سوره شمس: تفاوت میان نسخه‌ها

این [[سوره]] را به این دلیل '''شمس‌''' می‌نامند که [[خدا|خداوند]] در آغاز آن به خورشید [[قسم|سوگند]] یاد کرده است: «وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا: سوگند به خورشید و تابندگی‌اش». نام دیگر این سوره '''ناقه صالح‌''' است، به این جهت که در این سوره به داستان [[صالح(ع)]] و [[ناقه صالح|ناقه]] او اشاره شده است.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۲۶۴</ref>

سوره شمس جزو [[سوره‌های مکی]] و در [[ترتیب نزول]] بیست و ششمین سوره‌ای است که بر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] [[نزول قرآن|نازل]] شده است. این سوره در [[چینش کنونی قرآن|چینش کنونی]] [[مصحف]] نود و یکمین سوره قرآن است و در [[جزء (قرآن)|جزء]] سی‌ام قرار دارد.<ref>معرف، آموزش علوم قرآن، ج۱، ص۱۶۷.</ref>

سوره شمس ۱۵ [[آیه]]، ۵۴ کلمه و ۲۵۳ حرف دارد. این سوره جزو [[مفصلات|سوره‌های مُفَصَّلات]] (دارای آیات متعدد و کوتاه) و از سوره‌هایی است که با سوگند آغاز می‌شوند.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۲۶۴</ref> سوره شمس بیشترین سوگند (یازده سوگند) را در خود جای داده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۳۸.</ref>

سوره شمس بر [[تزکیه]] و تهذیب [[نفس|نَفْس]] تأکید می‌کند و پاکیزگی نفس را مایه رستگاری و ناپاک بودن آن را موجب ناامیدی می‌داند و در پایان به داستان [[حضرت صالح(ع) |صالح(ع)]] و [[ناقه صالح]] و پِی شدن آن به دست [[قوم ثمود]] و سرنوشت این قوم شقی (ستمگر) اشاره می‌کند.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۲۶۴</ref>

در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] سوره شمس گفته شده است [[قسم|سوگندهای]] پی در پی در آغاز این [[سوره]] که یازده سوگند می‌شود، بیشترین تعداد سوگندهای [[قرآن]] را در خود جای داده و به خوبی نشان می‌دهد که مطلب مهمی در اینجا مطرح است، مطلبی به عظمت آسمان‌ها و زمین و خورشید و ماه. در مورد سوگندهای قرآن گفته شده است این سوگندها عموماً دو هدف دارند: نخست نشان دادن اهمیت مطلبی که سوگند برای آن یاد شده (مثلاً تزکیه نفس در سوره حاضر) و دیگری اهمیت اموری که به آنها سوگند یاد شده است (مثلاً خورشید و ماه در این سوره).<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۳۸ـ۳۹.</ref>

از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] روایت است: «هر کس سوره شمس را قرائت کند، مانند آن است که به‌اندازه آنچه خورشید و ماه بر آن تابیده، [[صدقه]] داده است».<ref> طبرسی، مجمع البیان، ج۱۰، ص۳۶۷</ref> همچنین نقل است پیامبر(ص) به [[صحابه|اصحابش]] سفارش می‌کرد در نمازهای مختلف سوره شمس را قرائت کنند.<ref>مجلسی،بحارالانوار، ج۸۹، ص۳۲۶</ref> از [[امام صادق علیه السلام|امام صادق(ع)]] نیز [[حدیث|روایت]] است: «هر کس سوره شمس را قرائت کند در روز [[قیامت]] تمامی اعضای بدن او و اشیای کنار او به سود او گواهی می‌دهند و [[خداوند]] می‌فرماید: شهادت شما در مورد بنده‌ام را می‌پذیرم و به او پاداش می‌دهم.او را تا [[بهشت]] همراهی کنید تا هر آنچه که دوست دارد برگزیند نعمت‌های بهشتی بر او گوارا باشد».<ref>شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ص۱۲۳</ref>

قرائت سوره شمس در [[رکعت]] دوم، و به قول برخى، در رکعت اول [[نماز عید|نماز عید فطر و عید قربان]] [[مستحب]] است.<ref>نجفی(صاحب جواهر)، جواهرالکلام، ج۱۱، ص۳۵۸</ref> چنان که مستحب است در روز [[دحو الارض|دَحوُ الاَرض]] (۲۵ [[ذی القعدة الحرام|ذیقعده]])، فرد هنگام بالا آمدن خورشید دو رکعت نماز بگزارد و در هر رکعت پس از [[سوره فاتحه|حمد]] پنج بار سوره شمس را بخواند.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه،ج۸، ص۱۸۲</ref>

سوره شمس از سوره‌هایی است که به صورت کاشیکاری بر بنای [[مسجد|مساجد]] و [[امامزاده|امامزاده‌ها]] نقش بسته است؛ از جمله در کتیبه خارجی [[مسجد شیخ لطف‌الله]] ([[اصفهان]]) به خط ثلث با کاشی سفید و زمینه لاجوردی، این سوره به همراه [[سوره دهر]] و [[سوره کوثر|کوثر]] آمده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/3694/23/text نوروزی، «مسجد شیخ لطف‌الله»، ص۲۲.]</ref> همچنین بر صندوقچه مزارِ [[امامزاده اظهر بن علی]]، این سوره کنده‌کاری شده است.<ref>مصطفوی، هگمتانه، ص۲۰۸ـ۲۰۹.</ref>

{{پانویس}}

* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه: بیستونی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش.

* علی‌بابایی، احمد، برگزیده تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چ۱۳، ۱۳۸۲ش.

* معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآن، [بی‌جا]، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چ۱، ۱۳۷۱ش.