۱۷٬۰۴۳
ویرایش
نشوز: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
|||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
== مفهوم‌شناسی == | == مفهوم‌شناسی == | ||
نشوز اصطلاحی در [[فقه]] و [[حقوق]] و به معنای سرپیچی کردن یکی از زوجین (زن و مرد) از | نشوز اصطلاحی در [[فقه]] و [[حقوق]] و به معنای سرپیچی کردن یکی از زوجین (زن و مرد) از انجام وظایفی است که رعایت کردن آنها، برای هریک از زوجین نسبت به یکدیگر، واجب است.<ref>شهیدثانی، الروضة البهیة، ۱۳۸۶ق، ج۵، ص۴۲۷؛ محقق حلی، مختصرالنافع، ۱۴۱۰ق، ص۱۹۱.</ref> مانند: [[تمکین]] برای زن<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۳۸۶ق، ج۵، ص۴۲۷.</ref> و پرداخت [[نفقه]] برای مرد.<ref>خویی، منهاج الصالحین، مؤسسة الخوئی الإسلامية، ج۲، ص۲۸۹.</ref> نشوز در لغت به معنای زمین مرتفع و بلند است؛ به همین دلیل نشوز زن را به معنای بغض و سرکشی او نسبت به شوهر و سرباز زدن از حقوق شرعی او دانسته‌اند.<ref> راغب اصفهانی، المفردات، ذیل واژه «نشز».</ref> | ||
به زنی که از انجام وظایف زناشویی نسبت به شوهرش، خوداری کند «ناشزة» و به مردی که از ایفای وظایف زناشویی نسبت به همسر خویش، خوداری کند «ناشز» گفته می‌شود.<ref>مکارم شیرازی، احکام خانواده، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۲۱۹.</ref> اگر هر دوی زن و شوهر به انجام وظایفشان نسبت به همدیگر بی‌اعتنا باشند به این مورد [[شقاق]] گفته می‌شود.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۱، ص۲۰۹. </ref> | به زنی که از انجام وظایف زناشویی نسبت به شوهرش، خوداری کند «ناشزة» و به مردی که از ایفای وظایف زناشویی نسبت به همسر خویش، خوداری کند «ناشز» گفته می‌شود.<ref>مکارم شیرازی، احکام خانواده، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۲۱۹.</ref> اگر هر دوی زن و شوهر به انجام وظایفشان نسبت به همدیگر بی‌اعتنا باشند به این مورد [[شقاق]] گفته می‌شود.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۱، ص۲۰۹. </ref> | ||
از نشوز و احکام آن در باب [[نکاح]] از | از نشوز و احکام آن در باب [[نکاح]] از کتاب‌های فقهی بحث می‌شود.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۳۸۶ق، ج۵، ص۴۲۷.</ref> بنا به گفته برخی از محققان، ماده ۱۱۰۹ قانون مدنی ایران فقط درباره نشوز زن است.<ref>سیدی بنایی، ندایی، «مطالعه تطبیقی نشوز زوجه و نشوز زوج در مبحث حقوقی و فقهی»، ص۴۴.</ref> | ||
==نشانه‌های نشوز== | ==نشانه‌های نشوز== | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
*[[تمکین]] نکردن؛ پاسخ ندادن زن به خواسته‌های مشروع جنسی شوهر.<ref>فاضل هندی، کشف‌اللثام، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۵۲۴؛ صافی گلپایگانی، هدایةالعباد، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۷۴.</ref> | *[[تمکین]] نکردن؛ پاسخ ندادن زن به خواسته‌های مشروع جنسی شوهر.<ref>فاضل هندی، کشف‌اللثام، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۵۲۴؛ صافی گلپایگانی، هدایةالعباد، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۷۴.</ref> | ||
*ابراز بی‌علاقه‌گی و انزجار به شوهر و ترش‌رویی کردن با او.<ref>شهید اول، لمعة دمشقیة، دارالفکر، ص۱۷۴.</ref> | *ابراز بی‌علاقه‌گی و انزجار به شوهر و ترش‌رویی کردن با او.<ref>شهید اول، لمعة دمشقیة، دارالفکر، ص۱۷۴.</ref> | ||
*بی‌اعتنایی نسبت به برطرف کردن چیزهایی که با [[استمتاع]] از زن | *بی‌اعتنایی نسبت به برطرف کردن چیزهایی که با [[استمتاع]] از زن ناسازگاری ندارد و موجب تنفر شوهر می‌شود. مانند رعایت نظافت و آراستگی ظاهری.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۱، ص۲۰۵؛ امام خینی، تحریر‌الوسیله، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۰۵.</ref> | ||
*زن به شوهرش بگوید: «من شخص دیگری را می‌خواستم، و از تو خوشم نمی‌آید» و از همان ابتدای ازدواج، درخواست طلاق | *زن به شوهرش بگوید: «من شخص دیگری را می‌خواستم، و از تو خوشم نمی‌آید» و از همان ابتدای ازدواج، درخواست [[طلاق]] را تکرار کند.<ref>مکارم شیرازی، احکام خانواده، ۱۳۸۹ش، ص۲۱۷.</ref> | ||
*پنهان کردن رفت و آمدهای دیگران به منزل که در غیاب | *پنهان کردن رفت و آمدهای دیگران به منزل از شوهر که در غیاب او انجام شده است.<ref>مکارم شیرازی، احکام خانواده، ۱۳۸۹ش، ص۲۱۷.</ref> | ||
*خروج از منزل بدون اجازه و اطلاع شوهر | *خروج از منزل بدون اجازه و اطلاع شوهر<ref>فاضل هندی، کشف‌اللثام، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۵۲۴.</ref> به جز مواردی که فقها خروج زن بدون اذن شوهر را برای زن اجازه داده‌اند. مانند خروج برای كسب معارف اعتقادی و احکام شرعی به‌مقدار لازم و ضروری،<ref>فاضل لنکرانی، جامع‌المسائل، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۳۱.</ref> خروج برای معالجه بیماری، در صورتی که امكان درمان در منزل نباشد.<ref>مکارم شیرازی، احکام خانواده، ۱۳۸۹ش، ص۲۱۰.</ref> و خروج برای فرار از ضررهای جانی، مالی، عرضی (آبرو) و...<ref>فاضل لنکرانی، جامع‌المسائل، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۳۱.</ref> | ||
بنا به نظر فقها، خوداری زن از انجام کارهایی که بر او واجب نیست، مانند: پخت‌وپز، خیاطی و نظافت خانه از نشانه‌های نشوز به شمار نمی‌رود.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیلة، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۳۰۵.</ref> | بنا به نظر فقها، خوداری زن از انجام کارهایی که بر او واجب نیست، مانند: پخت‌وپز، خیاطی و نظافت خانه از نشانه‌های نشوز به شمار نمی‌رود.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیلة، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۳۰۵.</ref> | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==احکام فقهی== | ==احکام فقهی== | ||
*در صورت ناشزه بودن زن، وجوب پرداخت نفقه از عهده شوهر ساقط می‌شود.<ref>فاضل هندی، کشف‌اللثام، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۷، ص۵۲۴؛ فاضل هندی، کشف‌اللثام، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۷، ص۵۷۶.</ref> | *در صورت ناشزه بودن زن، وجوب پرداخت نفقه از عهده شوهر ساقط می‌شود.<ref>فاضل هندی، کشف‌اللثام، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۷، ص۵۲۴؛ فاضل هندی، کشف‌اللثام، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۷، ص۵۷۶.</ref> | ||
*فقها با استناد به | *فقها با استناد به «وَاللاّتِي تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ ، فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلاً؛ زنانی که از نافرمانی آنان بیم دارید پندشان دهید و در بستر از آنان دوری کنید و آنان را تنبیه کنید پس اگر از شما اطاعت کردند برای آزار آنان هیچ راهی مجویید.»<ref>سوره نساء، آیه ۳۴.</ref> بر این باورند که در صورت ناشزه بودن زن، شوهر باید ابتدا او را نصیحت کند و اگر سودمند واقع نشد، در بستر به او پشت کند و یا بسترش را از او جدا کند و اگر همچنان فایده‌ای نبخشید او را آرام تنبیه کند.<ref>محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، ص۵۳۷.</ref> | ||
#نصیحت یا موعظه کردن زن ناشزه به این است که شوهرش او را به رعایت [[تقوا]] توصیه کرده و احکام و حقوقی که خدا بر عهده او گذاشته | #نصیحت یا موعظه کردن زن ناشزه به این است که شوهرش او را به رعایت [[تقوا]] توصیه کرده و احکام و حقوقی که خدا بر عهده او گذاشته را یادآوری کند و او را از عقاب و عذاب الهی بترساند.<ref>شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۳۵۶.</ref> | ||
#فقها با استناد به | #فقها با استناد به روایات معصومان(ع)<ref>حرعاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۲۴ق، ج۲۱، ص۵۱۷.</ref> بر این نظرند که تنبیه بدنی باید ملایم و خفیف باشد و موجب شكستگی، جراحت و كبودی بدن نشود.<ref>مکارم شیرازی، احکام خانواده، ۱۳۸۹ش، ص۲۱۹.</ref> | ||
#طبق نظر برخی فقها در صورت ظهور نشانه‌های نشوز در زن، شوهر باید او را موعظه و نصیحت کند و در صورت تحقق نشوز، بسترش را جدا کند و اگر | #طبق نظر برخی فقها در صورت ظهور نشانه‌های نشوز در زن، شوهر باید او را موعظه و نصیحت کند و در صورت تحقق نشوز، بسترش را جدا کند و اگر زن بر نشوز خود پافشاری کند در این مرحله مرد می‌تواند او را [[تنبیه بدنی زن|تنبیه بدنی]] کند.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۱، ص۲۰۳.</ref> | ||
*اگر نشوز از طرف مرد باشد، زن بایستی شوهرش را موعظه کرده و | *اگر نشوز از طرف مرد باشد، زن بایستی شوهرش را موعظه کرده و حقوق خود را مطالبه نماید و در صورتی که اثر نداشته باشد به [[حاکم شرع]] رجوع می‌کند.<ref> شهید ثانی، روضة البهیة، ج۵، ص۴۲۹.</ref> حاکم شرع مرد ناشز را به انجام وظایفش ملزم می‌کند و اگر سودمند واقع نشود او را [[تعزیر]] کرده و یا نفقه زن را از اموال او پرداخت می‌کند.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۱، ص۲۰۷.</ref> | ||
*در صورت نشوز مرد، زن حق ندارد بسترش را از شوهر خود جدا کرده و یا او را تنبیه بدنی کند.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۱، ص۲۰۷.</ref> | *در صورت نشوز مرد، زن حق ندارد بسترش را از شوهر خود جدا کرده و یا او را تنبیه بدنی کند.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۱، ص۲۰۷.</ref> | ||
*فقها با استناد به آیه ۱۲۸ [[سوره نساء]] بر این باورند: در صورتی که مرد ناشز باشد | *فقها با استناد به آیه ۱۲۸ [[سوره نساء]] بر این باورند: در صورتی که مرد ناشز باشد و قصد طلاق همسرش را داشته باشد؛ چنانچه زن از طلاق کراهت داشته و میل به ادامه زندگی با او را دارد؛ می‌تواند از برخی حقوق خود صرف‌نظر کرده تا مصالحه برقرار شود و قبول آن بر مرد حلال است.<ref>بحرانی، حدائق‌الناضره، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۲۴، ص۶۱۴.</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||