پرش به محتوا

اهل‌بیت(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

۸٬۱۶۰ بایت حذف‌شده ،  ‏۸ مهٔ ۲۰۲۳
جز
خط ۱۵: خط ۱۵:
==مصادیق==
==مصادیق==
درباره اینکه اهل‌بیت چه کسانی هستند، عالمان شیعه و سنی، مصادیق گوناگون را ذکر کرده‌اند.
درباره اینکه اهل‌بیت چه کسانی هستند، عالمان شیعه و سنی، مصادیق گوناگون را ذکر کرده‌اند.
<div style="display: block;overflow-y: auto;">{{خاندان پیامبر}}</div>
===اصحاب کساء===
===اصحاب کساء===
به نقل [[فضل بن حسن طبرسی]]، [[مسلمان|مسلمانان]] اجماع دارند که مراد از اهل‌بیت در [[آیه تطهیر]]، اهل‌بیت رسول خدا(ص) هستند و طبق روایات [[فریقین]]{{یادداشت|سید هاشم بحرانی در کتاب غایة المرام ۳۴ روایت از منابع شیعه و ۴۱ روایت از اهل‌سنت(بحرانی، غایة المرام و حجة الخصام، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۷۳-۲۱۱) و حاکم حسکانی در شواهد التنزیل بیش از ۱۳۰ حدیث از اهل‌سنت نقل کرده که مراد از اهل‌بیت در آیه تطهیر اصحاب کساء هستند.(حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۱۸-۱۳۹)}} و نظر [[شیعه]]، آیه به پیامبر و [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]]، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] و [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] اختصاص دارد.<ref>طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۵۹ و ۵۶۰.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] ذیل آیه تطهیر گفته است کلمه اهل‌بیت در عرف قرآن اسم خاص است و فقط بر [[پنج‌تن]] اطلاق می‌شود؛ گرچه در عرف عام، در خویشاوندان نیز به کار می‌رود.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۶، ص۳۱۲.</ref>  
به نقل [[فضل بن حسن طبرسی]]، [[مسلمان|مسلمانان]] اجماع دارند که مراد از اهل‌بیت در [[آیه تطهیر]]، اهل‌بیت رسول خدا(ص) هستند و طبق روایات [[فریقین]]{{یادداشت|سید هاشم بحرانی در کتاب غایة المرام ۳۴ روایت از منابع شیعه و ۴۱ روایت از اهل‌سنت(بحرانی، غایة المرام و حجة الخصام، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۷۳-۲۱۱) و حاکم حسکانی در شواهد التنزیل بیش از ۱۳۰ حدیث از اهل‌سنت نقل کرده که مراد از اهل‌بیت در آیه تطهیر اصحاب کساء هستند.(حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۱۸-۱۳۹)}} و نظر [[شیعه]]، آیه به پیامبر و [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]]، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] و [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] اختصاص دارد.<ref>طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۵۹ و ۵۶۰.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] ذیل آیه تطهیر گفته است کلمه اهل‌بیت در عرف قرآن اسم خاص است و فقط بر [[پنج‌تن]] اطلاق می‌شود؛ گرچه در عرف عام، در خویشاوندان نیز به کار می‌رود.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۶، ص۳۱۲.</ref>  
خط ۲۴: خط ۲۵:


از نظر ربانی گلپایگانی، در کتاب‌های شیعه، هر گاه اهل‌بیت بدون قرینه به کار رود، دسته خاصی از خویشاوندان پیامبر(ص) مراد است که از ویژگی [[عصمت]] برخوردارند و مصداق آنان براساس آیات و احادیث، [[چهارده معصوم]] هستند.<ref>ربانی گلپایگانی، «اهل بیت»،‌ ص۵۵۵.</ref> گفته شده به اعتقاد [[امامیه|شیعیان امامیه]] و بسیاری از عالمان اهل‌سنت، همه امامان شیعه جزو اهل‌بیت پیامبر به شمار می‌روند.<ref>زینلی، مفهوم‌شناسی و مصداق‌یابی اهل‌بیت(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۲۴.</ref>
از نظر ربانی گلپایگانی، در کتاب‌های شیعه، هر گاه اهل‌بیت بدون قرینه به کار رود، دسته خاصی از خویشاوندان پیامبر(ص) مراد است که از ویژگی [[عصمت]] برخوردارند و مصداق آنان براساس آیات و احادیث، [[چهارده معصوم]] هستند.<ref>ربانی گلپایگانی، «اهل بیت»،‌ ص۵۵۵.</ref> گفته شده به اعتقاد [[امامیه|شیعیان امامیه]] و بسیاری از عالمان اهل‌سنت، همه امامان شیعه جزو اهل‌بیت پیامبر به شمار می‌روند.<ref>زینلی، مفهوم‌شناسی و مصداق‌یابی اهل‌بیت(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۲۴.</ref>
[[محمد محمدی ری‌شهری]] معتقد است که با توجه به سیاق و مضمون آیه تطهیر، اقدامات پیامبر(ص)‌ در معرفی اهل‌بیت خود و قرائن دیگر، تردیدی نیست که مراد از اهل‌بیت در این آیه، گروه خاصی از خاندان پیامبر(ص) است که پس از پیامبر، هدایت و رهبری امت به آنها سپرده شده است.<ref>محمدی ری‌شهری، اهل بیت علیهم السلام در قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ص۱۳.</ref>
===همسران پیامبر(ص)===
===همسران پیامبر(ص)===
برخی از مفسران اهل‌سنت، مصداق اهل‌بیت در آیه تطهیر را فقط [[همسران پیامبر(ص)]] دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طبرانی، التفسیر الکبیر، ۲۰۰۸م، ج۵، ص۱۹۳؛ ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۳۵ و ۳۶.</ref> برخی از عالمان اهل‌سنت، پنج‌تن و همسران پیامبر(ص) را مصداق اهل‌بیت در آیه تطهیر دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به: بشوی، حقوق اهل‌بیت در تفاسیر اهل‌سنت، ۱۳۹۰ش، ص۳۵.</ref>
برخی از مفسران اهل‌سنت، مصداق اهل‌بیت در آیه تطهیر را فقط [[همسران پیامبر(ص)]] دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طبرانی، التفسیر الکبیر، ۲۰۰۸م، ج۵، ص۱۹۳؛ ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۳۵ و ۳۶.</ref> برخی از عالمان اهل‌سنت، پنج‌تن و همسران پیامبر(ص) را مصداق اهل‌بیت در آیه تطهیر دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به: بشوی، حقوق اهل‌بیت در تفاسیر اهل‌سنت، ۱۳۹۰ش، ص۳۵.</ref>
خط ۳۲: خط ۳۴:
طبق برخی روایات، اهل‌بیت شامل مسلمانانی می‌شود که بدون نسبت خویشاوندی با پیامبر(ص)، در پیروی از پیامبر (ص) صادق و ثابت قدم بودند؛<ref>ربانی گلپایگانی، «اهل بیت»،‌ ص۵۵۴.</ref> چنانکه براساس برخی روایات، پیامبر افرادی همچون [[سلمان فارسی]]<ref>صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۷ و ۲۵؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۶۴.</ref> و [[ابوذر غفاری]]،<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۲۵؛ طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۳۹۲ق، ص۴۵۹.</ref> را از اهل‌بیتش شمرده است. از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده است هر کس پرهیزکار و صالح باشد، از ما اهل‌بیت است.<ref>ابوحنیفة مغربی، دعائم الإسلام، دار المعارف، ج۱، ص۶۲.</ref>
طبق برخی روایات، اهل‌بیت شامل مسلمانانی می‌شود که بدون نسبت خویشاوندی با پیامبر(ص)، در پیروی از پیامبر (ص) صادق و ثابت قدم بودند؛<ref>ربانی گلپایگانی، «اهل بیت»،‌ ص۵۵۴.</ref> چنانکه براساس برخی روایات، پیامبر افرادی همچون [[سلمان فارسی]]<ref>صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۷ و ۲۵؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۶۴.</ref> و [[ابوذر غفاری]]،<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۲۵؛ طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۳۹۲ق، ص۴۵۹.</ref> را از اهل‌بیتش شمرده است. از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده است هر کس پرهیزکار و صالح باشد، از ما اهل‌بیت است.<ref>ابوحنیفة مغربی، دعائم الإسلام، دار المعارف، ج۱، ص۶۲.</ref>


=== در قرآن ===
{{گفت و گو
{{گفت و گو
|عرض=40
|عرض=40
خط ۴۴: خط ۴۴:
| بی‌گمان، خدا اراده کرده است تا آلودگی را از شما اهل‌بیت بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند.
| بی‌گمان، خدا اراده کرده است تا آلودگی را از شما اهل‌بیت بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند.
}}
}}
کلمه اهل‌بیت در [[قرآن]] در سه [[آیه]] به کار رفته است:
#آیه ۷۳ سوره هود که مربوط به [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم(ع)]] و همسر اوست.
# آیه ۱۲ قصص که مربوط به دوران کودکی [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی(ع)]] است.
#  آیه ۳۳ سوره احزاب که به [[آیه تطهیر]] معروف است.<ref>محمدی ری‌شهری، اهل بیت علیهم السلام در قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ص۱۲ و ۱۳؛ ربانی گلپایگانی، «اهل بیت»،‌ ص۵۵۳.</ref>
به گفته [[حسن مصطفوی]] اهل‌بیت در قرآن با توجه به موارد و قرائن مصادیق مختلفی دارد. منظور از اهل‌بیت در آیه ۷۳ سوره  هود، ابراهیم و همسر اوست؛ در آیه ۱۲ قصص، پدر و مادر موسی و کسانی که در خانه عمران بودند، مراد است و مقصود از اهل‌بیت در آیه تطهیر، [[اصحاب کساء]] هستند. از نظر او، اهل‌بیت در آیه تطهیر شامل خود [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نیز می‌شود؛ زیرا برخلاف نظر بعضی از مفسران، واژه اهل‌بیت به کلمه «رسول الله» اضافه نشده است.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۱۶۹ و ۱۷۰.</ref>
به نقل [[فضل بن حسن طبرسی]]، [[مسلمان|مسلمانان]] اجماع دارند که مراد از اهل‌بیت در آیه تطهیر، اهل‌بیت رسول خدا(ص) هستند و طبق روایات [[فریقین]]{{یادداشت|سید هاشم بحرانی در کتاب غایة المرام ۳۴ روایت از منابع شیعه و ۴۱ روایت از اهل‌سنت(بحرانی، غایة المرام و حجة الخصام، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۷۳-۲۱۱) و حاکم حسکانی در شواهد التنزیل بیش از ۱۳۰ حدیث از اهل‌سنت نقل کرده که مراد از اهل‌بیت در آیه تطهیر اصحاب کساء هستند.(حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۱۸-۱۳۹)}} و نظر [[شیعه]]، آیه به پیامبر و [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]]، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] و [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] اختصاص دارد.<ref>طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۹۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۵۹ و ۵۶۰.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] ذیل آیه تطهیر گفته است کلمه اهل‌بیت در عرف قرآن اسم خاص است و فقط بر [[پنج‌تن]] اطلاق می‌شود؛ گرچه در عرف عام، در خویشاوندان نیز به کار می‌رود.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۶، ص۳۱۲.</ref> در برخی [[حدیث|روایات]]، مصداق اهل‌بیت در آیه تطهیر، همه [[امامان شیعه]] دانسته شده است.<ref>نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۲۳؛ خزاز رازی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۵۶؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۲۲۹.</ref> برخی از مفسران اهل‌سنت، مصداق اهل‌بیت در آیه تطهیر را فقط [[همسران پیامبر(ص)]] دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طبرانی، التفسیر الکبیر، ۲۰۰۸م، ج۵، ص۱۹۳؛ ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۳۵ و ۳۶.</ref>
[[محمد محمدی ری‌شهری]] معتقد است که با توجه به سیاق و مضمون آیه تطهیر، اقدامات پیامبر(ص)‌ در معرفی اهل‌بیت خود و قرائن دیگر، تردیدی نیست که مراد از اهل‌بیت در این آیه، گروه خاصی از خاندان پیامبر(ص) است که پس از پیامبر، هدایت و رهبری امت به آنها سپرده شده است.<ref>محمدی ری‌شهری، اهل بیت علیهم السلام در قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ص۱۳.</ref>
<div style="display: block;overflow-y: auto;">{{خاندان پیامبر}}</div>
=== در روایات ===
به نظر [[علی ربانی گلپایگانی]]، از اساتید کلام اسلامی در حوزه علمیه قم، در احادیث نبوی و امامان شیعه، مصادیق گوناگونی از اهل‌بیت نام برده است<ref>ربانی گلپایگانی، «اهل بیت»، ص۵۵۴ و ۵۵۵.</ref> که عبارتند از:
# مصادیق اعم: شامل مسلمانانی می‌شود که بدون نسبت خویشاوندی با پیامبر(ص)، در پیروی از پیامبر (ص) صادق و ثابت قدم بودند؛ چنانکه براساس برخی روایات، پیامبر افرادی همچون [[سلمان فارسی]]<ref>صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۷ و ۲۵؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۶۴.</ref> و [[ابوذر غفاری]]،<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۲۵؛ طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۳۹۲ق، ص۴۵۹.</ref> را از اهل‌بیتش شمرده است. [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] فرموده است: «هر کس پرهیزکار و صالح باشد از ما اهل‌بیت است».<ref>ابوحنیفة مغربی، دعائم الإسلام، دار المعارف، ج۱، ص۶۲.</ref>
# مصادیق عام: همه خویشاوندان نَسَبی پیامبر(ص) که [[صدقه]] بر آنان [[حرام]] است مانند خاندان علی، خاندان عقیل، خاندان عباس و خاندان جعفر.<ref>نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۱۸۷۳.</ref>
#مصادیق خاص که شامل خویشاوندان پیامبر(ص) و [[همسران پیامبر(ص)|همسران او]] است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طبرانی، التفسیر الکبیر، ۲۰۰۸م، ج۵، ص۱۹۳؛ ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۳۵ و ۳۶؛ آلوسی، تفسير روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۱، ص۱۹۵.</ref>
#مصادیق  أخصّ، که به گروهی از خاندان پیامبر (ص) اختصاص دارد که از ویژگی [[عصمت]] برخوردارند. مصداق آن در روایاتِ مربوط به [[آیه تطهیر]] و [[آیه مباهله]]، [[اصحاب کساء]] هستند.<ref>طحاوی، مشکل الآثار، دار صادر، ج۱، ص۳۳۲ـ ۳۳۹؛ ابن حجر، الصواعق المحرقة، ۱۴۲۵ق، ص۲۸۱.</ref> و در برخی احادیث<ref>نگاه کنید به: شیخ صدوق، کمال الدين و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۷۹.</ref> مانند [[حدیث ثقلین]] و [[حدیث سفینه]] که بر وجود اهل‌البیت در همه زمان‌ها دلالت دارند، علاوه بر اصحاب کساء، امامان از دودمان امام حسین(ع) نیز مصداق اهل‌بیت شمرده شدند.<ref>ربانی گلپایگانی، «اهل‌بیت»، ص۵۵۴.</ref>
از نظر ربانی گلپایگانی، در کتاب‌های شیعه کاربرد اخص رواج دارد و هر گاه اهل‌بیت بدون قرینه به کار رود، مراد همان دسته خاص از خویشاوندان پیامبر(ص) هستند.<ref>ربانی گلپایگانی، «اهل بیت»،‌ ص۵۵۵.</ref>
گفته شده اطلاق واژه اهل‌بیت در عصر پیامبر(ص) بر اصحاب کساء، دلالت بر حصر در آنها ندارد و از باب اطلاق آن بر افراد حاضر در آن زمان بود. ازاین‌رو، به اعتقاد شیعیان امامیه و بسیاری از عالمان اهل‌سنت، همه امامان شیعه جزو اهل‌بیت پیامبر به شمار می‌روند.<ref>زینلی، مفهوم‌شناسی و مصداق‌یابی اهل‌بیت(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۲۴.</ref>


==فضایل==
==فضایل==
Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۱۷۴

ویرایش