اللهوف علی قتلی الطفوف (کتاب): تفاوت میان نسخهها
اصلاح لینک
imported>Ebrahim.salehi |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) (اصلاح لینک) |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''أللُّهوف عَلى قَتْلَى الطُّفوف''' یا '''اَلمَلْهوف عَلی قَتْلَی الطُّفوف''' مشهور به '''لُهوف'''، از [[مقتل|مقتلنگاریهای]] مشهور [[شیعیان]] در بیان مصائب [[واقعه کربلا]] و شهادت [[امام حسین(ع)]]، نوشتۀ [[سید ابن طاووس]] (متوفای ۶۶۴ق). نویسنده، کتاب را برای مسافران [[عتبات]] و زائران [[حرم امام حسین(ع)]] و بهصورت مختصر نوشته و به همین سبب، سلسله [[سند حدیث|اسناد روایات]] را حذف کرده و تنها آخرین راوی یا منبع [[حدیث|روایت]] را ذکر نموده است. | '''أللُّهوف عَلى قَتْلَى الطُّفوف''' یا '''اَلمَلْهوف عَلی قَتْلَی الطُّفوف''' مشهور به '''لُهوف'''، از [[مقتل|مقتلنگاریهای]] مشهور [[شیعه|شیعیان]] در بیان مصائب [[واقعه کربلا]] و شهادت [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]]، نوشتۀ [[سید ابن طاووس]] (متوفای ۶۶۴ق). نویسنده، کتاب را برای مسافران [[عتبات عالیات|عتبات]] و زائران [[حرم امام حسین(ع)]] و بهصورت مختصر نوشته و به همین سبب، سلسله [[سند حدیث|اسناد روایات]] را حذف کرده و تنها آخرین راوی یا منبع [[حدیث|روایت]] را ذکر نموده است. | ||
کتاب لهوف وقایع مرتبط با امام حسین(ع) را از قبل از تولد وی تا رویدادهای پس از [[واقعه عاشورا]] در بر میگیرد. بهگفته [[محمد اسفندیاری]] عاشوراپژوه (زاده ۱۳۳۸ش)، ابنطاووس اولین کسی است که [[قیام امام حسین(ع)]] را بر اساس شهادت عرفانی تبیین کرده است. با این حال نویسنده از ذکر مطالب اغراقآمیز خودداری کرده است. همچنین [[محدث نوری]] بر آن است که چون سند روایات در کتاب ذکر نشده، چندان معتبر نیست. از همین منظر، پذیرفته شدن کتاب لهوف ناشی از جایگاه معنوی [[سید ابن طاووس]] دانسته شده است. | کتاب لهوف وقایع مرتبط با امام حسین(ع) را از قبل از تولد وی تا رویدادهای پس از [[واقعه کربلا|واقعه عاشورا]] در بر میگیرد. بهگفته [[محمد اسفندیاری]] عاشوراپژوه (زاده ۱۳۳۸ش)، ابنطاووس اولین کسی است که [[قیام امام حسین(ع)]] را بر اساس شهادت عرفانی تبیین کرده است. با این حال نویسنده از ذکر مطالب اغراقآمیز خودداری کرده است. همچنین [[میرزا حسین نوری|محدث نوری]] بر آن است که چون سند روایات در کتاب ذکر نشده، چندان معتبر نیست. از همین منظر، پذیرفته شدن کتاب لهوف ناشی از جایگاه معنوی [[سید ابن طاووس]] دانسته شده است. | ||
چند ترجمه فارسی از کتاب لُهوف منتشر شده است؛ از جمله ترجمه [[سید احمد فهری]] با نام «آهی سوزان بر مزار شهیدان» و برگردان [[محمدمحمدی اشتهاردی]] با نام «غمنامه کربلا». | چند ترجمه فارسی از کتاب لُهوف منتشر شده است؛ از جمله ترجمه [[سید احمد فهری زنجانی|سید احمد فهری]] با نام «آهی سوزان بر مزار شهیدان» و برگردان [[محمد محمدی اشتهاردی|محمدمحمدی اشتهاردی]] با نام «غمنامه کربلا». | ||
==جایگاه کتاب لهوف== | ==جایگاه کتاب لهوف== | ||
کتاب الملهوف علی قتلی الطفوف یا اللهوف علی قتلی الطفوف، مشهور به کتاب لهوف، از کتابهای [[مقتل|مقتلنگاری]] شیعه درباره [[واقعه کربلا]] و به زبان عربی است. این کتاب نوشته [[سید ابن طاووس]] است و در [[قرن هفتم هجری]] تدوین شده، اما در کنار منابع و مقاتل دست اول قرار گرفته است.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۱۹.</ref> | کتاب الملهوف علی قتلی الطفوف یا اللهوف علی قتلی الطفوف، مشهور به کتاب لهوف، از کتابهای [[مقتل|مقتلنگاری]] شیعه درباره [[واقعه کربلا]] و به زبان عربی است. این کتاب نوشته [[سید ابن طاووس]] است و در [[قرن هفتم هجری]] تدوین شده، اما در کنار منابع و مقاتل دست اول قرار گرفته است.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۱۹.</ref> | ||
روایات این کتاب بدون ذکر اسناد آنها نقل شده و به گفته [[محدث نوری]]، از محدثان قرن چهاردهم، اتقان لازم را ندارد.<ref>نوری، لؤلؤ و مرجان، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۵-۲۰۶.</ref> همچنین ادعا شده که ضعفهای فراوانی در بخشهای مختلف دارد؛<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۳.</ref> با این حال شهرت آن بهقدری است که اکثر نویسندگان آثار مرتبط با [[واقعه کربلا|واقعه عاشورا]] به این کتاب مراجعه و مرثیهخوانان نیز به آن تکیه میکنند.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۰.</ref> [[سید محمدعلی قاضی طباطبائی]] این کتاب را در ردیف معتبرترین [[مقتل|مقاتل]] دانسته که هیچ مقتلی را بدین حد از اعتبار نمیداند.<ref>قاضی طباطبائی، تحقیق در اول اربعین سید الشهداء، ۱۳۸۳ش، ص۴.</ref> به گفته نویسنده کتابِ معرفی و نقد منابع عاشورا، پذیرفته شدن سخنان سید ابن طاووس ناشی از جایگاه معنوی اوست.<ref> حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۶.</ref> | روایات این کتاب بدون ذکر اسناد آنها نقل شده و به گفته [[میرزا حسین نوری|محدث نوری]]، از محدثان قرن چهاردهم، اتقان لازم را ندارد.<ref>نوری، لؤلؤ و مرجان، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۵-۲۰۶.</ref> همچنین ادعا شده که ضعفهای فراوانی در بخشهای مختلف دارد؛<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۳.</ref> با این حال شهرت آن بهقدری است که اکثر نویسندگان آثار مرتبط با [[واقعه کربلا|واقعه عاشورا]] به این کتاب مراجعه و مرثیهخوانان نیز به آن تکیه میکنند.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۰.</ref> [[سید محمدعلی قاضی طباطبایی|سید محمدعلی قاضی طباطبائی]] این کتاب را در ردیف معتبرترین [[مقتل|مقاتل]] دانسته که هیچ مقتلی را بدین حد از اعتبار نمیداند.<ref>قاضی طباطبائی، تحقیق در اول اربعین سید الشهداء، ۱۳۸۳ش، ص۴.</ref> به گفته نویسنده کتابِ معرفی و نقد منابع عاشورا، پذیرفته شدن سخنان سید ابن طاووس ناشی از جایگاه معنوی اوست.<ref> حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۶.</ref> | ||
شهرت و جایگاه لهوف باعث شده است که بارها به فارسی ترجمه و منتشر شود<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۳.</ref> و نیز ناشران گوناگون در نقاط مختلفی مانند [[تهران]]، [[صیدا]]، [[بیروت]]، [[بمبئی]]، [[نجف]]، [[قم]] و [[تبریز]] آن را منتشر کردهاند.<ref>ابنطاووس، ترجمه لهوف، ۱۳۸۰ش، ص۶۴ و ۶۵.</ref> | شهرت و جایگاه لهوف باعث شده است که بارها به فارسی ترجمه و منتشر شود<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۳.</ref> و نیز ناشران گوناگون در نقاط مختلفی مانند [[تهران]]، [[صیدا]]، [[بیروت]]، [[بمبئی]]، [[نجف]]، [[قم]] و [[تبریز]] آن را منتشر کردهاند.<ref>ابنطاووس، ترجمه لهوف، ۱۳۸۰ش، ص۶۴ و ۶۵.</ref> | ||
=== نام کتاب === | === نام کتاب === | ||
کتاب لهوف در منابع با نامهای مختلف آمده است. این اختلاف نام، ناشی از اختلاف نسخهها و نامگذاری خود مؤلف است؛ زیرا مؤلّف برای کتب خود اسامی گوناگون، یا نامی واحد را با تغییر برگزیده است.<ref>تبریزیان، «مقدمه»، ص۶۶.</ref> به جز اسامیای که با اللهوف یا الملهوف شروع شده و تفاوتهای اندکی با هم دارند، بنابر آنچه ابنطاووس، نویسنده کتاب در مقدمه آن آورده، نام «المَسالک فی مَقتَل الحُسَین علیهالسّلام» نیز برای آن ذکر شده است.<ref>تبریزیان، «مقدمه»، ص۶۷.</ref> [[آقابزرگ تهرانی]] در [[الذریعة]]، عنوان «اللهوف علی قتلی الطفوف» را مشهورتر از دیگر نامها دانسته است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۲، ص۲۲۳.</ref> با این حال، صادقی کاشانی، عنوان «الملهوف علی قتلی الطفوف» را نام اصلی و صحیح دانسته است.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۲.</ref> | کتاب لهوف در منابع با نامهای مختلف آمده است. این اختلاف نام، ناشی از اختلاف نسخهها و نامگذاری خود مؤلف است؛ زیرا مؤلّف برای کتب خود اسامی گوناگون، یا نامی واحد را با تغییر برگزیده است.<ref>تبریزیان، «مقدمه»، ص۶۶.</ref> به جز اسامیای که با اللهوف یا الملهوف شروع شده و تفاوتهای اندکی با هم دارند، بنابر آنچه ابنطاووس، نویسنده کتاب در مقدمه آن آورده، نام «المَسالک فی مَقتَل الحُسَین علیهالسّلام» نیز برای آن ذکر شده است.<ref>تبریزیان، «مقدمه»، ص۶۷.</ref> [[آقابزرگ تهرانی]] در [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعة]]، عنوان «اللهوف علی قتلی الطفوف» را مشهورتر از دیگر نامها دانسته است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۲، ص۲۲۳.</ref> با این حال، صادقی کاشانی، عنوان «الملهوف علی قتلی الطفوف» را نام اصلی و صحیح دانسته است.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۲.</ref> | ||
=== درباره مؤلف === | === درباره مؤلف === | ||
{{اصلی|سید ابن طاووس}} | {{اصلی|سید ابن طاووس}} | ||
نویسنده کتاب اللهوف، سید رضیالدین علی بن موسی بن جعفر ابنطاووس مشهور به سید ابن طاووس (۵۸۹-۶۶۴ق)،<ref>کمونه حسینی، موارد الاتحاف، ۱۳۸۸ق، ج۱، ص۱۰۷-۱۰۸.</ref> از عالمان و نویسندگان شیعه در قرن هفتم قمری و اهل [[حله (شهر)|حِلّه]] است. او از نوادگان [[امام حسن(ع)]] و [[امام سجاد(ع)]] و استاد عالمانی چون [[علامه حلی]] و [[یوسف سدیدالدین]]، پدر علامه حلی است.<ref> قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۳۴۱.</ref> ابنطاووس در زمان [[هلاکوخان]]، [[نقابت]] شیعیان را بر عهده داشت.<ref> کلبرگ، کتابخانه ابنطاووس، قم، ص۳۱-۳۲.</ref> | نویسنده کتاب اللهوف، سید رضیالدین علی بن موسی بن جعفر ابنطاووس مشهور به سید ابن طاووس (۵۸۹-۶۶۴ق)،<ref>کمونه حسینی، موارد الاتحاف، ۱۳۸۸ق، ج۱، ص۱۰۷-۱۰۸.</ref> از عالمان و نویسندگان شیعه در قرن هفتم قمری و اهل [[حله (شهر)|حِلّه]] است. او از نوادگان [[امام حسن مجتبی علیهالسلام|امام حسن(ع)]] و [[امام سجاد علیهالسلام|امام سجاد(ع)]] و استاد عالمانی چون [[علامه حلی]] و [[یوسف سدیدالدین]]، پدر علامه حلی است.<ref> قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۳۴۱.</ref> ابنطاووس در زمان [[هلاکوخان]]، [[نقابت]] شیعیان را بر عهده داشت.<ref> کلبرگ، کتابخانه ابنطاووس، قم، ص۳۱-۳۲.</ref> | ||
سید ابن طاووس «جمال العارفین» خوانده شده و این لقب بهسبب سجایای اخلاقی بسیار، [[تقوا]] و مراقبه فراوان و حالات عرفانیاش دانسته شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۶۳-۶۴.</ref> وی حدود ۵۰ کتاب دارد که [[الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة (کتاب)|الاقبال]]، [[المهمات و التتمات]]، [[کشف المحجة لثمرة المهجة]]، [[مصباح الزائر و جناح المسافر]] و [[مهج الدعوات و منهج العبادات]] نمونهای از آنها است. | سید ابن طاووس «جمال العارفین» خوانده شده و این لقب بهسبب سجایای اخلاقی بسیار، [[تقوا]] و مراقبه فراوان و حالات عرفانیاش دانسته شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۷، ص۶۳-۶۴.</ref> وی حدود ۵۰ کتاب دارد که [[الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة (کتاب)|الاقبال]]، [[المهمات و التتمات]]، [[کشف المحجة لثمرة المهجة (کتاب)|کشف المحجة لثمرة المهجة]]، [[مصباح الزائر (کتاب)|مصباح الزائر و جناح المسافر]] و [[مهج الدعوات و منهج العبادات (کتاب)|مهج الدعوات و منهج العبادات]] نمونهای از آنها است. | ||
== ویژگیها و محتوای لهوف== | == ویژگیها و محتوای لهوف== | ||
===پیکربندی کتاب=== | ===پیکربندی کتاب=== | ||
کتاب لهوف از یک مقدمه و سه بخش شکل گرفته است: | کتاب لهوف از یک مقدمه و سه بخش شکل گرفته است: | ||
* مقدمه شامل مطالبی درباره عظمت [[واقعه کربلا|واقعه عاشورا]]، جایگاه [[امام حسین(ع)]]، ارزش گریه و [[عزاداری]] برای اوست. | * مقدمه شامل مطالبی درباره عظمت [[واقعه کربلا|واقعه عاشورا]]، جایگاه [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]]، ارزش گریه و [[سوگواری محرم|عزاداری]] برای اوست. | ||
* بخش اول از قبل از تولد امام حسین(ع) و رؤیای امالفضل شروع شده و تا [[شب عاشورا]] ادامه دارد. در این بخش پیشگوییها درباره شهادت امام حسین(ع)، گفتگوهای امام در مسیر [[مدینه]] تا [[کربلا]]، رسیدن خبر شهادت [[مسلم بن عقیل]] و متوقف شدن کاروان او توسط [[حر بن یزید ریاحی]] آمده است. | * بخش اول از قبل از تولد امام حسین(ع) و رؤیای امالفضل شروع شده و تا [[شب عاشورا]] ادامه دارد. در این بخش پیشگوییها درباره شهادت امام حسین(ع)، گفتگوهای امام در مسیر [[مدینه]] تا [[کربلا]]، رسیدن خبر شهادت [[مسلم بن عقیل]] و متوقف شدن کاروان او توسط [[حر بن یزید ریاحی]] آمده است. | ||
* بخش دوم از شب عاشورا و مهلت گرفتن امام حسین(ع) از [[لشکر عمر بن سعد]] شروع شده و تا شهادت امام حسین(ع) ادامه دارد. در این بخش ماجرای شهادت اصحاب نیز ذکر شده است. در لهوف نام شصت تن از [[شهدای کربلا]] ضبط نشده است.<ref> نیازمند منبع</ref> ابنطاووس در انتهای این بخش دو حدیث درباره عذاب قاتلان امام حسین(ع) در [[روز قیامت]] نیز آورده است. | * بخش دوم از شب عاشورا و مهلت گرفتن امام حسین(ع) از [[لشکر عمر بن سعد]] شروع شده و تا شهادت امام حسین(ع) ادامه دارد. در این بخش ماجرای شهادت اصحاب نیز ذکر شده است. در لهوف نام شصت تن از [[شهدای کربلا]] ضبط نشده است.<ref> نیازمند منبع</ref> ابنطاووس در انتهای این بخش دو حدیث درباره عذاب قاتلان امام حسین(ع) در [[قیامت|روز قیامت]] نیز آورده است. | ||
* بخش سوم به وقایع بعد از شهادت امام حسین(ع) اختصاص دارد و از فرستادن سرِ [[شهدای کربلا|شهدا]] به [[کوفه]] شروع شده و مطالب مرتبط با [[اسیران کربلا]] تا بازگشت آنان به مدینه را در بر دارد. ابنطاووس در خاتمه کتاب دو روایت درباره عزاداری و گریستن [[امام سجاد(ع)]] بر مصیبت عاشورا نقل کرده است.<ref>ابنطاووس، لهوف، ۱۳۴۸ش، فهرست کتاب؛ ابنطاووس، لهوف، انتشارات داوری، ص۳.</ref> | * بخش سوم به وقایع بعد از شهادت امام حسین(ع) اختصاص دارد و از فرستادن سرِ [[شهدای کربلا|شهدا]] به [[کوفه]] شروع شده و مطالب مرتبط با [[اسیران کربلا]] تا بازگشت آنان به مدینه را در بر دارد. ابنطاووس در خاتمه کتاب دو روایت درباره عزاداری و گریستن [[امام سجاد علیهالسلام|امام سجاد(ع)]] بر مصیبت عاشورا نقل کرده است.<ref>ابنطاووس، لهوف، ۱۳۴۸ش، فهرست کتاب؛ ابنطاووس، لهوف، انتشارات داوری، ص۳.</ref> | ||
=== انگیزه و روش تألیف === | === انگیزه و روش تألیف === | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
* به گفته [[محمد اسفندیاری]]، عاشوراپژوه (زاده ۱۳۳۸ش)، سید ابنطاووس نخستین کسی است که [[قیام امام حسین(ع)]] را بر اساس شهادت عرفانی تبیین کرده است.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۷۰.</ref> ابن طاووس بر آن است که اگر توصیه [[امامان شیعه|ائمه]] به عزاداری و پوشیدن لباس سیاه نبود، شایسته بود که مردم برای نعمت شهادت امام حسین(ع) در روز عاشورا شادی کنند.<ref>سيد ابن طاووس، الملهوف على قتلى الطّفوف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۸۲؛ ابنطاووس، الملهوف، ۱۳۷۵ش، ص۸۳.</ref> بدین ترتیب گزارش او از واقعه عاشورا صوفیانه تلقی شده و مورد انتقاد قرار گرفته است.<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ۲۲۷-۲۲۸.</ref> | * به گفته [[محمد اسفندیاری]]، عاشوراپژوه (زاده ۱۳۳۸ش)، سید ابنطاووس نخستین کسی است که [[قیام امام حسین(ع)]] را بر اساس شهادت عرفانی تبیین کرده است.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۷۰.</ref> ابن طاووس بر آن است که اگر توصیه [[امامان شیعه|ائمه]] به عزاداری و پوشیدن لباس سیاه نبود، شایسته بود که مردم برای نعمت شهادت امام حسین(ع) در روز عاشورا شادی کنند.<ref>سيد ابن طاووس، الملهوف على قتلى الطّفوف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۸۲؛ ابنطاووس، الملهوف، ۱۳۷۵ش، ص۸۳.</ref> بدین ترتیب گزارش او از واقعه عاشورا صوفیانه تلقی شده و مورد انتقاد قرار گرفته است.<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ۲۲۷-۲۲۸.</ref> | ||
* حذف اَسناد و شکل داستانی لهوف از ضعفهای علمی آن دانسته شده است. نویسنده در این کتاب همچنین از نقل مطالب اغراقآمیز که در کتب دیگر وجود داشته خودداری کرده است.<ref> حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۵.</ref> | * حذف اَسناد و شکل داستانی لهوف از ضعفهای علمی آن دانسته شده است. نویسنده در این کتاب همچنین از نقل مطالب اغراقآمیز که در کتب دیگر وجود داشته خودداری کرده است.<ref> حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۵.</ref> | ||
* یکی از نقاط قوتِ لهوف، نقل کامل خطبههای [[امام سجاد علیهالسلام|امام سجاد]](ع) در [[خطبه امام سجاد در شام|شام]] و [[خطبه امام سجاد در کوفه|کوفه]]، خطبههای [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب]](س) در [[خطبه حضرت زینب در شام|شام]] و [[خطبه حضرت زینب در کوفه|کوفه]] و نیز خطبه [[فاطمه دختر امام حسین(ع)]] در کوفه دانسته شده است.<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۵.</ref> | * یکی از نقاط قوتِ لهوف، نقل کامل خطبههای [[امام سجاد علیهالسلام|امام سجاد]](ع) در [[خطبه امام سجاد در شام|شام]] و [[خطبه امام سجاد(ع) در کوفه|کوفه]]، خطبههای [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب]](س) در [[خطبه حضرت زینب در شام|شام]] و [[خطبه حضرت زینب در کوفه|کوفه]] و نیز خطبه [[فاطمه دختر امام حسین(ع)]] در کوفه دانسته شده است.<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۵.</ref> | ||
* کتاب لهوف همچنین مطالبی دارد که پیشتر در مقاتل نیامده است؛ مانند نامه امام حسین(ع) به [[بنیهاشم]]، خبر دادن از شهادتش با جمله «ان الله شاء أن یرانی قتیلاً»، و بازگشت [[اسیران کربلا|اسیران]] به کربلا در روز [[اربعین حسینی|اربعین]].<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۱۵-۲۲۸.</ref> گفته شده که شاید شهرت عمومی این مطالب در آن دوره به اضافه باورهای شیعی همچون [[علم غیب | * کتاب لهوف همچنین مطالبی دارد که پیشتر در مقاتل نیامده است؛ مانند نامه امام حسین(ع) به [[بنیهاشم]]، خبر دادن از شهادتش با جمله «ان الله شاء أن یرانی قتیلاً»، و بازگشت [[اسیران کربلا|اسیران]] به کربلا در روز [[اربعین حسینی|اربعین]].<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۱۵-۲۲۸.</ref> گفته شده که شاید شهرت عمومی این مطالب در آن دوره به اضافه باورهای شیعی همچون [[علم غیب|علم غیب امام]] سبب شده تا ابنطاووس این گزارشها را تاریخی تلقی کرده و در کتاب خود ذکر کند.<ref>حسینی، معرفی و نقد منابع عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۹.</ref> [[میرزا حسین نوری|محدث نوری]] وجود مطالب اشتباه در کتاب را ناشی از جوانی نویسنده دانسته است.<ref>نوری، لؤلؤ و مرجان، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۵.</ref> | ||
*سید ابن طاووس در لابهلای گزارش مقتل در کتاب لهوف به مناسبت، برخی از تحلیلها و نقطهنظرات خودش را نیز ارائه کرده است. به عنوان نمونه درباره همراه ساختن خانوداه در سفر کربلا مینویسد: ممکن است دلیل کار امام این باشد که اگر آنها را در حجاز یا شهرهای دیگر میگذاشت، یزید آنها را دستگیر میکرد و با شکنجه و آزار و اذیت مانع از اهداف (جهاد و شهادت و دستیابی به سعادت) امام میشد.<ref>سيد ابن طاووس، الملهوف على قتلى الطّفوف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۴۲.</ref> | *سید ابن طاووس در لابهلای گزارش مقتل در کتاب لهوف به مناسبت، برخی از تحلیلها و نقطهنظرات خودش را نیز ارائه کرده است. به عنوان نمونه درباره همراه ساختن خانوداه در سفر کربلا مینویسد: ممکن است دلیل کار امام این باشد که اگر آنها را در حجاز یا شهرهای دیگر میگذاشت، یزید آنها را دستگیر میکرد و با شکنجه و آزار و اذیت مانع از اهداف (جهاد و شهادت و دستیابی به سعادت) امام میشد.<ref>سيد ابن طاووس، الملهوف على قتلى الطّفوف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۴۲.</ref> | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
بهگفته صادقی کاشانی هیچ نسخهای از لهوف به خط مؤلف در دسترس نیست<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۳۹.</ref> و کهنترین نسخه موجود از کتاب لهوف مربوط به نیمه دوم قرن دهم قمری است.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۴.</ref> همچنین از زمان نوشته شدن لهوف تا قرن دهم هیچ کتابی از لهوف چیزی نقل نکرده است و نخستین کتابی که مطلبی را به لهوف ارجاع داده است کتاب [[تسلیة المجالس و زینة المجالس (کتاب)|تسلیة المُجالِس]] نوشته [[ابیطالب حائری کرکی]] است.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۴.</ref> | بهگفته صادقی کاشانی هیچ نسخهای از لهوف به خط مؤلف در دسترس نیست<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۳۹.</ref> و کهنترین نسخه موجود از کتاب لهوف مربوط به نیمه دوم قرن دهم قمری است.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۴.</ref> همچنین از زمان نوشته شدن لهوف تا قرن دهم هیچ کتابی از لهوف چیزی نقل نکرده است و نخستین کتابی که مطلبی را به لهوف ارجاع داده است کتاب [[تسلیة المجالس و زینة المجالس (کتاب)|تسلیة المُجالِس]] نوشته [[ابیطالب حائری کرکی]] است.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۴.</ref> | ||
بیشترین ارجاع به لهوف را [[علامه مجلسی]] در کتابهای خود داشته است<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۴.</ref> و بهطور کلی این کتاب در ایران در دوران صفویه و قاجار مورد توجه قرار گرفته است.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۴.</ref> به همین دلیل همه نسخههای خطی این کتاب مربوط به همین دوره زمانی است.<ref> صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۴.</ref> شماری از این نسخههای خطی و چاپهای سنگی در مقدمه حسون (تبریزیان) بر الملهوف<ref>تبریزیان، «مقدمه»، ص۶۷-۶۹.</ref> و شمار بیشتری در کتاب تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف نوشته صادقی کاشانی<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۳۱-۳۶.</ref> فهرست شده است. | بیشترین ارجاع به لهوف را [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در کتابهای خود داشته است<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۴.</ref> و بهطور کلی این کتاب در ایران در دوران صفویه و قاجار مورد توجه قرار گرفته است.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۴.</ref> به همین دلیل همه نسخههای خطی این کتاب مربوط به همین دوره زمانی است.<ref> صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۴.</ref> شماری از این نسخههای خطی و چاپهای سنگی در مقدمه حسون (تبریزیان) بر الملهوف<ref>تبریزیان، «مقدمه»، ص۶۷-۶۹.</ref> و شمار بیشتری در کتاب تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف نوشته صادقی کاشانی<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۳۱-۳۶.</ref> فهرست شده است. | ||
===اختلاف نسخههای لهوف=== | ===اختلاف نسخههای لهوف=== | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
== وضعیت انتشار و ترجمهها == | == وضعیت انتشار و ترجمهها == | ||
بهدلیل نیاز به مقتلخوانی در جامعه شیعه، کتاب لهوف و کتابهایی مانند آن پس از دوران صفویه مورد اقبال عمومی قرار گرفته و از اوایل سده سیزدهم قمری بارها بهصورت چاپ سنگی، سربی و حروفی منتشر شد.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۷.</ref> مشهورترین چاپ لهوف، چاپ حیدریه نجف در سال ۱۳۶۹ق است که بدون تصحیح صورت گرفته است.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۷.</ref> [[انتشارات اسوه]] در سال ۱۴۱۴ق نسخهای از الملهوف را با مقدمه، تصحیح و تحقیق [[فارس الحسون]] منتشر کرد.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۷.</ref> | بهدلیل نیاز به مقتلخوانی در جامعه شیعه، کتاب لهوف و کتابهایی مانند آن پس از دوران صفویه مورد اقبال عمومی قرار گرفته و از اوایل سده سیزدهم قمری بارها بهصورت چاپ سنگی، سربی و حروفی منتشر شد.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۷.</ref> مشهورترین چاپ لهوف، چاپ حیدریه نجف در سال ۱۳۶۹ق است که بدون تصحیح صورت گرفته است.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۷.</ref> [[انتشارات اسوه]] در سال ۱۴۱۴ق نسخهای از الملهوف را با مقدمه، تصحیح و تحقیق [[فارس حسون|فارس الحسون]] منتشر کرد.<ref>صادقی کاشانی، تصحیح و منبعشناسی کتاب الملهوف، ۱۳۹۹ش، ص۲۷.</ref> | ||
دو کتاب «طواف عشق» بهقلم محمدحسین رجبی دوانی<ref>رجبی دوانی، طواف عشق، ۱۳۹۴ش، ص۱۷.</ref> و «عشق و عطش» بهقلم امید آرام<ref>آرام، عشق و عطش، ۱۳۹۲ش، ص۱۰.</ref> بهعنوان بازنویسی و تلخیص لهوف منتشر شدهاند. | دو کتاب «طواف عشق» بهقلم محمدحسین رجبی دوانی<ref>رجبی دوانی، طواف عشق، ۱۳۹۴ش، ص۱۷.</ref> و «عشق و عطش» بهقلم امید آرام<ref>آرام، عشق و عطش، ۱۳۹۲ش، ص۱۰.</ref> بهعنوان بازنویسی و تلخیص لهوف منتشر شدهاند. | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
[[سید محمد بن محمدباقر مختاری|سید بهاءالدین مختاری]]، عالم دوران صفوی، نخستین مترجم [[اللهوف علی قتلی الطفوف (کتاب)|مقتل لهوف]] به فارسی دانسته شده است.<ref>تجلیل، «بهاءالدین محمد مختاری: نخستین مترجم لهوف»، ص۱.</ref> نام این ترجمه نخستین بار در کتاب «الشریعة الی استدراک الذریعة» نوشته سید محمد طباطبائی آمده است.<ref>تجلیل، «بهاءالدین محمد مختاری: نخستین مترجم لهوف»، ص۱۲.</ref> سید بهاءالدین مختاری علاوه بر ترجمه، روایات و اشعار دیگری از جمله [[دوازدهبند محتشم|اشعار محتشم کاشانی]] را نیز به این ترجمه افزوده است.<ref>تجلیل، «بهاءالدین محمد مختاری: نخستین مترجم لهوف»، ص۱۳.</ref> | [[سید محمد بن محمدباقر مختاری|سید بهاءالدین مختاری]]، عالم دوران صفوی، نخستین مترجم [[اللهوف علی قتلی الطفوف (کتاب)|مقتل لهوف]] به فارسی دانسته شده است.<ref>تجلیل، «بهاءالدین محمد مختاری: نخستین مترجم لهوف»، ص۱.</ref> نام این ترجمه نخستین بار در کتاب «الشریعة الی استدراک الذریعة» نوشته سید محمد طباطبائی آمده است.<ref>تجلیل، «بهاءالدین محمد مختاری: نخستین مترجم لهوف»، ص۱۲.</ref> سید بهاءالدین مختاری علاوه بر ترجمه، روایات و اشعار دیگری از جمله [[دوازدهبند محتشم|اشعار محتشم کاشانی]] را نیز به این ترجمه افزوده است.<ref>تجلیل، «بهاءالدین محمد مختاری: نخستین مترجم لهوف»، ص۱۳.</ref> | ||
محمدابراهیم نواب تهرانی، مشهور به بدایعنگار، لهوف را با نام [[فیض الدموع]] در سال ۱۲۸۶ش ترجمه کرده و کتاب لجة الألم فی حجة الأمم از [[میرزا رضاقلی شقاقی|میرزا رضاقلی شقاقی تبریزی]] ترجمه دیگری است که در سال ۱۳۱۱ش انجام شده است.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۱۸، ص۲۹۶.</ref> این ترجمه با نام «آوای درد برای حجت امتها» در سال ۱۳۹۵ش دوباره منتشر شده است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/3785236 «انتشار قدیمیترین ترجمه فارسی از مقتل لهوف»]، خبرگزاری مهر</ref> احمد بن سلامة نجفی،<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۶، ص۲۰۱.</ref> سید محمد صحفی، [[سید احمد فهری]]، سید ابوالحسین میرابوطالبی،<ref>ابنطاووس، ترجمه لهوف، ۱۳۸۰ش، ص۶۵.</ref> و [[محمد محمدی اشتهاردی]] نیز لهوف را به فارسی برگرداندهاند. ترجمه اردوی لهوف نیز از سوی سید محمدحسین هندی (متوفای ۱۳۵۵ق) با نام دمع ذروف منتشر شده است.<ref>[https://archive.org/details/DamaaEZaroofDarTarjumaELahoof «دمع ذروف ترجمہ لہوف»]، سایت آرشیو.</ref> | محمدابراهیم نواب تهرانی، مشهور به بدایعنگار، لهوف را با نام [[فیض الدموع (کتاب)|فیض الدموع]] در سال ۱۲۸۶ش ترجمه کرده و کتاب لجة الألم فی حجة الأمم از [[میرزا رضاقلی شقاقی|میرزا رضاقلی شقاقی تبریزی]] ترجمه دیگری است که در سال ۱۳۱۱ش انجام شده است.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۱۸، ص۲۹۶.</ref> این ترجمه با نام «آوای درد برای حجت امتها» در سال ۱۳۹۵ش دوباره منتشر شده است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/3785236 «انتشار قدیمیترین ترجمه فارسی از مقتل لهوف»]، خبرگزاری مهر</ref> احمد بن سلامة نجفی،<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۶، ص۲۰۱.</ref> سید محمد صحفی، [[سید احمد فهری زنجانی|سید احمد فهری]]، سید ابوالحسین میرابوطالبی،<ref>ابنطاووس، ترجمه لهوف، ۱۳۸۰ش، ص۶۵.</ref> و [[محمد محمدی اشتهاردی]] نیز لهوف را به فارسی برگرداندهاند. ترجمه اردوی لهوف نیز از سوی سید محمدحسین هندی (متوفای ۱۳۵۵ق) با نام دمع ذروف منتشر شده است.<ref>[https://archive.org/details/DamaaEZaroofDarTarjumaELahoof «دمع ذروف ترجمہ لہوف»]، سایت آرشیو.</ref> | ||
کتاب لهوف همچنین ترجمهای منظوم به فارسی دارد که توسط ضیاءالدین مهدی بن داود متخلص به ذوقی و با نام «وجیزة المصائب» منتشر شده است. | کتاب لهوف همچنین ترجمهای منظوم به فارسی دارد که توسط ضیاءالدین مهدی بن داود متخلص به ذوقی و با نام «وجیزة المصائب» منتشر شده است. | ||