حال، چیزی جز بانگ مرگ و دلیل نابودی نیست. بین بزرگان تاریخ، کسانی که بذر این قاعده اساسی تحول را در خرد تو بپاشند و در جانت بیفکنند، بسیار اندک‌اند و گویی علی این قاعده را از زبان طبیعت و دل زندگی بیرون کشیده است که: «'''فرزندانتان را بر اخلاق خویش نپرورانید؛ زیرا آنان برای روزگاری غیر از روزگار شما آفریده شده اند.'''»<ref>جرداق، امام علی(ع) صدای عدالت انسانی، ترجمه محمد علی سلطانی، ج1-2، ص21.</ref>

:در بین بزرگان تاریخ، اندک‌اند کسانی که نهال این قاعده بزرگ را که بر همه روشهای انسانی برتری دارد و با هر نشاطی و هر کاری همراه است، در خرد و جان تو بکارند که: «'''هر کس دو روزش همگون باشد، زیان دیده است'''.» علی بن ابی طالب با این سخن جز این نمی گوید که: زیان دامنگیر جمعی نمی شود، مگر آن گاه که حال و گذشته‌شان همگون باشد و بهره‌مندی در آن است که امروزشان بهتر از دیروزشان باشد، و چنین چیزی فراچنگ نمی آید ممگر با همگامی با روند ناآرام و بی سکون زندگی! واقعاً بین بزرگان تاریخ، اندک‌اند کسانی که در خرد و جان تو بذر قوانین عدالت هستی را که از خود می جوشد و بر خود می ایستد، این گونه بپاشند و آن را به نبوغ خویش کشف کنند که: «'''هرکس زشت‌خوست، خویش را آزار می دهد'''.» بین بزرگان تاریخ واقعاً کم‌اند کسانی که بفهمند، زندگی کنند و بگویند: «'''هر انسانی در آفرینش مانند توست'''» و «'''همه مردم برابرند'''.»<ref>جرداق، امام علی(ع) صدای عدالت انسانی، ترجمه محمد علی سلطانی، ج1-2، ص21.</ref>

:در بین بزرگان تاریخ، اندک‌اند کسانی که بدانند: «احتکار جرم است» و «هیچ نیازمندی گرسنه نمی شود، مگر به خاطر بهره مندیِ برخوردار» و «گناهی که هرگز بخشوده نمی شود، ستم بندگان بر یکدیگر است» و آنگاه بر پایه این فهم ارجمند، قانون وضع کنند و برنامه ریزی کنند.<ref>جرداق، امام علی(ع) صدای عدالت انسانی، ترجمه محمد علی سلطانی، ج1-2، ص21-22.</ref>

:بین بزرگان تاریخ بسیار اندک‌اند کسانی که با همه این مبانی اساسی زندگی کنند، بیان کنند، بر اساس آنها روشهای فکری و اجتماعی درهم‌تنیده‌ای به‌پا دارند، به یاری آنها از فضای افکار جدا از یکدیگر بیرون آیند و بنیاد منظم یگانه ای با این پایه ها و ستونهای محکم، پی افکنند.<ref>جرداق، امام علی(ع) صدای عدالت انسانی، ترجمه محمد علی سلطانی، ج1-2، ص22.</ref>

:علی در [[کوفه]] ترور شد. '''او به خاطر شدت عدالتش، چنین مرگی را برای خویش رقم زد'''؛ به گونه‌ای که او همه انسانها را همچون خودش، دادگر می‌شمرد. او پیش از مرگش درباره قاتل خود چنین سفارش کرد: «اگر زنده بودم که می‌دانم چه کنم و اگر مردم، کار به دست شما می‌افتد؛ پس اگر ترجیح دادید که او را قصاص کنید، فقط یک ضربه به او بزنید، ولی اگر درگذرید، به تقوا نزدیکتر است.»<ref>به نقل جرداق، امام علی(ع) صدای عدالت انسانی، ترجمه محمد علی سلطانی، ج3-5، ص1061.</ref>

:علی، آن قهرمان دردکشیده و رنجدیده، و سوارکار صوفی، و امام شهید، برخوردار از روحی ژرف و ثابت‌قدم که در اعماق وی رمز عذاب الهی نهفته است.<ref>جرداق، امام علی صدای عدالت انسانی، ج 3-5، ص1059؛ در نقل این ترجمه با توجه به متن عربی تغییراتی ایجاد شد. ر.ک: الامام علی صوت العدالة الانسانیة، ج5، ص233.</ref>

:در نگاه و باور من، [[علی بن ابی طالب]]، نخستین عربی است که با روح بزرگ همراه، همسایه و هم‌سخن شد. او نخستین عربی بود که سرود روح بزرگ را در گوش قومی خواند که از قبل، آن را نشنیده بودند و در نتیجه، در بین روشهای بلاغیِ او و تاریکی‌های گذشته، حیران شدند. آنکه از بلاغت خوشش آمد، اعجابش با فطرت در پیوند بود و آنان که با او دشمنی ورزیدند، مردم جاهلیت بودند.

:علی بن ابی طالب، [[شهید]] عظمت خودش بود؛ علی مرد، در حالی که ذکر [[نماز]] بر دو لبش بود؛ او رفت و در دلش، عشق و شوق پروردگار بود. مردم عرب، حقیقت و اندازه‌ی مقام او را نشناختند؛ تا آنکه از بین همسایه‌ی [[ایران|ایرانی]] آنان، گروهی به پا ایستادند و فرق بین گوهر و سنگریزه را درک کردند. او درگذشت، در حالی که رسالت خودش را به طور کامل، به همه‌ی مردم جهان نرسانده بود؛ اما من او را پیش از آنکه دیدگانش را از این دنیا فرو ببندد، خندان ترسیم می کنم.

:'''او مرد، در حالی که همچون همه‌ی پیامبران روشن‌بین<ref>در متن ترجمه: پیامبران روشنی و بینایی؛ متن عربی کتاب: الانبیاء الباصرین.</ref> در شهری که شهرشان نیست، بین مردمی که مردمشان نیست و در زمانی که زمانشان نیست، پا به عرصه وجود گذاشته بودند؛ اما خدا خود همه چیز را بهتر می داند.'''<ref>به نقل جرداق، امام علی(ع) صدای عدالت انسانی، ترجمه محمد علی سلطانی، ج3-5، صص1055-1056.</ref>

*امام علی -کرم الله وجهه- پس از [[پیامبر(ص)|پیامبر]]، آقای مطلق عرب است. من هیچ کس از شخصیتهای عربی را ندیدم که زبان عربی، چنانکه تسلیم علی است، تسلیم او شود؛ چه در پندهای دینی، سخنرانیهای حماسی، نامه‌های توجیهی یا آن سخنانی که گاه و بیگاه بیان کرده است که همگی سرشار از حکمتهای جاودان است، از نور [[ایمان|ایمانِ]] زنده سربرآورده است و زیبایی بیان در آنها در حد [[معجزه]] است. گویی دُرهایی است که طبیعت، به حد کمال رسانده است و گویی او دریایی است که بی رنج و منت، آن دُرها را می بخشد.

:در میان عربها، کسی نیست که صفا و بصیرت او، به زلالیِ بینش علی برسد و کسی نیست که از آنچه در بصیرتش منعکس می شود، چون علی بتواند معجزه‌ای زیبا برگیرد و آن را در زیبایی سحرآمیزی بیان کند. سجع‌گویی او، که بسیار هم هست، با آهنگهای خودش، خویش را می نمایاند و قافیه‌هایی که در کلام اوست، گویی از آسمان بر شاعری فرو می ریزد و چنان در پایان هر جمله جای می گیرند که گویی هیچ واژه ای نمی تواند جای آن را پر کند. او مفاهیمی را بیان می کند که هیچ واژه ای نمی تواند آن مفهوم را عرضه دارد. گویی سنگی است که دقیقاً در فاصله دو صخره قرار می گیرد؛ نه کوچکتر و نه بزرگتر. '''علی از نوابغ اندیشه، روح و بیان، در هر جا و هر زمان است.'''<ref>به نقل جرداق، امام علی(ع) صدای عدالت انسانی، ترجمه محمد علی سلطانی، ج3-5، ص1057.</ref>

*دلاوریها و قهرمانیهای امام علی، تنها به میدانهای کارزار منحصر نمی شود، بلکه او در روشن اندیشی، پاکی وجدان، سحر بیان، عمق و کمال انسانیت، شور و حرارت ایمان، بلندی همت و فکر، هواداری از رنج دیده ها و ستم کشیده ها در برابر خودکامگان و ستم پیشگان و فروتنی در مقابل درخشش هرگونه حقی نیز قهرمان بود. و همه این قهرمانیها، به هر اندازه که از زمان آن بگذرد، همیشه پناه گاه پر مایه ای است که امروز، و هر روز دیگری که شوق ما برای پی ریزی و بنیاد جامعه و زندگی سعادت مندانه و فاضله ای تشدید می شود، به سوی آن رو می کنیم.

:در واقع، هیچ مورخ و نویسنده ای، به هر اندازه که باهوش، باشخصیت، نکته سنج و نابغه هم باشد، امکان ندارد بتواند در هزار صفحه، تصویر کاملی را از بزرگانی که در ردیف امام علی هستند، ترسیم کند و حقیقت آن را بر شما و برای شما مجسم سازد، یا بتواند رویدادهای مهمی را که در دوران آن به وقوع پیوسته، به نحو شایسته ای روشن سازد. پس، آنچه را که امام علی درباره آن فکر و دقت نموده و به آنچه که این شخصیت بزرگ عرب، بین وخود و خدای خود گفته و عمل کرده است، از اموری است که هرگز هیچ گوشی آن را نشنیده و هیچ چشمی آن را ندیده است. و البته این خیلی بیشتر از آن است که با دستش انجام داده و یا با قلم و زبانش آن را آشکار کرده است. بنابراین، هر صورتی که ما از او ترسیم و نقاشی کنیم، مسلماً تصویر ناقصی خواهد بود، ولی چیزی که ما از آن می خواهیم و به آن امیدواریم، جنبش و حرارتی است که به زندگی می بخشد.<ref>به نقل جرداق، امام علی صدای عدالت انسانی، ترجمه خسروشاهی، صص65-66.</ref>

== شبلی شمیّل ==

:امام علی بن ابی طالب، بزرگ بزرگان، نمونه بی‌همتایی که شرق و غرب کسی چون او را ندیده است، نه در گذشته و نه اکنون.<ref>به نقل جرداق، الامام علی صوت العدالة الانسانیة، ج1، ص35.</ref>

* [[جورج سمعان جرداق|جرداق، جورج]]، الامام علی صوت العدالة الانسانیة، بیروت: دار مکتبة الحیاة، 1970.

* جرداق، جورج، [[امام علی صدای عدالت انسانی (کتاب)|امام علی(ع) صدای عدالت انسانی]]، ج1و2، ترجمه محمد علی سلطانی، تهران: مؤسسه نشر پنجره، 1389.

* جرداق، جرج، امام علی(ع) صدای عدالت انسانی، ترجمه و توضیحات: سیدهادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب، 1387.

{{امام علی (ع)}}