مناجات خمس عشر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←شرح‌ها) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
==سند== | ==سند== | ||
مناجات خمس عشر در کتاب‌های [[الصحیفة الثانیة السجادیة (کتاب)|الصحیفة الثانیة السجادیة]] و [[بحارالانوار]]<ref>مجلسی، بحار الأنوار، | مناجات خمس عشر در کتاب‌های [[الصحیفة الثانیة السجادیة (کتاب)|الصحیفة الثانیة السجادیة]] و [[بحارالانوار]]<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق،ج۹۱، ص۱۴۲-۱۵۳.</ref> آمده است. [[علامه مجلسی]] می‌گوید: «این مناجات را در برخی از کتاب‌های اصحاب دیدم که از امام سجاد(ع) [[روایت]] کرده‌اند»؛<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ص۱۴۲.</ref> در حالی که ایشان نامی از آن کتاب‌ها نبرده و سند روایت را هم نقل نکرده است.{{مدرک}} [[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]] نیز در «الصحیفة الثانیة السجادیة» این مناجات پانزده‌گانه را از دعاهای سجادیه دانسته و بدون هیچ تردیدی به امام سجاد(ع) نسبت داده است.{{مدرک}} در [[مفاتیح الجنان]] نیز این مجموعه مناجات از بحار الانوار نقل شده است.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، فصل ادعیه</ref> چون سند روایت کامل ذکر نشده روایت مناجات خمس عشر [[مرسل]] است، اما مطالب و مفاهیم موجود در این مناجات‌ها با اصول و آموزه‌های [[قرآن|قرآنی]] و دعاهای مأثور دیگر موافق است، و [[علامه مجلسی]] و [[شیخ حر عاملی]] آن را بدون تردید در سند و محتوا ذکر کرده‌اند؛ در نتیجه قابل اعتماد و معتبر است.{{مدرک}} | ||
{{مناجات خمس عشر}} | {{مناجات خمس عشر}} | ||
==از دیدگاه بزرگان== | ==از دیدگاه بزرگان== | ||
* [[محمد تقی مجلسی]] پدر علامه مجلسی می‌گوید: «شایسته است که سالک الی الله مداومت بر خواندن مناجات خمس عشر داشته باشد»<ref>مجلسی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج ۱۳، ص۱۲۸.</ref> | * [[محمد تقی مجلسی]] پدر علامه مجلسی می‌گوید: «شایسته است که سالک الی الله مداومت بر خواندن مناجات خمس عشر داشته باشد»<ref>مجلسی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج ۱۳، ص۱۲۸.</ref> | ||
* بعضی از شاگردان [[سید علی طباطبایی]] صاحب [[ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل (کتاب)|ریاض]] از قول وی نقل می‌کردند که ایشان دائما می‌گفت: من چندین سال است که بر قرائت این مناجات مداومت دارم و بر اثر قرائت این مناجات‌ها، خداوند بر قلب من انوار حکمت، معرفت و محبت را تابانده است به صورتی که قابل شمارش نیست و من این مناجات‌ها را در [[استجابت دعا]] تجربه نموده‌ام، و سالکان و عبادت کنندگان بر قرائت این مناجات مداومت می‌کنند.<ref> | * بعضی از شاگردان [[سید علی طباطبایی]] صاحب [[ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل (کتاب)|ریاض]] از قول وی نقل می‌کردند که ایشان دائما می‌گفت: من چندین سال است که بر قرائت این مناجات مداومت دارم و بر اثر قرائت این مناجات‌ها، خداوند بر قلب من انوار حکمت، معرفت و محبت را تابانده است به صورتی که قابل شمارش نیست و من این مناجات‌ها را در [[استجابت دعا]] تجربه نموده‌ام، و سالکان و عبادت کنندگان بر قرائت این مناجات مداومت می‌کنند.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۲، ص۲۳۹.</ref> | ||
==شرح‌ها== | ==شرح‌ها== | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
# '''مناجات عارفان''' نام کتابی است به قلم [[حسین انصاریان]]، که در بخش دوم آن ترجمه منظوم مناجات خمس عشر آورده شده است.<ref>[http://www.erfan.ir/article/article.php?id=17691 سایت عرفان]</ref> | # '''مناجات عارفان''' نام کتابی است به قلم [[حسین انصاریان]]، که در بخش دوم آن ترجمه منظوم مناجات خمس عشر آورده شده است.<ref>[http://www.erfan.ir/article/article.php?id=17691 سایت عرفان]</ref> | ||
# علیرضا رجالی تهرانی نیز کتابی به نام '''زمزمه‌های عارفانه'''، در شرح مناجات خمسة عشر دارد.<ref>[http://icnc.ir/index.aspx?pid=289&metadataId=4f579e56-df02-4557-bbd9-74ca60ca4919 کنسرسیوم محتوای ملی]</ref> | # علیرضا رجالی تهرانی نیز کتابی به نام '''زمزمه‌های عارفانه'''، در شرح مناجات خمسة عشر دارد.<ref>[http://icnc.ir/index.aspx?pid=289&metadataId=4f579e56-df02-4557-bbd9-74ca60ca4919 کنسرسیوم محتوای ملی]</ref> | ||
# '''کتاب شرح مناجات خمسه عشر'''، به زبان فارسی، که مولف آن [[عبدالعلی بزرگی]] در قرن سیزده قمری است.<ref> | # '''کتاب شرح مناجات خمسه عشر'''، به زبان فارسی، که مولف آن [[عبدالعلی بزرگی]] در قرن سیزده قمری است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۲، ص۲۳۹.</ref> | ||
# '''بلاغت و عرفان در مناجات خمسه‌عشر امام سجاد(ع)'''؛ تالیف علی شمس‌ناتری، یوسف رسولی.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3241435&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author کتابخانه ملی]</ref> | # '''بلاغت و عرفان در مناجات خمسه‌عشر امام سجاد(ع)'''؛ تالیف علی شمس‌ناتری، یوسف رسولی.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3241435&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author کتابخانه ملی]</ref> | ||
# '''در بارگاه نور''': ترجمه و شرح مناجات خمس عشره؛ تالیف نورالله علیدوست خراسانی.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=761682&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author کتابخانه ملی]</ref> | # '''در بارگاه نور''': ترجمه و شرح مناجات خمس عشره؛ تالیف نورالله علیدوست خراسانی.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=761682&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author کتابخانه ملی]</ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==زمان خواندن هر یک از مناجات‌ها== | ==زمان خواندن هر یک از مناجات‌ها== | ||
علامه مجلسی در بحارالانوار زمان قرائت مناجات‌های خمس عشر را به تفکیک آورده<ref>مجلسی، بحار الأنوار، | علامه مجلسی در بحارالانوار زمان قرائت مناجات‌های خمس عشر را به تفکیک آورده<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ۱۴۲-۱۵۳.</ref> ولی [[شیخ عباس قمی]] در مفاتیح الجنان زمان قرائت‌ها این مناجات‌ها را ذکر نکرده است. | ||
{| class="wikitable sortable" | {| class="wikitable sortable" | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
از دیدگاه [[عبدالله جوادی آملی]] نظم تدوینی مناجات خمس عشر قابل تأمل است و عالمان اخلاق باید نظم این مناجات‌ها را سامان دهند.{{مدرک}} وی معتقد است: | از دیدگاه [[عبدالله جوادی آملی]] نظم تدوینی مناجات خمس عشر قابل تأمل است و عالمان اخلاق باید نظم این مناجات‌ها را سامان دهند.{{مدرک}} وی معتقد است: | ||
::... چنانکه نظم تدوینی برخی ادعیه نیز قابل تامل است؛ مثلا، اولین مناجات از «مناجات خمس عشرة» که از [[امام سجاد]] (صلوات الله علیه) نقل شده، در ترتیب کنونی آن، «[[مناجات التائبین|مناجات تائبان]]» و آخرین آن، «[[مناجات الزاهدین|مناجات زاهدان]]» است؛ در حالی که اگر این پانزده مناجات پانزده مرحله، یا منزلت باشد، مناجات زاهدان، در ردیف مناجات‌های اولیه است، نه آخرین مناجات؛ یعنی، انسان، نخست [[توبه]] می‌کند و [[زهد]] می‌ورزد و از رذایل می‌رهد و سپس به فضایل بار می‌یابد که عالیترین فضیلت، «حب لقاء الله» و بالاتر از آن، «حب الله» است. همان طور که فقیه کارشناس یا اصولی صاحب نظر، مسائل فقهی یا اصولی را سامان می‌بخشد و مرتب می‌کند، عالم اخلاق نیز باید با بررسی‌های کارشناسانه، درجات سیر و سلوک را از ادعیه و مناجات‌ها کاملا استنباط کند. پس همان طور که عالمان اخلاق باید [[آیه|آیات]]، روایات و سیره [[معصومین]] (علیهم السلام) را سامان ببخشند، ادعیه و اذکار را نیز باید سامان بدهند؛ زیرا تبیین مراحل و مراتب ادعیه نیاز به بحث‌های علمی دارد.<ref>جوادی آملی، مراحل اخلاق در قرآن، ص۱۵۰</ref> | ::... چنانکه نظم تدوینی برخی ادعیه نیز قابل تامل است؛ مثلا، اولین مناجات از «مناجات خمس عشرة» که از [[امام سجاد]] (صلوات الله علیه) نقل شده، در ترتیب کنونی آن، «[[مناجات التائبین|مناجات تائبان]]» و آخرین آن، «[[مناجات الزاهدین|مناجات زاهدان]]» است؛ در حالی که اگر این پانزده مناجات پانزده مرحله، یا منزلت باشد، مناجات زاهدان، در ردیف مناجات‌های اولیه است، نه آخرین مناجات؛ یعنی، انسان، نخست [[توبه]] می‌کند و [[زهد]] می‌ورزد و از رذایل می‌رهد و سپس به فضایل بار می‌یابد که عالیترین فضیلت، «حب لقاء الله» و بالاتر از آن، «حب الله» است. همان طور که فقیه کارشناس یا اصولی صاحب نظر، مسائل فقهی یا اصولی را سامان می‌بخشد و مرتب می‌کند، عالم اخلاق نیز باید با بررسی‌های کارشناسانه، درجات سیر و سلوک را از ادعیه و مناجات‌ها کاملا استنباط کند. پس همان طور که عالمان اخلاق باید [[آیه|آیات]]، روایات و سیره [[معصومین]] (علیهم السلام) را سامان ببخشند، ادعیه و اذکار را نیز باید سامان بدهند؛ زیرا تبیین مراحل و مراتب ادعیه نیاز به بحث‌های علمی دارد.<ref>جوادی آملی، مراحل اخلاق در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۰</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
* قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۷ش. | * قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۷ش. | ||
* آقا بزرگ تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، جلد ۲۲، بیروت، دارالاضواء، بی‌تا. | * آقا بزرگ تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، جلد ۲۲، بیروت، دارالاضواء، بی‌تا. | ||
* جوادی آملی، عبدالله، مراحل اخلاق در قرآن، محقق علی اسلامی، انتشارات اسراء، چاپ هفتم، | * جوادی آملی، عبدالله، مراحل اخلاق در قرآن، محقق علی اسلامی، انتشارات اسراء، چاپ هفتم، قم،۱۳۸۶ش. | ||
* باقریان موحد، سید رضا، رسول جعفریان، مهدی مهریزی، کتاب‌شناسی نیایش‌های شیعه، موسسه فرهنگی دین پژوهی بشر، تهران، ۱۳۹۲ش. | * باقریان موحد، سید رضا، رسول جعفریان، مهدی مهریزی، کتاب‌شناسی نیایش‌های شیعه، موسسه فرهنگی دین پژوهی بشر، تهران، ۱۳۹۲ش. | ||