Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۴٬۶۹۵
ویرایش
رقیه دختر امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←منابع) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
'''رقیه''' دختر خردسال [[امام حسین(ع)]] که در [[واقعه کربلا]] حضور داشت و همراه با [[کاروان اسرا]] به شام برده شد و در [[شام]] درگذشت. [[حرم حضرت رقیه|زیارتگاهی]] در [[دمشق]] به وی منسوب است. درباره اینکه آیا امام حسین(ع) چنین دختری داشته است یا نه و نیز درباره نام، چگونگی وفات و مزار منسوب به وی اختلاف‌نظر وجود دارد. | '''رقیه''' دختر خردسال [[امام حسین(ع)]] که در [[واقعه کربلا]] حضور داشت و همراه با [[کاروان اسرا]] به شام برده شد و در [[شام]] درگذشت. [[حرم حضرت رقیه|زیارتگاهی]] در [[دمشق]] به وی منسوب است. درباره اینکه آیا امام حسین(ع) چنین دختری داشته است یا نه و نیز درباره نام، چگونگی وفات و مزار منسوب به وی اختلاف‌نظر وجود دارد. | ||
== نام و نسب == | == نام و نسب == | ||
رقیه فرزند [[امام حسین(ع)]] امام سوم شیعیان است. نام مادر او در منابع نیامده است. در برخی گزارش‌های نسب‌شناسی در میان دختران امام حسین(ع) نام برده شده است. [[علی بن زید بیهقی|ابن فُندُق بیهقی]](م ۵۶۵ ق) در کتاب [[لباب الانساب (کتاب)|لباب الانساب]] از دختری به نام رقیه برای امام حسین(ع) در کنار [[فاطمه بنت الحسین|فاطمه]] و [[سکینه]] یاد کرده است.<ref>ابن فندق، لباب الانساب، ۱۳۸۵، ص۳۵۵.</ref> ابن فندق در جای دیگر فاطمه، سکینه، زینب و ام کلثوم را دختران امام حسین ذکر می‌کند و می‌افزاید زینب و ام کلثوم در کودکی از دنیا رفتند.<ref>ابن فندق، لباب الانساب، ۱۳۸۵، ص۳۵۰.</ref> [[محمد بن طلحه شافعی]] (م ۶۵۲ ق) دختران امام را چهار تن دانسته و تنها از زینب، سکینه و فاطمه نام برده‌است و نام دختر چهارم را ذکر نکرده است.<ref>شافعی، مطالب السئول، ۱۴۱۹ق، ص۲۵۷.</ref> [[نجم الدین طبسی]] از گزارش ابن فندق و [[مطالب السئول]] به این نتیجه رسیده که نام دختر چهارم امام حسین(ع) رقیه و [[کنیه]] او ام‌کلثوم است.<ref>طبسی، رقیه بنت الحسین، ص۸-۹.</ref> با این حال بیشتر منابع تاریخی دختری به نام رقیه برای امام ذکر نکرده‌اند؛ [[شیخ مفید]] تنها [[سکینه دختر امام حسین(ع)|سکینه]] و [[فاطمه دختر امام حسین|فاطمه]] را به عنوان دختران امام حسین(ع) ذکر می‌کند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۵.</ref> | رقیه فرزند [[امام حسین(ع)]] امام سوم شیعیان است. نام مادر او در منابع نیامده است. در برخی گزارش‌های نسب‌شناسی در میان دختران امام حسین(ع) نام برده شده است. [[علی بن زید بیهقی|ابن فُندُق بیهقی]](م ۵۶۵ ق) در کتاب [[لباب الانساب (کتاب)|لباب الانساب]] از دختری به نام رقیه برای امام حسین(ع) در کنار [[فاطمه بنت الحسین|فاطمه]] و [[سکینه]] یاد کرده است.<ref>ابن فندق، لباب الانساب، ۱۳۸۵، ص۳۵۵.</ref> ابن فندق در جای دیگر فاطمه، سکینه، زینب و ام کلثوم را دختران امام حسین ذکر می‌کند و می‌افزاید زینب و ام کلثوم در کودکی از دنیا رفتند.<ref>ابن فندق، لباب الانساب، ۱۳۸۵، ص۳۵۰.</ref> [[محمد بن طلحه شافعی]] (م ۶۵۲ ق) دختران امام را چهار تن دانسته و تنها از زینب، سکینه و فاطمه نام برده‌است و نام دختر چهارم را ذکر نکرده است.<ref>شافعی، مطالب السئول، ۱۴۱۹ق، ص۲۵۷.</ref> [[نجم الدین طبسی]] از گزارش ابن فندق و [[مطالب السئول]] به این نتیجه رسیده که نام دختر چهارم امام حسین(ع) رقیه و [[کنیه]] او ام‌کلثوم است.<ref>طبسی، رقیه بنت الحسین، ۱۳۹۳ش، ص۸-۹.</ref> با این حال بیشتر منابع تاریخی دختری به نام رقیه برای امام ذکر نکرده‌اند؛ [[شیخ مفید]] تنها [[سکینه دختر امام حسین(ع)|سکینه]] و [[فاطمه دختر امام حسین|فاطمه]] را به عنوان دختران امام حسین(ع) ذکر می‌کند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۵.</ref> | ||
{{تبارنامه امام حسین}} | {{تبارنامه امام حسین}} | ||
== حضور در کربلا == | == حضور در کربلا == | ||
در منابع به حضور وی در کربلا تصریح نشده است. در برخی نسخه‌های کتاب [[لهوف|الملهوف]] که از امام حسین(ع) جملاتی به بازماندگان خود گزارش شده از رقیه نام برده شده است؛ اما اشاره نشده که رقیه دختر امام حسین است.<ref> سید بن طاووس، الملهوف، ص۱۴۱.</ref>.<ref group="یادداشت"> یا اُختاه! یا اُمّ کلثوم! وأنتِ یا زینب! وأنتِ یا رقیة! وأنتِ یا فاطمة! وأنتِ یا رَباب! انظرن إذا أنا قُتِلتُ فلاتشققنَ عَلَی جَیباً، و لاتُخمِشنَ عَلَی وَجهاً، و لاتَقُلنَ عَلَی هَجراً؛ خواهرم، ای امّ کلثوم! و تو ای زینب! و تو ای رُقَیه! و تو ای فاطمه! و تو ای رَباب! توجّه کنید که هرگاه من کشته شدم، برای من گریبان چاک مکنید و صورت خراش ندهید و حرف نامربوط مگویید.سید بن طاووس، الملهوف، ترجمه میرطالبی، ص۱۲۳.</ref> | در منابع به حضور وی در کربلا تصریح نشده است. در برخی نسخه‌های کتاب [[لهوف|الملهوف]] که از امام حسین(ع) جملاتی به بازماندگان خود گزارش شده از رقیه نام برده شده است؛ اما اشاره نشده که رقیه دختر امام حسین است.<ref> سید بن طاووس، الملهوف، ص۱۴۱.</ref>.<ref group="یادداشت"> یا اُختاه! یا اُمّ کلثوم! وأنتِ یا زینب! وأنتِ یا رقیة! وأنتِ یا فاطمة! وأنتِ یا رَباب! انظرن إذا أنا قُتِلتُ فلاتشققنَ عَلَی جَیباً، و لاتُخمِشنَ عَلَی وَجهاً، و لاتَقُلنَ عَلَی هَجراً؛ خواهرم، ای امّ کلثوم! و تو ای زینب! و تو ای رُقَیه! و تو ای فاطمه! و تو ای رَباب! توجّه کنید که هرگاه من کشته شدم، برای من گریبان چاک مکنید و صورت خراش ندهید و حرف نامربوط مگویید. سید بن طاووس، الملهوف، ترجمه میرطالبی، ص۱۲۳.</ref> نجم الدین طبسی، با استناد به این جمله درصدد اثبات وجود رقیه دختر امام حسین برآمده است؛ ولی این احتمال را نیز ذکر کرده است که منظور از رقیه، [[رقیه دختر امام علی(ع)]] باشد. از نظر وی، دست کم هر دو مورد محتمل است.<ref>طبسی، رقیه بنت الحسین، ۱۳۹۳ش، ص۲۵.</ref> | ||
این احتمال | |||
به خصوص اینکه اسم رقیه، در کنار دیگر خواهران امام حسین(ع) مانند ام کلثوم و زینب آمده و در برخی از نسخه‌های کتاب لهوف نیز این عبارت نیست.<ref>سید بن طاووس، لهوف، ۱۳۴۸ش.</ref> | |||
در [[ینابیع المودة لذوی القربی (کتاب)|ینابیع الموده]] با کمی تفاوت در همین عبارت نام رقیه در کنار نام دختران دیگر امام حسین(ع) آمده است.<ref> قندوزی، ینابیع المودّه، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۷۹.</ref> | در [[ینابیع المودة لذوی القربی (کتاب)|ینابیع الموده]] با کمی تفاوت در همین عبارت نام رقیه در کنار نام دختران دیگر امام حسین(ع) آمده است.<ref> قندوزی، ینابیع المودّه، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۷۹.</ref> | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۶: | ||
* شعرانی، ابوالحسن شعرانی، دمع السجوم ترجمه کتاب نفس المهموم، قم، مؤسسه انتشارات هجرت، ۱۳۸۳ش. | * شعرانی، ابوالحسن شعرانی، دمع السجوم ترجمه کتاب نفس المهموم، قم، مؤسسه انتشارات هجرت، ۱۳۸۳ش. | ||
*طبری، عمادالدین حسن بن علی، کامل بهائی، مرتضوی، تهران، ۱۳۸۳ش. | *طبری، عمادالدین حسن بن علی، کامل بهائی، مرتضوی، تهران، ۱۳۸۳ش. | ||
* | * طبسی، نجم‌الدین، رقیه بنت الحسین؛ پاسخی به تأملات و سؤالات، تهیه و تنظیم عباس جهانشاهی، تهران، دلیل ما، ۱۳۹۳ش. | ||
* طریحی، فخرالدین، المنتخب فی جمع المراثی والخطب(مشهور به منتخب طریحی)، تصحیح نضال علی، بیروت، مؤسسه اعلمی، چاپ اول، ۱۴۲۴ق. | * طریحی، فخرالدین، المنتخب فی جمع المراثی والخطب(مشهور به منتخب طریحی)، تصحیح نضال علی، بیروت، مؤسسه اعلمی، چاپ اول، ۱۴۲۴ق. | ||
* قمی، شیخ عباس، نفس المهموم، نجف، المکتبة الحیدریة، ۱۴۲۱ق. | * قمی، شیخ عباس، نفس المهموم، نجف، المکتبة الحیدریة، ۱۴۲۱ق. | ||