عبدالله بن حسن مثنی: تفاوت میان نسخه‌ها

پدر عبدالله محض، [[حسن مثنی|حسن مثنیٰ]]، فرزند [[امام حسن (ع)]]، و مادرش [[فاطمه دختر امام حسین(ع)]] است.{{مدرک}} شهرت وی به عبدالله محض نیز از همین روست که نسبش هم از طرف پدر و هم از طرف مادر به [[رسول خدا(ص)]] می‌رسید.{{مدرک}} از او نقل شده است که رسول خدا دو بار مرا متولد ساخته است.<ref>وَلَّدَنی رَسولُ اللهِ مَرَّتَین (ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۶۸).</ref>

 

نام و سرگذشت بسیاری از فرزندان عبدالله بن حسن مثنی، در آثار تاریخی آمده است؛ از جمله محمد، مشهور به [[نفس زکیه]] که در [[مدینه]] علیه [[عباسیان]] قیام کرد و سرانجام به همراه بسیاری از طرفدارانش کشته شد. ابراهیم، پس از برادر خود نفس زکیه در [[بصره]] قیام کرد. در این قیام جمع زیادی از [[زیدیه|زیدیان]]، [[معتزله|معتزلیان]] و تعدادی از [[فقیه|فقهای]] بنام شرکت داشتند، اما در نهایت قیام به نتیجه نرسید و ابراهیم در منطقه [[باخمرا]] در نزدیکی [[کوفه]] کشته شد و از همین رو [[قتیل باخمرا]] خوانده می‌شود.

[[ادریس بن عبدالله بن حسن مثنی|ادریس]]، فرزند دیگر عبدالله محض، در [[واقعه فخ]] حضور داشت و سپس به [[مغرب عربی]] رفت و دولت شیعی [[ادریسیان]] را تأسیس کرد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۴۰۶-۴۰۸.</ref> [[سلیمان بن عبدالله بن حسن مثنی|سلیمان]]، در [[واقعه فخ]] به شهادت رسید.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۳۶۵.</ref> [[یحیی بن عبدالله بن حسن مثنی|یحیی]]<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۳۸۸.</ref> پس از شرکت در [[قیام فخ]] به [[ایران]] فرار کرد و به صورت مخفیانه در [[دیلم]] اقامت گزید و مردم را به [[امامت]] خود دعوت کرد<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۳۹۰-۴۳۳.</ref> و توانست یارانی گرد خویش جمع کند، اما سرانجام شکست خورد و به دستور [[هارون الرشید]] به زندان افتاد و در سال ۱۷۶ق در [[بغداد]] از دنیا رفت.<ref>ابن‌عنبه، عمدة الطالب، ۱۳۸۳ش، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref>

بنابر گزارش‌های تاریخی، عبدالله بن حسن مثنی ابتدا تمایلی به روش زید بن علی در قیام علیه بنی‌امیه نداشته و پیش از [[قیام زید بن علی|قیام]] زید بن علی در [[کوفه]]، او را از فریفته شدن به وعده‌های کوفیان برحذر داشته است.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۷۰، به نقل از ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۱۴۳.</ref> منابع همچنین از اختلاف عبدالله محض با زید بن علی، درباره صدقات [[امیرالمؤمنین]](ع) سخن گفته‌اند.<ref>بلاذری، أنساب‌الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۹۹.</ref> با این حال، عبدالله پس از شهادت زید، به اندیشه‌های او تمایل یافت و پسران خویش را آماده قیام کرد.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۷۰.</ref>

عبدالله محض، در اواخر حکومت [[امویان]] که عده‌ای از [[بنی هاشم]] در [[ابواء]] گرد هم آمدند تا با یکی از میان خود [[بیعت]] کنند، پسرش [[نفس زکیه|محمد]] را به عنوان [[مهدی]] معرفی کرد و آنان را به بیعت با او فراخواند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۸۵-۱۸۶.</ref> این اقدام عبدالله با مخالفت امام صادق مواجه شد و عبدالله را خشمگین ساخت.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۸۵-۱۸۶.</ref> امام صادق(ع) همچنین به عبدالله گفت که خلافت از آن سفاح و برادران و فرزندان اوست، نه از آنِ تو و فرزندانت.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۸۵-۱۸۶.</ref> بنابر آنچه در مقاتل الطالبیین ذکر شده، امام صادق همچنین عبدالله را از کشته‌شدن دو پسرش آگاه کرده است.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۸۵-۱۸۶.</ref>

عبدالله محض، در دوران خلافت منصور دوانیقی، دومین خلیفه عباسی، به دلیل اعلام نکردن مکان اختفای [[نفس زکیه|محمد]]، پسرش، به زندان افتاد و سه سال در زندان ماند.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۹۲-۱۹۳؛ طبری، تاریخ الرسل و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۵۲۴.</ref> وی در سال ۱۴۰ق در موسم حج با منصور دوانیقی دیدار کرد و در برابر درخواست او برای اطلاع‌یافتن از محل اختفای نفس زکیه، مقاومت کرد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۱۹۲-۱۹۳؛ طبری، تاریخ الرسل و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۵۲۴.</ref>

*بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.

*طبری، محمد بن جریر، تاریخ الرسل و الملوک، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.