۱۷٬۸۳۰
ویرایش
عریضه‌نویسی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''عَریضه‌نویسی''' به معنای نوشتن حاجت است که مخاطب آن می‌تواند [[خداوند]] یا یکی از [[معصومان]] باشد. این نوشته‌ها را معمولاً در کنار مزار [[معصومان]] یا آب روان یا چاه می‌اندازند | '''عَریضه‌نویسی''' به معنای نوشتن حاجت است که مخاطب آن می‌تواند [[خداوند]] یا یکی از [[معصومان]] باشد. این نوشته‌ها را معمولاً در کنار مزار [[معصومان]] یا آب روان یا چاه می‌اندازند. برخی عالمان دینی این شیوه توسل را قبول داشته و به آن عمل کرده‌اند و در مقابل، برخی نیز آن را عامل سست نشان دادن باورهای [[شیعه]] دانسته‌اند. | ||
== معنای عریضه == | == معنای عریضه == | ||
عَریضَه | عَریضَه به معنای «بیان خواسته» است و در اصطلاح رایج، برای عرض حال و درخواستنامه از طرف فرد کوچک‌تر به بزرگ‌تر به کار می‌رود.<ref>فرهنگ معین، ۱۳۶۲، ج ۲، ص۲۲۸۸</ref><ref>[http://www.jamkaran.ir/Article.aspx?id=9&type=0 سایت رسمی مسجد جمکران]</ref> | ||
ماهیت عریضه نوعی [[توسل]] و [[دعا]] است که در آن به جای به زبان آوردن خواسته‌ها، آنها را در نامه‌ای نوشته و به طور نمادین در | ماهیت عریضه نوعی [[توسل]] و [[دعا]] است که در آن به جای به زبان آوردن خواسته‌ها، آنها را در نامه‌ای نوشته و به طور نمادین در کنار قبر [[امام]] یا در آب یا چاه می‌اندازند. این کار به دلیل اینکه شامل نوعی عرض حاجت و نگاشتن آن است به «عریضه‌نویسی» مشهور شده است.<ref>دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۶، ص۳۵۶</ref> | ||
== تاریخچه | == تاریخچه == | ||
عریضه‌نویسی، در ادیان پیش از [[اسلام]] نیز وجود داشته است از جمله عریضه‌نویسی [[یهودیت|یهودیان]] در پای دیوار ندبه است. آنها نامه‌های خود را با مضون دعا و درخواست، خطاب به خدا نوشته و با آرزوی اجابت، آن را در شیارهای این دیوار قرار می‌دهند.<ref>Sperling, Avraham Yitzchak (1999). Sefer Tamei Ha-minhagim U’mekorei Ha-dinim; Inyanei Hilula D’Rashbi, p. 270. Jerusalem: Shai Le-morah Publishing</ref> | |||
مواردی از سنت عریضه‌نویسی یا نامه نوشتن و درخواست حاجت از [[امامان]] در زمان حضورشان نقل شده است و این کار در زمان [[غیبت صغرا]] نیز با تحویل این نامه‌ها به [[نواب اربعه|نائبان خاص]] امام زمان(عج) ادامه داشت؛ یکی از این عریضه‌ها، ماجرای به دنیا آمدن [[شیخ صدوق]] است.<ref>الغیبة، ص۲۰۱؛ به نقل ربانی شیرازی، مقدمه «معانی الاخبار»، ۱۳۶۱ش، ص۷۳.</ref> | |||
در برخی کتابهای دعا و منابع حدیثی عریضه‌هایی عمومی نقل شده است که می‌توان در هر زمانی به خداوند یا امامان عرض حاجت داشت و نامه نگاشت.<ref>بحار الانوار، بیروت، ج۹۹، ص۲۳۲ و مصباح کفعمی، چاپ دارالرضی، ص۳۹۹–۴۰۵</ref> این احادیث و عریضه‌ها از محتوایی مقبول برخوردارند ولی سند معتبری ندارند و بیشتر آنها در منابع متأخر حدیثی مانند [[المصباح کفعمی|مصباح]] کفعمی و [[بحارالانوار]] نقل شده‌اند.<ref>دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۶، ص۳۵۷</ref> | در برخی کتابهای دعا و منابع حدیثی عریضه‌هایی عمومی نقل شده است که می‌توان در هر زمانی به خداوند یا امامان عرض حاجت داشت و نامه نگاشت.<ref>بحار الانوار، بیروت، ج۹۹، ص۲۳۲ و مصباح کفعمی، چاپ دارالرضی، ص۳۹۹–۴۰۵</ref> گفته شده این احادیث و عریضه‌ها از محتوایی مقبول برخوردارند ولی سند معتبری ندارند و بیشتر آنها در منابع متأخر حدیثی مانند [[المصباح کفعمی|مصباح]] کفعمی و [[بحارالانوار]] نقل شده‌اند.<ref>دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۶، ص۳۵۷</ref> | ||
عریضه نوشتن و حاجت گرفتن، از برخی عالمان دینی مانند [[سید محمدرضا گلپایگانی]]،<ref>شیفتگان حضرت مهدی، قاضی زاهدی، ص۲۳۶</ref> [[میرزای نائینی]]<ref>عریضه‌نویسی به اهل بیت و امام زمان، ص۴۲–۷۴</ref> و [[محمدجواد صافی گلپایگانی|محمدجواد صافی]] نیز نقل شده است.<ref>دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۶، ص۳۶۴</ref> در [[ایران]] عریضه‌نویسی | عریضه نوشتن و حاجت گرفتن، از برخی عالمان دینی مانند [[سید محمدرضا گلپایگانی]]،<ref>شیفتگان حضرت مهدی، قاضی زاهدی، ص۲۳۶</ref> [[میرزای نائینی]]<ref>عریضه‌نویسی به اهل بیت و امام زمان، ص۴۲–۷۴</ref> و [[محمدجواد صافی گلپایگانی|محمدجواد صافی]] نیز نقل شده است.<ref>دانشنامه امام مهدی(عج)، ج۶، ص۳۶۴</ref> در [[ایران]] عریضه‌نویسی در [[مسجد جمکران]] و برخی مساجد شهرهای دیگر مانند [[اصفهان]] و [[کرمان]] نیز رایج است. در مسجد جامع اردکان یزد چاهی بوده که نزد مردم آن سامان مقدس بوده است اما امروزه آن را پوشانده‌اند.<ref>پیری اردکانی، ص۱۰۱</ref> این سنت در میان برخی شیعیان [[هند]]، [[پاکستان]] و [[بنگلادش]] نیز مرسوم بوده و در شب [[نیمه شعبان]] برای [[امام زمان]](عج) عریضه‌هایی نوشته و به دریا می‌اندازند.<ref>[http://ejtemaee.ir/چاه-عریضه-مسجد-جمکران-از-خرافه-تا-واقعی/ فصلنامه علمی پژوهشی شیعه شناسی، بهار ۱۳۹۱ش، شماره ۳۷، مقاله چاه عریضه جمکران، از خرافه تا واقعیت، ص۱۷۸]</ref> | ||
== | == محتوا== | ||
[[علامه مجلسی]] در جلد ۹۹ [[بحارالانوار]] در ضمن فصل «کتابة الرقاع للحوائج إلی الأئمة صلوات الله علیهم و التوسل و الاستشفاع بهم فی روضاتهم المقدسة و غیرها»<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۹۹، ص۲۳۱–۲۵۳، چاپ بیروت</ref> بیش از ده رقعه از منابع مختلف گردآوری کرده که برخی نقل خواب بوده و بقیه [[حدیث مرسل]] هستند. | [[علامه مجلسی]] نمونه‌هایی از عریضه‌ها را در کنار سایر [[توسل|توسلات]] در [[بحار الانوار]] آورده است.<ref>رجوع کنید به: مجلسی، بحار الانوار، ج۹۹، ص۲۳۱، باب کتابة الرقاع للحوائج الی الائمه.</ref> او در جلد ۹۹ [[بحارالانوار]] در ضمن فصل «کتابة الرقاع للحوائج إلی الأئمة صلوات الله علیهم و التوسل و الاستشفاع بهم فی روضاتهم المقدسة و غیرها»<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۹۹، ص۲۳۱–۲۵۳، چاپ بیروت</ref> بیش از ده رقعه از منابع مختلف گردآوری کرده که برخی نقل خواب بوده و بقیه [[حدیث مرسل]] هستند. برخی از این عریضه‌ها، به طور مستقیم برای عرض حاجت به خداوند نگاشته شده و دیگر آنها، مخاطب خاصی مانند [[امامان]] یا [[نواب اربعه|نائبان امام زمان]] دارند. | ||
وجه مشترک عریضه‌ها و درخواست‌ها پیرامون چند مسئله است: شروع با نام [[خدا]] و شهادت به عظمت پروردگار؛ استفاده خاص از [[اسماء و صفات الهی]] که رابطه مستقیم با همان خواسته دارد؛ درود و سلام بر [[معصومان]] و [[توسل]] به ایشان؛ اقرار و اعتراف به عجز، نیاز و کوچکی نویسنده عریضه؛ درخواست و بیان نیاز و استمداد برای رفع حاجت؛ پایان‌بخش متون نیز یاد عظمت پروردگار است و اینکه تمام امور به اذن و [[مشیت]] او تحقق می‌یابد.<ref>[http://www.intizar.ir/vdcfa.dtww6dtiig.html مؤسسه آینده روشن]</ref> | وجه مشترک عریضه‌ها و درخواست‌ها پیرامون چند مسئله است: شروع با نام [[خدا]] و شهادت به عظمت پروردگار؛ استفاده خاص از [[اسماء و صفات الهی]] که رابطه مستقیم با همان خواسته دارد؛ درود و سلام بر [[معصومان]] و [[توسل]] به ایشان؛ اقرار و اعتراف به عجز، نیاز و کوچکی نویسنده عریضه؛ درخواست و بیان نیاز و استمداد برای رفع حاجت؛ پایان‌بخش متون نیز یاد عظمت پروردگار است و اینکه تمام امور به اذن و [[مشیت]] او تحقق می‌یابد.<ref>[http://www.intizar.ir/vdcfa.dtww6dtiig.html مؤسسه آینده روشن]</ref> | ||
== کیفیت | == کیفیت== | ||
برخی محققان معتقدند لازم نیست عریضه متن مشخصی داشته باشد و با رعایت محتوای پیش گفته و نیاز شدید و اضطرار نویسنده و قطع امید او از مردم می‌توان به هر زبانی عریضه را نگاشت.<ref>[http://www.intizar.ir/vdcfa.dtww6dtiig.html مؤسسه آینده روشن]</ref> | برخی محققان معتقدند لازم نیست عریضه متن مشخصی داشته باشد و با رعایت محتوای پیش گفته و نیاز شدید و اضطرار نویسنده و قطع امید او از مردم می‌توان به هر زبانی عریضه را نگاشت.<ref>[http://www.intizar.ir/vdcfa.dtww6dtiig.html مؤسسه آینده روشن]</ref> | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
=== در چاه انداختن === | === در چاه انداختن === | ||
در برخی موارد بیان شده که پس از نوشتن عریضه، آن را داخل گِل قرار داده و در آب روان یا چاه یا دریا بیندازند<ref>بحارالانوار چاپ بیروت، ج۹۹، باب کتابة الرقاع للحوائج إلی الأئمة صلوات الله علیهم و التوسل و الاستشفاع بهم فی روضاتهم المقدسة و غیرها، ح ۱و۲و۳ و ۶و۷</ref> و در برخی موارد بیان شده که نوشته را به حرم امامان(ع) برسانند<ref>بحارالانوار چاپ بیروت، ج۹۹، باب کتابة الرقاع للحوائج إلی الأئمة صلوات الله علیهم و التوسل و الاستشفاع بهم فی روضاتهم المقدسة و غیرها، ح۵</ref> و در | در برخی موارد بیان شده که پس از نوشتن عریضه، آن را داخل گِل قرار داده و در آب روان یا چاه یا دریا بیندازند<ref>بحارالانوار چاپ بیروت، ج۹۹، باب کتابة الرقاع للحوائج إلی الأئمة صلوات الله علیهم و التوسل و الاستشفاع بهم فی روضاتهم المقدسة و غیرها، ح ۱و۲و۳ و ۶و۷</ref> و در برخی موارد بیان شده که نوشته را به حرم امامان(ع) برسانند<ref>بحارالانوار چاپ بیروت، ج۹۹، باب کتابة الرقاع للحوائج إلی الأئمة صلوات الله علیهم و التوسل و الاستشفاع بهم فی روضاتهم المقدسة و غیرها، ح۵</ref> | ||
در محوطه بیرونی مسجد، و در پشت ساختمان مسجد مقام، چاهی وجود دارد که به [[چاه عریضه]] معروف است.<ref>خان‌محمدی، «چاه عریضه جمکران از خرافه تا واقعیت»، ص۱۶۲.</ref> برخی از شیعیان با اعتقاد به تقدس این چاه، عریضه و نامه‌های خود به [[امام زمان]] را در آن می‌اندازند.<ref>خان‌محمدی، «چاه عریضه جمکران از خرافه تا واقعیت»، ص۱۶۳.</ref> به گفته برخی از پژوهشگران، برای چاه سندی یافت نشده و هیچ یک از [[مراجع تقلید]] برای آن قداستی قائل نیستند.<ref> خان‌محمدی، «چاه عریضه جمکران از خرافه تا واقعیت»، ص۱۷۵.</ref> [[آیت الله خامنه‌ای]]، رهبر جمهوری اسلامی ایران<ref>مسیح در شب قدر، ۱۳۹۳ش، ص۴۳۱.</ref> و [[آیت الله مکارم شیرازی]]<ref>[https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&mid=246653&typeinfo=25&catid=23309 «چاه عریضه در مسجد جمکران»].</ref> از [[مراجع تقلید]]، با انداختن نامه به داخل چاه مذکور مخالفت کرده‌اند. | |||
{{همچنین|چاه عریضه}} | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||