چاه عریضه: تفاوت میان نسخه‌ها
ویکی‌سازی و اصلاح منابع
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جز (←منابع: اصلاح منابع) |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (ویکی‌سازی و اصلاح منابع) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
==مشخصات ظاهری== | ==مشخصات ظاهری== | ||
{{همچنین ببینید|مسجد جمکران}} | {{همچنین ببینید|مسجد جمکران}} | ||
چاه عریضه، چاهی است که در جنوب ساختمان اصلی مسجد جمکران و حدوداً پشت دیوار [[محراب]] مسجد قرار گرفته است. برخی نیز به اشتباه، این چاه را «چاه امام زمان» می‌نامند. مساحت اطراف چاه که به وسیله نرده محصور شده حدود ۳۰ متر مربع است. دهانۀ چاه، مربعی به ضلع ۵۰ سانتی‌متر است که با میله‌های آهنی پوشیده شده و تنها فضایی که بتوان یک کاغذ را از میان میله‌ها به داخل چاه انداخت، وجود دارد. به دلیل نبودن نور و کوچک بودن دهانۀ چاه، داخل آن پیدا نیست. در کنار محوطه‌ای که مخصوص آقایان است، محوطۀ بزرگتری به چشم می‌خورد که مخصوص خانم‌ها است و چاه جداگانه‌ای برای انداختن عریضه برای آنان تعبیه شده است. معمولا تعداد خانم‌هایی که اطراف چاه هستند، بیشتر از آقایان است.<ref> | چاه عریضه، چاهی است که در جنوب ساختمان اصلی مسجد جمکران و حدوداً پشت دیوار [[محراب]] مسجد قرار گرفته است. برخی نیز به اشتباه، این چاه را «چاه امام زمان» می‌نامند. مساحت اطراف چاه که به وسیله نرده محصور شده حدود ۳۰ متر مربع است. دهانۀ چاه، مربعی به ضلع ۵۰ سانتی‌متر است که با میله‌های آهنی پوشیده شده و تنها فضایی که بتوان یک کاغذ را از میان میله‌ها به داخل چاه انداخت، وجود دارد. به دلیل نبودن نور و کوچک بودن دهانۀ چاه، داخل آن پیدا نیست. در کنار محوطه‌ای که مخصوص آقایان است، محوطۀ بزرگتری به چشم می‌خورد که مخصوص خانم‌ها است و چاه جداگانه‌ای برای انداختن عریضه برای آنان تعبیه شده است. معمولا تعداد خانم‌هایی که اطراف چاه هستند، بیشتر از آقایان است.<ref>خان‌محمدی، «چاه عریضه جمکران...»، ص۱۶۵.</ref> | ||
==تاریخچه چاه== | ==تاریخچه چاه== | ||
تاریخچه مشخصی از چاه جمکران وجود ندارد. در گذشته چاهی در مسجد وجود داشت که مردم خاک آن را برای [[تبرک]] برمی‌داشتند؛ در سال ۱۳۱۰ شمسی [[آیت الله]] [[میرزا محمد فیض]] این چاه را به دلیل اینکه نزد مردم قداست بی‌موردی پیدا کرده بود پُر کرد و سنگ مرمری را که برخی قدمگاه امام زمان می‌پنداشتند از بین برد.<ref> | تاریخچه مشخصی از چاه جمکران وجود ندارد. در گذشته چاهی در مسجد وجود داشت که مردم خاک آن را برای [[تبرک]] برمی‌داشتند؛ در سال ۱۳۱۰ شمسی [[آیت الله]] [[میرزا محمد فیض]] این چاه را به دلیل اینکه نزد مردم قداست بی‌موردی پیدا کرده بود پُر کرد و سنگ مرمری را که برخی قدمگاه امام زمان می‌پنداشتند از بین برد.<ref>خان‌محمدی، «چاه عریضه جمکران...»، ص۱۷۶.</ref> در سال ۱۳۷۲ و با توسعه مسجد، چاهی که مردم عریضه‌های خود را در آن می‌انداختند داخل مسجد فعلی قرار گرفت و به جای آن اتاقکی به ارتفاع ۳ تا ۴ متر در مکان عریضه نویسی جدید ایجاد شد که عریضه‌ها را از ورودی بالای آن داخل این مکان می‌اندازند.{{مدرک}} هر دو تا سه ماه یکبار عریضه‌ها را جمع‌آوری کرده و به خمیر کاغذ تبدیل می‌کنند.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=94090 «سرانجام عریضه‌های درون چاه جمکران»]، سایت تابناک.</ref> | ||
===قداست چاه=== | ===قداست چاه=== | ||
درباره چاه عریضۀ مسجد جمکران سندی وجود ندارد که نشان دهد به امر امام زمان حفر شده باشد. تولیت مسجد جمکران یا هیچ یک از [[مراجع تقلید|مراجع]] دینی برای این چاه قداستی قائل نیستند و در بنرهای اطراف چاه نیز به صراحت مقدس نبودن چاه بیان شده است.<ref> | درباره چاه عریضۀ مسجد جمکران سندی وجود ندارد که نشان دهد به امر امام زمان حفر شده باشد. تولیت مسجد جمکران یا هیچ یک از [[مراجع تقلید|مراجع]] دینی برای این چاه قداستی قائل نیستند و در بنرهای اطراف چاه نیز به صراحت مقدس نبودن چاه بیان شده است.<ref>خان‌محمدی، «چاه عریضه جمکران...»، ص۱۷۵.</ref> | ||
===سایر چاه‌های عریضه=== | ===سایر چاه‌های عریضه=== | ||
در برخی مساجد شهرهای دیگر مانند [[اصفهان]] و [[کرمان]] نیز چنین سنتی رایج است. در مسجد جامع [[اردکان یزد]] نیز چاهی بوده که نزد مردم آن سامان مقدس بوده است اما امروزه آن را پوشانده‌اند.<ref>پیری اردکانی، نادر، پله هشتم، | در برخی مساجد شهرهای دیگر مانند [[اصفهان]] و [[کرمان]] نیز چنین سنتی رایج است. در مسجد جامع [[اردکان یزد]] نیز چاهی بوده که نزد مردم آن سامان مقدس بوده است اما امروزه آن را پوشانده‌اند.<ref>پیری اردکانی، نادر، پله هشتم، ۱۳۸۵ش، ص۱۰۱.</ref> | ||
==عریضه‌نویسی== | ==عریضه‌نویسی== | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۴: | ||
==بازدیدکنندگان از چاه== | ==بازدیدکنندگان از چاه== | ||
تعداد افرادی که برای انداختن عریضه در محوطه چاه حاضر می‌شوند نسبت به افرادی که داخل مسجد هستند و به [[نماز]] و عبادت مشغولند، بسیار کمتر است.<ref> | تعداد افرادی که برای انداختن عریضه در محوطه چاه حاضر می‌شوند نسبت به افرادی که داخل مسجد هستند و به [[نماز]] و عبادت مشغولند، بسیار کمتر است.<ref>خان‌محمدی، «چاه عریضه جمکران...»، ص۱۶۳.</ref> در پژوهشی که حدود سال ۱۳۹۰ انجام شد، بیشتر افرادی که عریضه خود را در چاه می‌انداختند، عریضه‌نویسی را از راه‌های [[توسل]] به [[خدا]] دانسته و در جواب این سؤال که چرا حاجات خود را در نماز یا در دعا در [[مسجد]] مطرح نمی‌کنید، می‌گفتند هم در نماز و دعا می‌گوییم و هم به صورت کتبی می‌نویسیم.<ref>خان‌محمدی، «چاه عریضه جمکران...»، ص۱۹۰.</ref> آنان انداختن عریضه به چاه را به نوعی یک عمل سمبلیک و نمادین می‌دانند و هدفشان برقراری ارتباط با امام در قالب این کنش و تخلیۀ روحی ناشی از بیان گرفتاری‌ها است و در ضمن امید به برآورده شدن حاجاتشان از این طریق دارند.<ref>خان‌محمدی، «چاه عریضه جمکران...»، ص۱۹۵.</ref> | ||
==مخالفتها و تعطیلی== | ==مخالفتها و تعطیلی== | ||
بر اساس اخباری که آبان ۱۳۹۹ش در سایت‌های خبری غیررسمی انتشار یافته است، چاه مسجد جمکران به‌طور موقت و به‌دلیل آغاز عملیات عمرانی بسته شده و امکان انداختن عریضه در آن وجود ندارد.<ref>[https://roozno.com/fa/news/452199/ «چاه مسجد جمکران موقتا بسته شد»]، سایت روز نو؛ [https://shoaresal.ir/fa/news/307892/ «چاه مسجد جمکران بسته و تخریب شد»]، سایت شعار سال.</ref> بر این اساس در اطلاعیه‌ای که در همین زمینه در مسجد جمکران نصب شده، چنین نوشته شده است: «شما می‌توانید برای انداختن برگه‌های عریضه از هر چاه آب یا نهر و رودخانه جاری در هر منطقه‌ای استفاده کنید و چاه عریضه قبلی مسجد هیچ خصوصیت و قداستی نداشته است.»<ref>[https://roozno.com/fa/news/452199/ «چاه مسجد جمکران موقتا بسته شد»]، سایت روز نو؛ [https://shoaresal.ir/fa/news/307892/ «چاه مسجد جمکران بسته و تخریب شد»]، سایت شعار سال.</ref> | بر اساس اخباری که آبان ۱۳۹۹ش در سایت‌های خبری غیررسمی انتشار یافته است، چاه مسجد جمکران به‌طور موقت و به‌دلیل آغاز عملیات عمرانی بسته شده و امکان انداختن عریضه در آن وجود ندارد.<ref>[https://roozno.com/fa/news/452199/ «چاه مسجد جمکران موقتا بسته شد»]، سایت روز نو؛ [https://shoaresal.ir/fa/news/307892/ «چاه مسجد جمکران بسته و تخریب شد»]، سایت شعار سال.</ref> بر این اساس در اطلاعیه‌ای که در همین زمینه در مسجد جمکران نصب شده، چنین نوشته شده است: «شما می‌توانید برای انداختن برگه‌های عریضه از هر چاه آب یا نهر و رودخانه جاری در هر منطقه‌ای استفاده کنید و چاه عریضه قبلی مسجد هیچ خصوصیت و قداستی نداشته است.»<ref>[https://roozno.com/fa/news/452199/ «چاه مسجد جمکران موقتا بسته شد»]، سایت روز نو؛ [https://shoaresal.ir/fa/news/307892/ «چاه مسجد جمکران بسته و تخریب شد»]، سایت شعار سال.</ref> | ||
پیش از این، [[سید علی خامنه‌ای]]، از مراجع تقلید شیعه و رهبر جمهوری اسلامی ایران، انداختن نامه در چاه مسجد جمکران را دارای سند صحیح ندانسته و توصیه کرده بود در این چاه، عریضه انداخته نشود.<ref>مسیح در شب قدر، ۱۳۹۳ش، ص۴۳۱.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]]، دیگر مرجع تقلید شیعه نیز اعمال مرتبط با این چاه را صحیح ندانسته است.<ref>[http://makarem.ir/main.aspx?lid=0&mid=246653&typeinfo=25&catid=23309 «چاه عریضه در مسجد جمکران»]، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی.</ref> برخی چهره‌های دینی دیگر، این گونه توسل را باعث سست نشان دادن باورهای [[شیعه]] معرفی کرده‌اند.<ref> | پیش از این، [[سید علی خامنه‌ای]]، از مراجع تقلید شیعه و رهبر جمهوری اسلامی ایران، انداختن نامه در چاه مسجد جمکران را دارای سند صحیح ندانسته و توصیه کرده بود در این چاه، عریضه انداخته نشود.<ref>مسیح در شب قدر، ۱۳۹۳ش، ص۴۳۱.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]]، دیگر مرجع تقلید شیعه نیز اعمال مرتبط با این چاه را صحیح ندانسته است.<ref>[http://makarem.ir/main.aspx?lid=0&mid=246653&typeinfo=25&catid=23309 «چاه عریضه در مسجد جمکران»]، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی.</ref> برخی چهره‌های دینی دیگر، این گونه توسل را باعث سست نشان دادن باورهای [[شیعه]] معرفی کرده‌اند.<ref>خان‌محمدی، «چاه عریضه جمکران...»، ص۱۷۰.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۴۰: | خط ۳۸: | ||
* خان‌محمدی، کریم، و محمدرضا انواری، «چاه عریضه جمکران: از خرافه تا واقعیت»، فصلنامه علمی پژوهشی شیعه‌شناسی، بهار ۱۳۹۱ش، شماره ۳۷. | * خان‌محمدی، کریم، و محمدرضا انواری، «چاه عریضه جمکران: از خرافه تا واقعیت»، فصلنامه علمی پژوهشی شیعه‌شناسی، بهار ۱۳۹۱ش، شماره ۳۷. | ||
*[https://maaref.makarem.ir/fa/article/index/246653/ «چاه عریضه در مسجد جمکران»]، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: ۲۶ آبان ۱۳۹۹ش. | *[https://maaref.makarem.ir/fa/article/index/246653/ «چاه عریضه در مسجد جمکران»]، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: ۲۶ آبان ۱۳۹۹ش. | ||
* [https://shoaresal.ir/fa/news/307892/ «چاه مسجد جمکران بسته و تخریب شد»]، سایت شعار سال، تاریخ درج مطلب: ۳ آبان ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۲۶ آبان ۱۳۹۹ش. | |||
* [https://roozno.com/fa/news/452199/ «چاه مسجد جمکران موقتا بسته شد»]، سایت روز نو، تاریخ درج مطلب: ۳ آبان ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۲۶ آبان ۱۳۹۹ش. | |||
* [https://web.archive.org/web/20100421062437/https://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=94090 «سرانجام عریضه‌های درون چاه جمکران»]، سایت تابناک، بایگانی‌شده از صفحه [https://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=94090 اصلی]، تاریخ درج مطلب، ۳۰ فروردین ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۲۶ آبان ۱۳۹۹ش. | * [https://web.archive.org/web/20100421062437/https://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=94090 «سرانجام عریضه‌های درون چاه جمکران»]، سایت تابناک، بایگانی‌شده از صفحه [https://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=94090 اصلی]، تاریخ درج مطلب، ۳۰ فروردین ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۲۶ آبان ۱۳۹۹ش. | ||
* کمیته انتشارات موسسه فرهنگی هنری ایمان جهادی، مسیح در شب قدر، تهران، انتشارات مؤسسه جهادی صهبا، ۱۳۹۳ش. | * کمیته انتشارات موسسه فرهنگی هنری ایمان جهادی، مسیح در شب قدر، تهران، انتشارات مؤسسه جهادی صهبا، ۱۳۹۳ش. | ||