قیام امام مهدی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

قیام امام زمان(ع)، اشاره به اقداماتی است که دوازدهمین امام معصوم شیعیان، پس از ظهور خود، برای برپایی [[عدل]] در جهان انجام می‌دهد.<ref> سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۱۷۰-۱۷۱.</ref> به گفته خدامراد سلیمیان مهدویت‌پژوه شیعه، در برخی روایات، قیام امام زمان(ع) با [[ظهور]] او به یک معنا به کار رفته است؛ اما این‌دو با هم تفاوت دارند و قیام در مرحله‌ای پس از ظهور روی می‌دهد.<ref> سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۱۷۲.</ref> {{منبع بهتر}}

در روایات، برای اشاره به قیام امام زمان(ع)، از واژه خروج نیز استفاده شده است.<ref> برای نمونه نگاه کنید به صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۳۷۷و۳۷۸.</ref> در روایتی از کتاب [[خصال]]، نوشته [[شیخ صدوق]]، قیام امام زمان، در کنار [[رجعت]] و [[روز قیامت]] از [[ایام الله|ایام‌الله]] شمرده شده است.<ref>نگاه کنید به صدوق، خصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۱۰۸.</ref>

 

بنا به برخی روایات، این قیام هشت ماه طول می‌کشد<ref> نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۶۴، ح۵.</ref> و به حکومت جهانی امام زمان(ع) می‌انجامد.<ref>صدر، تاریخ مابعد الظهور، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۴۴۹.</ref>

در روایات، زمان قیام امام زمان(ع) به‌صورت دقیق معلوم نشده است؛<ref> صدر، تاریخ مابعد الظهور، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۲۰۷.</ref> بااین‌همه، برخی ویژگی‌های زمان قیام در روایات بیان شده است؛ از جمله آمده است در سال‌های فرد، [[روز عاشورا]] و [[شنبه]] رخ می‌دهد.<ref> صدر، تاریخ مابعد الظهور، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۲۱۲-۲۱۳.</ref> به‌باور [[سیدمحمد صدر]]، نویسنده کتاب تاریخ مابعد الظهور، به‌جز روایات مربوط به روز عاشورا، دیگر روایات در این زمینه سند ضعیفی دارند.<ref> صدر، تاریخ مابعد الظهور، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۲۱۳.</ref>

در خصوص مدت قیام هم روایت شده است که امام زمان هشت ماه شمشیر به دوش می‌گیرد.<ref> نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۶۴، ح۵.</ref>

برپایه بیشتر روایات، قیام امام زمان(ع) از [[مکه]] آغاز می‌شود.<ref>محمدی ری‌شهری و دیگران، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۱۹۹.</ref> از جمله آن‌ها روایاتی است که [[کلینی]] در [[الکافی]] و [[نعمانی]] در [[الغیبه نعمانی|الغیبه]] آورده‌اند.<ref> نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۳۱، ح۳؛ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۳۱۳، ۳۱۵.</ref> در روایتی از کتاب [[عیون اخبار الرضا]]، نوشته [[شیخ صدوق]]، [[تهامه]] محل قیام معرفی شده است؛<ref>صدوق، عیون اخبار عن الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۶۲-۶۳.</ref> اما گفته‌اند از آنجا که مکه جزئی از تهامه است، به آن تهامه هم می‌گویند.<ref>محمدی‌ری شهری و دیگران، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۱۹۹.</ref>

در روایتی هم [[کرعه]] محل قیام معرفی شده است.{{مدرک}} این روایت را غیرمعتبر دانسته و ضمناً احتمال داده‌اند در آن،  قیام امام زمان با [[خروج یمانی]] اشتباه گرفته شده باشد.<ref>محمدی ری‌شهری و دیگران، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۱۹۹.</ref> همچنین گفته‌اند که احتمالاً آن دسته از روایات [[اهل‌سنت]] که [[مغرب]] یا [[مغرب اقصی]] را محل آغاز قیام دانسته‌اند،{{مدرک}} محل قیام امام زمان(ع) را با خروج [[سفیانی]] خلط کرده‌اند.<ref>محمدی ری‌شهری و دیگران، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۱۹۹.</ref>

در مکه ده‌هزار نفر با امام زمان بیعت می‌کنند. او سپاهی به مدینه می‌فرستد یا بنا به روایتی دیگر، خود به مدینه می‌رود. سپس برای سرکوب سفیانی، راهی عراق می‌شود که محل اصلی نبرد قیام است.<ref>محمدی ری‌شهری و دیگران، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۲۰۱.</ref>{{منبع بهتر}}در روایات، از فتح روم، دیلم، سِند، [[هند]]، [[کابل]] و خزر به‌دست وی سخن آمده است.<ref> نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۳۵، ح۲۲.</ref> نیز آمده است که [[حضرت عیسی(ع)]] در [[بیت المقدس]] به امام زمان(عج) ملحق می‌شود.<ref> سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۱۷۹.</ref>

پایان قیام [[کوفه]] است و این شهر مرکز حکومت امام زمان(ع) می‌شود.<ref> سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۱۷۹.</ref>

طبق روایات، [[امام مهدی(ع)]] نماز عشاء را در [[مسجدالحرام]] می‌خواند و پس از آن کنار کعبه قیامش را آغاز می‌کند.<ref> محمدی ری‌شهری و دیگران، دانشنامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۸، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref> او میراثی از [[پیامبر(ص)]]، ازجمله شمشیر، زره، عمامه، زین، عصا، ردا و پرچم پیامبر به‌همراه دارد<ref> نعمانی، الغبیه، ۱۳۹۷ق، ص۲۷۰.</ref> و بین [[رکن|رُکن]] و [[مقام ابراهیم|مقام]] از یارانش [[بیعت]] می‌گیرد.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۴۵۴؛ مفید، ارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۷۹.</ref>

به‌نقل [[شیخ صدوق]]، امام زمان همراه با ۳۱۳ تن در مسجدالحرام حاضر می‌شود و با این آیه سخنانش را آغاز می‌کند: «بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ». سپس با بیان جمله «أَنَا بَقِيَّةُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ خَلِيفَتُهُ وَ حُجَّتُهُ عَلَيْكُمْ» خود را مصداق آن معرفی می‌کند. او هنگامی که شمار یارانش به ۱۰،۰۰۰ تن رسید، قیامش را آغاز می‌کند.<ref>صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۳۳۱.</ref>

برخی از ویژگی‌های شرکت‌کنندگان در قیام امام زمان، ازجمله تعداد، ویژگی‌های فردی و شخصیت‌های معروفشان در روایات بیان شده است.

شمار یاران [[امام مهدی(عج)]] در بیشتر روایات، ۳۱۳ تن، به‌اندازه [[اصحاب پیامبر(ص)]] در [[جنگ بدر]]، شمرده شده‌اند؛<ref> صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۶۵۴، ح۲۰و۲۱؛ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۳۱۴-۳۱۵، ح۷و۸و۹؛ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۶۴۹، ح۴۳؛ طبری، دلایل‌الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۴۵۵؛ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۴۷۷.</ref> اما روایاتی هست که در آن‌ها اعدادی بیشتر از آن، مانند ده هزار و<ref> نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۳۱۴، ح۲؛ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۶۵۴، ح۲۰.</ref> و دوازده هزار یا پانزده هزار<ref>سید بن‌ طاووس، الملاحم و الفتن، ۱۳۹۸ق، ص۶۴-۶۵.</ref> آمده است. بر اساس همین، گفته‌اند شرکت‌کنندگان در قیام بیش از ۳۱۳ نفر هستند و ۳۱۳ تن یاران ویژه و فرماندهان سپاه او هستند.{{مدرک}}

در حدیثی از کتاب [[الغیبه نعمانی|الغیبه]]، نوشته [[نعمانی]]، بیشتر شرکت‌کنندگان قیام جوان و شمار اندکی از آنان پیر معرفی شده‌اند.<ref>نعمانی، الغبیه، ۱۳۹۷ق، ص۳۱۵-۳۱۶، ح۱۰.</ref> همچنین آنان بسیار شجاع، شب‌زنده‌دار، بسیار ثابت‌قدم و نیرومند توصیف شده‌اند.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۳۸۶.</ref>

برپایه روایات، [[حضرت عیسی]] نیز امام زمان را در قیام یاری می‌دهد.<ref>سید بن‌ طاووس، الملاحم و الفتن، ۱۳۹۸ق، ص۸۳.</ref> همچنین گروهی از اولیای خدا که از دنیا رفته‌اند [[رجعت]] می‌کنند. برخی از افرادی که نامشان در روایات آمده، عبارت‌اند از: [[اصحاب کهف]]، [[یوشع (پیامبر)|یوشع بن نون]](ع)، [[مؤمن آل فرعون]]، [[سلمان فارسی]]، [[ابودجانه انصاری]] و [[مالک اشتر|مالک اشتر نَخَعی]].<ref> حر عاملی، اثبات‌الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۵، ص۱۷۳.</ref>

* صدوق، محمد بن علی، الخصال، تصحیح/تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.

* صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا(ع)، تصحیح/تحقیق مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.

* صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمه، تصحیح/تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق.

* طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، تصحیح/تحقیق عبادالله تهرانی و علی‌احمد ناصح، قم، دارالمعارف الاسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.