نیابت خاصه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نیابت خاصه''' به معنای سفیر بودن و جانشینی شخصی از سوی [[امام]] برای برقراری ارتباط مردم با او در مواردی که ارتباط مستقیم مردم با وی ممکن نیست. در این شرایط امام افراد خاصی را به عنوان نایب خود قرار می‌دهد. امام باید شخصا نائبش را به مردم معرفی نموده یا نایب قبل از او،‌ نائب جدید را به مردم بشناساند.

 

نیابت خاصه مفهومی است که در مورد همه افرادی که از سوی [[امامان شیعه]] به مردم معرفی شده بودند، صدق می کند که به عنوان نمونه می‎توان به [[عثمان بن سعید]] اشاره کرد. او یکی از افرادی است که از طرف [[امام حسن عسکری (ع)]] و [[امام زمان (عج)]] به عنوان نایب خاص امام به مردم معرفی شد. در عین حال آنچه که از این مفهوم متبادر به ذهن بوده و بر دیگر مصادیق غلبه دارد نیابت خاصه از طرف [[امام مهدی (ع)]] در دوره [[غیبت صغری]] است.

 

 

عثمان بن سعید عمری نخستین نایب خاص امام دوازدهم به مدت ۵ سال این مسئولیت را عهده دار بود.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ص۳۵۴.</ref> پس از رحلت او در [[سال ۲۶۵ هجری قمری|سال ۲۶۵ق]] فرزندش [[محمد بن عثمان]] دومین نائب خاص امام به مردم معرفی شد. محمد بن عثمان چهل سال نیابت خاصه امام مهدی را برعهده داشت.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ص۲۱۹.</ref> [[حسین بن روح نوبختی]] و [[علی بن محمد سمری‏]] نائب سوم و چهارم امام زمان بودند که نیابت هر کدام از آنها به ترتیب ۲۱ سال و ۳ سال طول کشید.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ص۲۲۳.</ref> با پایان یافتن دوران غیبت صغری در [[سال ۳۲۹ هجری قمری |۳۲۹ق]] دوران نیابت خاصه نیز به اتمام رسید.

در طول تاریخی برخی از اصحاب ائمه و دیگر شیعیان ادعای نیابت و وکالت از [[امام زمان (عج)]] کردند که نام برخی از آنان در [[توقیع]] امام زمان که در آن مدعیان نیابت مورد لعن و طرد قرار گرفته‎اند آمده است.  

[[ابومحمد حسن شریعی]] از یاران امام حسن عسکری(ع) بوده است. شریعی اولین کسی است که ادعای نیابت نمود، مطالب نادرست به [[امامان شیعه]] نسبت داد و در حق آنان غلو نمود. نام او در یکی از [[توقیعات امام زمان (عج)]] که مشتمل بر لعن و بیزاری امام از مدعیان دروغین نیابت است آمده است.<ref>شیخ طوسی، الغیبة، ص۲۴۶. بیروت، منشورات الفجر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول، بی‎تا.</ref>

[[حسین‌ بن‌ منصور حلاج]] صوفی مشهور [[قرن سوم هجری قمری|قرن سوم]] و [[قرن چهارم هجری قمری|چهارم هجری]] است. برخی درگیری حلاج با خلافت عباسی و قتل او به فتوای فقیهان سنی حکایت از [[امامیه|امامی]] بودن یا دست کم تمایل او به شیعه دارد.<ref>دانشنامه جهان اسلام، مدخل حلاج، حسین بن منصور، ج۱۳، ص۸۴۲.</ref>او تلاش می‎کرد شیعیان را دور خود جمع کند و با پیوستن شماری از شیعیان متمایل به تصوف تا حدودی موفق شد<ref>محسن‌ بن على تنوخى، نشوار المحاضرة و اخبار المذاکرة، تحقیق: مصطفی حسین عبدالهادی، ج۱، ص۱۱۶ و ۱۱۷. بیروت، دارالکتب العلمية، ۲۰۰۴م.</ref> اما علمای امامیه در قم و بغداد دعوت وی را به شدت رد کردند.<ref>محسن‌ بن على تنوخى، نشوار المحاضرة و اخبار المذاکرة، تحقیق: مصطفی حسین عبدالهادی، ج۱، ص۱۰۸.</ref>

* شیخ طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، قم، دارالمعارف الإسلامیة، ۱۴۱۱ق.