رکن‌الدین جرجانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رکن‌الدین محمد بن علی بن محمد استرابادی''' حلی نجفی‌غروی، معروف به '''جُرْجانی''' [[کلام امامیه|متکلم]]، [[اصول فقه|اصولی]] و از علمای [[امامیه|امامی]] سده‌های ۷ و ۸ [[قمری]] و از شاگردان [[علامه حلی]]، که بسیاری از آثار [[خواجه نصیر طوسی]] را به عربی ترجمه کرد.[[الابحاث فی تقویم الاحداث (کتاب)|الابحاث فی تقویم الاحداث ]] از آثار مهم اوست.

جرجانی با [[خواجه نصیرالدین طوسی]] قریب العصر بود و نسبت به آثار وی اظهار شیفتگی می‌کرد، چندان که خواجه را افضل المحققین و رئیس‌العلماء و الحکماء المتبحرین می‌خواند و می‌گوید: «کتب بسیاری از تألیفات پیشینیان را که در علوم مختلف ساخته‌اند، مطالعه کـردم و هیچ‌یک را بـه مـانند کلام خواجـه نـدیدم.<ref>نک‌: جرجانی، مقدمه بر ترجمۀ اوصاف الاشراف نصیرالدین طوسی.</ref> جرجانی شخصیت علامۀ حلی و کیفیت درس و بحث او را نیز سخت ستوده است.<ref>امین، اعیان الشیعة، ج۹، ص۴۲۵.</ref>

==آثـار==

جرجانی نویسندۀ پرکاری بوده است، چندان که در یکی از دست‌ نوشته‌های خود فهرست آثار خود را بیش از ۳۰ عنوان ذکر کرده است.<ref>نک‌: امین، اعیان الشیعة، ج۹، ص۴۲۶.</ref> جرجانی بسیاری از آثار [[نصیرالدین طوسی]] را به زبان عربی بازنگاشت و آثار [[علامه حلی|علامۀ حلی]] را شرح کرد. کتاب های ذیل از متون به یادگار مانده از اوست:

# [[الابحاث فی تقویم الاحداث (کتاب)|الابحاث فی تقویم الاحداث]] . وی در این کتاب در عین حال که به اثبات امامت ائمه اثنا عشری، اثبات غیبت امام زمان و رد شبهات مربوط به آن پرداخته است، عقاید زیدیه را نیز در این باب رد کرده است.<ref>آقابزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱، ص۶۳.</ref> نسخه‌ای از این کتاب در کتابخانۀ [[آستان قدس رضوى|آستان قدس]] موجود است.<ref>نک‌: آستان قدس، ۱۵.</ref>

# ترجمۀ [[اوصاف الاشراف]] نصیرالدین طوسی. دو نسخه از متن عربی این کتاب به شماره‌های ۱۲۰ و ۱۲۱ در کتابخانۀ آستان قدس رضوی و نسخۀ دیگری از این کتاب در کتابخانۀ [[دانشگاه تهران]] موجود است.<ref>مدرس رضوی، احوال و آثار خواجه نصیرالدین طوسی، ص ۴۵۸.</ref>

# غایـة‌البادئ. این کتاب شرح مبادئ الاصول علامۀ حلی است که حاصل تلاش سالهای نخست فعالیت او ست. (۶۷۹ ق)<ref>نک‌: کحاله، معجم‌المؤلفین، ج۱۰، ص۴۶.</ref> این کتاب در زمان حیات علامه به پایان رسید و جرجانی آن را به نام عمیدالدین ابوطالب عبدالمطلب حسینی شرح کرد.<ref>آقابزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۶، ص۱۰، ج ۲۴، ص۳۹۷.</ref> دو نسخه از این کتاب در کتابخانۀ آستان قدس رضوی به شماره‌های ۲۹۲۰ و ۲۹۲۱ موجود است.<ref>آستان قدس،ص ۴۱۶</ref> نسخه‌هایی از این کتاب با عنوان نهایة البادئ در دست است و از این‌رو، برخی به خطا آن را به کس دیگری منسوب کرده‌اند.<ref>آقابزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۴، ص۳۹۷.</ref>

# ترجمه کتاب [[فصول نصیریه]] [[خواجه نصیرالدین طوسی]]. نویسنده چنان‌که خود ذکر می‌کند، پس از فراغت از تألیف کتاب الابحاث به ترجمۀ آن پرداخته است. فصول کتاب مختصری در اصول عقاید است و جرجانی در ابتدای ترجمه پس از ستایش کتاب می‌گوید: «بر خود واجب دیدم کتاب را از پوشش لباس‌های پدری‌اش درآورده، و آن‌را در کسوت لباس‌های عربی جلو‌ه‌گر سازم تا دانش‌پژوهان عرب نیز از آن بهره‌مند گردند».<ref>کنتوری، اعجاز حسینی، ص ۱۱۸-۱۱۹.</ref> نسخه‌ای از این کتاب در کتابخانۀ آستانۀ قدس به شمارۀ ۸۱۷<ref>آستان قدس، ص ۶۶۳.</ref> و دو نسخۀ دیگر در کتابخانۀ وزیری یزد در مجموعه‌های شمارۀ ۲۲۷۹ و ۲۴۸۷ موجود است.<ref>شیروانی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانۀ وزیری، ص ۱۲۲۹، ۱۳۱۳.</ref>

# به ترجمۀ [[اساس الاقتباس]] و شرح ثمرۀ بطلمیوس خواجه نیز در مقدمۀ [[اوصاف الاشراف]] اشاره شده است.<ref>نک‌: جرجانی، مقدمه...، بـرای بـررسی دیگر آثـار وی، نک‌: امین، اعیان الشیعة، ج۹، ص۴۲۶؛ قمـی، الفوائد الرضویه، ص ۵۷۷؛ مدرس، ریحانة الادب، ج۱، ص۴۰۳.</ref>

{{پانویس2}}

*آستان قدس، ف، فهرست.