بنی‌اسد: تفاوت میان نسخه‌ها

بنی‌اسد (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۲ فوریهٔ ۲۰۱۴، ساعت ۱۰:۴۶

۳٬۰۶۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۲ فوریهٔ ۲۰۱۴

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Aghaie

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 ==نسب==
-تیره‌ای از عرب عدنانی، موسوم به بنی اسد بن خزیمه. این تیره با اینکه در مقایسه با دیگر قبایل بزرگ، در تاریخ سده‌های نخستین هجری، ویژگی برجسته و نقشی چشم‌گیر نداشته است، یکی از تیره‌های مهم مُضَری، از اعراب شمال [[عربستان]]، به شمار می‌رود. زنجیرۀ نسب بنی اسد، پس از خزیمه، از مُدرکة بن الیاس به معدّ بن نزار می‌رسد.<ref>کلبی، جمهرة...، 19-21، 168-169.</ref> چند تیرۀ مشهور دیگر عرب نیز عنوان بنی اسد داشتند که جدا از بنی اسد بن خزیمه هستند<ref>نکـ: سمعانی، ج1، ص214.</ref>،
+تیره‌ای از عرب عدنانی، موسوم به بنی اسد بن خزیمه. این تیره با اینکه در مقایسه با دیگر قبایل بزرگ، در تاریخ سده‌های نخستین هجری، ویژگی برجسته و نقشی چشم‌گیر نداشته است، یکی از تیره‌های مهم مُضَری، از اعراب شمال [[عربستان]]، به شمار می‌رود. زنجیرۀ نسب بنی اسد، پس از خزیمه، از مُدرکة بن الیاس به معدّ بن نزار می‌رسد.<ref>کلبی، جمهرة...، 19-21، 168-169.</ref> چند تیرۀ مشهور دیگر عرب نیز عنوان بنی اسد داشتند که جدا از بنی اسد بن خزیمه هستند<ref>نکـ: سمعانی، ج1، ص214.</ref>، بنی اسد به چندین شاخه و عشیرۀ دیگر تقسیم شده‌اند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به بنی صیدا، بنی فَقعَس، بنی نَضر بن قُعَین، بنی زَنیه، بنی غاضره و بنی نعامه اشاره کرد.<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص65.</ref><ref>نیز نکـ : ابن درید، الاشتقاق، ص180.</ref>
+بنی اسد غالباً در شبه جزیرۀ عربستان، در صحرای نجد و تهامه و در کنار منابع آب ساکن بودند.<ref>نکـ : ابوالفرج، الاغانی، ج15، صص300، 377، ج17، ص86.</ref> گفته‌اند که خزیمة بن مدرکه ، نیای بنی اسد، نخستین مضری‌ای بود که در مکه سکنا گزید و اول کسی بود که بت هُبَل را در جای خود نصب کرد و بدین سبب، آن را هبل خزیمه می‌خواندند.<ref>کلبی، اصنام، ص28.</ref>
+از دیگر حوادث مربوط به بنی اسد، مقارن ظهور اسلام، شرکت ایشان در مجموعۀ قبایل متحد و هم پیمان قریش معروف به «احابیش» است<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج1، ص127.</ref><ref>دربارۀ احابیش نکـ : زریاب، سیرۀ رسول الله (ص)، صص56-58.</ref>، پیوند ایشان با قریش تا سالها، به گونه‌های مختلف استوار بود.
+در آغاز ظهور اسلام، کسانی از این قبیله، به ویژه آنها ساکن شهر مکه بودند، در میان مسلمانان اولیه دیده می‌شدند؛ مانند قیس بن عبدالله اسدی از مهاجران به [[حبشه]] بود.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ج4، ص6.</ref><ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج4، ص221.</ref> در میان اصحاب مشهور حضرت رسول (ص) نیز کسانی از این قبیله مانند عبدالله بن جحش و عکاشة بن محصن را می‌توان نام برد.<ref>ابن قدامه، التبیین فی انساب القریش، ص506.</ref> و باید گفت که ازدواج پیامبر (ص) با زینب دختر جحش، در حدود سال5ق. موجب تفاخر بنی اسد بوده است.<ref>ابن حبیب، المحبر،ص86.</ref><ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج8، ص101.</ref>
 ==حضور در کوفه==
-بنا به نقل طبری از سیف بن عمر، بنی اسد رد فتوحات [[عراق]] و به ویژه [[قادسیه]]، از خود رشادت‌هایی نشان دادند.<ref>طبری، تاریخ، ج3، صص486، 534-539.</ref><ref>نیز نکـ: کلبی، جمهرة، ص176.</ref> و در ناحیۀ عراق و به ویژه اطراف [[کوفه]] و [[بصره]] ساکن شدند و گروه‌هایی از ایشان نیز به سوی شام هجرت کردند.<ref>ابن عدیم، بغیة الطلب، ج1، ص534.</ref> پس از بنای کوفه، بنی اسد یکی از نخستین قبایلی بود که در یکی از «[[اسباع]]» آن شهر همراه غطفان و چند قبیلۀ دیگر سکنا گزید<ref>طبری، تاریخ، ج4، صص45،48.</ref><ref>نیز نکـ: نصر، وقعة صفین، ص117.</ref> [[امام علی (ع)]] پس از نبرد [[جمل]] – که بنی اسد هم در آن به طرفداری از امام جنگیده بود.شیخ مفید، الجمل، ص321. آنها را در سُبعی گنجانید که شامل قبایل بزرگ‌تر مضری، یعنی قریش و کنانه می‌شد.طبری، تاریخ، ج4، ص500.
+بنا به نقل طبری از سیف بن عمر، بنی اسد رد فتوحات [[عراق]] و به ویژه [[قادسیه]]، از خود رشادت‌هایی نشان دادند.<ref>طبری، تاریخ، ج3، صص486، 534-539.</ref><ref>نیز نکـ: کلبی، جمهرة، ص176.</ref> و در ناحیۀ عراق و به ویژه اطراف [[کوفه]] و [[بصره]] ساکن شدند و گروه‌هایی از ایشان نیز به سوی شام هجرت کردند.<ref>ابن عدیم، بغیة الطلب، ج1، ص534.</ref> پس از بنای کوفه، بنی اسد یکی از نخستین قبایلی بود که در یکی از «[[اسباع]]» آن شهر همراه غطفان و چند قبیلۀ دیگر سکنا گزید<ref>طبری، تاریخ، ج4، صص45،48.</ref><ref>نیز نکـ: نصر، وقعة صفین، ص117.</ref> [[امام علی (ع)]] پس از نبرد [[جمل]] – که بنی اسد هم در آن به طرفداری از امام جنگیده بود.شیخ مفید، الجمل، ص321. آنها را در سُبعی گنجانید که شامل قبایل بزرگ‌تر مضری، یعنی قریش و کنانه می‌شد.<ref>طبری، تاریخ، ج4، ص500.</ref>
 ===موقعیت ایشان در شهر===
-کثرت بنی اسد در کوفه چنان بود که در همان سال‌های نخست، دومین قبیلۀ ساکن شهر، پس از هَمدان، شمرده می‌شد.نصر، وقعة صفین، ص311. در حدود سال 50ق/670م با توجه به شرایط جدیدی که خلافت معاویه پدید آورده بود، زیاد، حاکم عراق، در ساختار قبیله‌ای کوفه تغییراتی داد و «اسباع» را به «ارباع» تبدیل کرد و اسد و مِذحَج رادر ربع چهارم جای گرفتند.طبری، تاریخ، ج4، ص48. نیز نکـ: ماسینیون، خِطَط الکوفه، صص15-16. خلیف، حیاة الشعر فی الکوفه، ص31. این نظام جدید تا سال‌ها همچنان پا بر جا بود.نکـ: طبری، تاریخ، ج7، ص172.
+کثرت بنی اسد در کوفه چنان بود که در همان سال‌های نخست، دومین قبیلۀ ساکن شهر، پس از هَمدان، شمرده می‌شد.<ref>نصر، وقعة صفین، ص311.</ref> در حدود سال 50ق/670م با توجه به شرایط جدیدی که خلافت معاویه پدید آورده بود، زیاد، حاکم عراق، در ساختار قبیله‌ای کوفه تغییراتی داد و «اسباع» را به «ارباع» تبدیل کرد و اسد و مِذحَج رادر ربع چهارم جای گرفتند.<ref>طبری، تاریخ، ج4، ص48.</ref><ref>نیز نکـ: ماسینیون، خِطَط الکوفه، صص15-16.</ref><ref>خلیف، حیاة الشعر فی الکوفه، ص31.</ref> این نظام جدید تا سال‌ها همچنان پا بر جا بود.<ref>نکـ: طبری، تاریخ، ج7، ص172.</ref>
 ==رسیدن به امارت==
 در حدود سدۀ3ق، گروه بزرگی از قبیلۀ بنی اسد در شهر [[حلب]] و اطراف آن ساکن شدند.<ref>نکـ: ابن عدیم، بغیة الطلب، ج1، ص534.</ref> اما منطقه [[بین النهرین]] همچنان زیستگاه اصلی آنان بود، هرچند به عشیره‌های دیگری تقسیم شدند و برخی به [[ایران]] نیز آمدند. مهم‌ترین [[عشیره|عشیرۀ]] بنی اسد که بیش از یک قرن در نقاطی از [[خوزستان]] و جنوب عراق، امارت موروثی یافتند، [[مزیدیان]] هستند. بنی مزید در حکومت [[آل بویه]] بر دیگر عشیره‌های بنی اسد قدرت یافتند و به خصوص پیوند ایشان با کردان منطقه بر قدرتشان افزود، چنان که در [[حلّه]] و نواحی اطراف تا [[اهواز]] و [[حویزه|هویزه]] امارتی بنیان نهادند و بعدها نیز در حوادث مربوط به روابط میان [[برکیارق]] و سلطان محمد، فرزندان ملک‌شاه، نقشی بسزا ایفا کردند.<ref>نکـ: کرکوش، تاریخ الحله، صص13-20.</ref> در روزگار معاصر، بنی اسد در عراق، مجموعه‌ای از عشایر را تشکیل می‌دهند که به آنها «<ref>اهل الجزائر</ref>» هم گفته می‌شود. آنها غالباً در جنوب نهر [[فرات]] و اطراف [[کربلاء]] سکنا دارند.<ref>طاهر، العشائر العراقیة، صص100-101.</ref><ref>برای نش ایشان در حوادث معاصر، نکـ: بستانی، دائرة المعارف، ج3، صص473-474.</ref>
 ==تشیع==
 شهرت بنی اسد در روزگار معاصر بیشتر به [[تشیع]] آنان است. بیشتر اهالی کوفه به تشیع گرایش داشتند و مرکزیت یافتن این شهر در دورۀ خلافت [[حضرت علی (ع)]] در این موضوع بی‌تأثیر نبود. گو اینکه در آغاز خلافت امام علی (ع) گرایش به تشیع در میان بزرگان بنی اسد چندان رایج نبوده است<ref>نکـ: ابراهیم بن محمد، الغارات، ج1، ص323، ج2، ص484.</ref> ، با این همه، گروه کثیری از [[شیعیان]] برجستۀ کوفه از قبیلۀ بنی اسد یا [[موالی]] ایشان بوده‎‌اند.<ref>مثلا نکـ: کشی، معرفة الرجال، صص78-79، 413، 478.</ref><ref>نجاشی، رجال، صص20،27.</ref>
+===واقعۀ عاشورا===
+دو تن از مشهورترین اصحاب امام حسین (ع) در [[واقعه کربلا|واقعۀ عاشورا]]، از بنی اسد بودند؛ مسلم بن عوسجۀ اسدی<ref>ابی‌مخنف، مقتل الحسین(ع)، پاورقی ص136.</ref><ref>زرکلی،الاعلام، ج7، ص222.</ref> و حبیب بن مظاهر اسدی.<ref>علامه حلی، خلاصه الاقوال فی معرة الرجال، ص132.</ref>
 اینکه پاره‌ای روایات مربوط به [[واقعه كربلا|واقعۀ کربلاء]]، نشان از شرکت چند تن از افراد بنی اسد در لشکر کوفه دارد<ref>بلاذری، ج3، ص205. طبری، تاریخ، ج5، صص448، 468.</ref><ref>ابن اثیر، الکامل، ج4، ص91.</ref>، اما گروهی دیگر از ایشان که احتمالاً اهل شهر کوفه بودند و در آبادی‌های اطراف شهر سکنا داشتند، پیکر شهدای [[واقعه كربلا|اهل بیت (ع)]] را دفن کردند.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ج3، ص205.</ref><ref>طبری، تاریخ، ج5، ص455.</ref> <ref>شیخ مفید، الارشاد، ج2، ص114.</ref><ref>ابن اثیر، الکامل، ج4، ص80.</ref> این موضوع چندان شهرت یافته است که در نمایش سنتی [[واقعه كربلا|تعزیه]]، نمایش ویژه‌ای به تدفین شهدا به دست افراد بنی اسد اختصاص دارد.<ref>همایونی، تعزیه و نمایش در ایران، ص100.</ref><ref>شهریاری، کتاب نمایش، ج1، صص118، 268-269.</ref> همچنین گروهی از راویان و اصحاب ائمه (ع) از بنی اسد یا موالی ایشان بوده‌اند.<ref>مثلا نکـ: نجاشی، رجال، صص14، 20، 22،27، 127.</ref> از مشهورترین دانشمندان شیعی از این قبیله، می‌توان به [[نجاشی|ابوالعباس نجاشی اسدی کوفی]]، رجال شناس بزرگ سدۀ پنجم هجری، اشاره کرد.
 ==اهل لغت==
 قبیلۀ بنی اسد به سبب صحرانشینی، مورد توجه دانشمندان لغت‌ شناس و ادیب نیز بوده، و گفته‌اند که این قبیله یکی از منابع ادبی در سده‌های نخستین هجری به شمار می‌آمده است.<ref>نکـ: سیوطی، المزهر، ج1، ص211.</ref>
 ==شاعران قبیله==
 از بنی اسد بن خزیمه شاعران بزرگی نیز برخاستند. مشهورترین ایشان [[کمیت بن زیاد اسدی]]، شاعر بزرگ شیعی است.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج5، ص388.</ref> از دیگر شاعران ایشان، می‌توان به بشر ابن ابی حازم اشاره کرد که هم دوران جاهلیت و هم اسلام را درک کرد<ref>ابن قتیبه، الشعر و الشعراء، صص145-147.</ref> ، ایمن بن خریم، ابن زبیر، اقیشر از دیگر شاعران مشهور این قبیله‌اند.
 اخبار و آثار بنی اسد را محمد بن عبدالملک فقعسی-که تا پس از روزگار [[منصور دوانیقی|منصور عباسی]] حیات داشت- در کتابی با عنوان مآثر بنی اسد و اشعارها گرد آورده بود<ref>ابن ندیم، الفهرست، ص55.</ref> که اینک نشانی از آن در دست نیست.