پروین اعتصامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←شعر پروین
جز (←از نگاه دیگران) |
جز (←شعر پروین) |
||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
==شعر پروین== | ==شعر پروین== | ||
{{شعر۲|روزي گذشت | {{شعر۲|روزي گذشت پادشهی از گذرگه|فرياد شوق بر سر هر کوی و بام خاست|پرسيد زان ميانه يکی کودک يتيم|کاين تابناک چيست که بر تاج پادشاست|آن يک جواب داد چه دانيم ما که چيست|پيداست آنقدر که متاعی گرانبهاست|نزديک رفت پيرزنی کوژپشت و گفت|اين اشک ديده‌ی من و خون دل شماست|ما را به رخت و چوب شبانی فريفته است|اين گرگ سالهاست که با گله آشناست|آن پارسا که ده خرد و ملک، رهزن است|آن پادشا که مال رعيت خورد گداست|بر قطره‌ی سرشک يتيمان نظاره کن|تا بنگری که روشنی گوهر از کجاست|پروين! به کجروان سخن از راستی چه سود؟|کو آنچنان کسی که نرنجد ز حرف راست؟}} | ||
شعر پروین «تعلیمی» و اخلاقی است، نه غنایی و [[غزل|تغزلی]]. در تقسیم‌بندی شعر به نو و کهن، پروین را باید در ردیف کهن‌سرایان قرارداد، هرچند در بعضی از اشعار او، به‌ندرت ابتکاراتی برای دست‌یافتن به | شعر پروین «تعلیمی» و اخلاقی است، نه غنایی و [[غزل|تغزلی]]. در تقسیم‌بندی شعر به نو و کهن، پروین را باید در ردیف کهن‌سرایان قرارداد، هرچند در بعضی از اشعار او، به‌ندرت ابتکاراتی برای دست‌یافتن به قالبهای تازه مشاهده می‌شود.<ref>رجوع کنید به آرین پور، ج ۳، ص۵۴۴</ref> [[ملک الشعرای بهار|ملک الشعراء بهار]]<ref>بهار و ادب فارسی، ج ۱، ص۲۱۰ ـ ۲۱۱</ref> سبک شعری پروین را سبکی مستقل می‌داند مرکب از دو [[سبک خراسانی]] در [[قصیده|قصاید]] و [[سبک عراقی|عراقی]] در [[قطعه (شعر)|قطعات]] و [[مناظره (ادبیات)|مناظرات]]. واژگان شعر پروین فاخر و فخیم است و در آن از لغات و اصطلاحات عربی مهجور و یا بعضی لغات فرنگی که بر اثر تحولات اجتماعی ناشی از ترقی و تجدد در دوران او معمول بوده است، خبری نیست. پروین گاهی از اوزان و بحور نامطبوع استفاده کرده<ref>رجوع کنید به پروین اعتصامی، قصاید ۱، ۵، ۶، ۱۰، ۱۱</ref> و از حیث طرز بیان مفاهیم و معانی، مخصوصاً به «مناظره» {{یادداشت|شعری است که به شیوه گفتگو و سؤال‌وجواب طرح شده باشد؛ گفتگو به قصد غلبه بر حریف، ارزش تمثیلی، ارزش نمایشی و جاندارنمایی از ویژگی‌های مهم این نوع شعری به شمار می‌رود.}} و «سؤال و جواب» توجه داشته است. در دیوان او بیش از هفتاد نمونه مناظره آمده که وی را از این حیث در میان همه شاعران فارسی زبان ممتاز ساخته است ؛ این مناظرات نه فقط میان آدمیان و جانوران و گیاهان، بلکه میان انواع اشیا از قبیل سوزن و نخ نیز اتفاق می‌افتد. شعر پروین، روان و آسان فهم است و به قول پدرش [[یوسف اعتصامی|اعتصام الملک]] برای مبدّل کردن آن به نثر، جابه‌جا کردن کلمات کافی است و نیازی به افزودن و کاستن چیزی نیست<ref>یوسف اعتصامی، ص۱۵</ref>. می‌توان گفت که شعر پروین از نمونه‌های شعر سهلِ ممتنع است. خصوصیت دیگر شعر او یکدستی و یکنواختی همه‌جانبه‌ای است که در کل دیوان او دیده می‌شود و «احساسات متضاد و احوال و حوادثی که شاعر را برانگیخته، هیچ وقت طرز و سبک خاص او را از اختیارش» بیرون نیاورده است.<ref>رجوع کنید به بهار، ج ۱، ص۲۱۲</ref> | ||
بعضی از منتقدان، شعر او را شعر «سیاست و اخلاق» نامیده و گفته‌اند که «سلاست کلام شاعرانه و صلابت پیام سیاسی و مهابت خلل ناپذیر اخلاق» در شعر او جمع شده است<ref>رجوع کنید به دباشی، ص۲۴۰ـ۲۶۳</ref>؛ پروین در شعر «'''صاعقه ما ستم اغنیاست'''» به تقبیح ظلم می‌پردازد، در «'''ای رنجبر'''» زحمتکشان را به انقلاب در برابر ظالمان فرا می‌خواند، در «'''تیره بخت'''» فقر را به تصویر می‌کشد و در «'''شکایت پیرزن'''» مشروعیت سیاسی دولت را مورد شک و تردید قرار می‌دهد. | بعضی از منتقدان، شعر او را شعر «سیاست و اخلاق» نامیده و گفته‌اند که «سلاست کلام شاعرانه و صلابت پیام سیاسی و مهابت خلل ناپذیر اخلاق» در شعر او جمع شده است<ref>رجوع کنید به دباشی، ص۲۴۰ـ۲۶۳</ref>؛ پروین در شعر «'''صاعقه ما ستم اغنیاست'''» به تقبیح ظلم می‌پردازد، در «'''ای رنجبر'''» زحمتکشان را به انقلاب در برابر ظالمان فرا می‌خواند، در «'''تیره بخت'''» فقر را به تصویر می‌کشد و در «'''شکایت پیرزن'''» مشروعیت سیاسی دولت را مورد شک و تردید قرار می‌دهد. | ||