بیان السعادة فی مقامات العبادة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

بیان السعادة فی مقامات العبادة (کتاب) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۸ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۸:۵۹

۲٬۰۰۷ بایت حذف‌شده ، ‏۱۸ دسامبر ۲۰۲۰

جز

←‏معرفی

دیداریویکی‌متن

Fallah

Automoderated users، confirmed، مدیران

۱۳۶

ویرایش

@@ خط ۳۲: / خط ۳۲: @@
-== معرفی ==
+== معرفی اجمالی ==
-=== نام کتاب ===
+بیان السعادة فی مقامات العبادة، تفسیر عرفانی و شیعی قرآن به عربی، تألیف حاج ملا سلطان محمد گنابادی (۱۲۵۱ـ۱۳۲۷)، ملقّب به سلطان علیشاه و مشهور به سلطانعلی گنابادی، از [[قطب|اقطاب]] متأخر [[سلسله نعمت اللهی|سلسلۀ نعمت اللهی]] است. مؤلف آن را به نام مرشد خود، حاج محمدکاظم اصفهانی ملقب به سعادت علیشاه، نوشته است.<ref>تابنده، ص۱۹۵؛ معصوم علیشاه، ج۳، ص۵۴۰</ref> اهمیت این تفسیر از آن روست که یگانه تفسیر کامل قرآن به مذاق عرفانی [[شیعه]] است که برجای مانده است.
-بیان السعادة، تفسیر عرفانی و شیعی قرآن به عربی، تألیف حاج ملا سلطان محمد گنابادی (۱۲۵۱ـ۱۳۲۷)، ملقّب به سلطان علیشاه و مشهور به سلطانعلی گنابادی، از [[قطب|اقطاب]] متأخر [[سلسله نعمت اللهی|سلسلۀ نعمت اللهی]] است. نام کامل این کتاب بیان السعادة فی مقامات العبادة است. مؤلف آن را به نام مرشد خود، حاج محمدکاظم اصفهانی ملقب به سعادت علیشاه، نوشته است.<ref>تابنده، ص۱۹۵؛ معصوم علیشاه، ج۳، ص۵۴۰</ref> اهمیت این تفسیر از آن روست که یگانه تفسیر کامل قرآن به مذاق عرفانی [[شیعه]] است که برجای مانده است.
-=== سبب نگارش ===
+سلطان علیشاه، در مقدمه تفسیر، هدف نگارش را بیان لطایف و نکات نغزی ذکر کرده که در اشارات قرآن و تلویحاتِ اخبار یافته و پیش از آن نه در کتابی دیده و نه از کسی شنیده بوده است.<ref>ج ۱، ص۲</ref> وی این تفسیر را با مقدمه‌ای در حقیقت علم و علائم آن و جهل مرکب و ملازمت علم و عمل آغاز کرده؛ سپس مؤلف مطالب جامعی دربارۀ قرآن و فضیلت آن، تفسیر، تنزیل و تأویل قرآن و دیگر مقدمات لازم برای [[تفسیر قرآن]] بیان کرده<ref>ج ۱، مقدمه، ص۳ـ۲۱</ref> و آن گاه به تفسیر تمامی آیات پرداخته است. البته گاه نیز، در ضمن تفسیر، به تناسب موضوع، مقالات مستقلی (غالباً عرفانی) تحت عنوان «تحقیق» نوشته است.
-سبب نگارش آن، چنانکه در مقدمه‌اش<ref>ج ۱، ص۲</ref> آمده، جمع آوری لطایف و نکات نغزی بوده که در اشارات قرآن و تلویحاتِ اخبار یافته و پیش از آن نه در کتابی دیده و نه از کسی شنیده بوده است.
-=== سیر کلی ===
-بیان السعاده همچون دیگر آثار سلطان علیشاه، با مقدمه‌ای در حقیقت علم و علائم آن و جهل مرکب و ملازمت علم و عمل آغاز شده؛ سپس مؤلف مطالب جامعی دربارۀ قرآن و فضیلت آن، تفسیر، تنزیل و تأویل قرآن و دیگر مقدمات لازم برای [[تفسیر قرآن]] بیان کرده<ref>ج ۱، مقدمه، ص۳ـ۲۱</ref> و آن گاه به تفسیر تمامی آیات پرداخته است. البته گاه نیز، در ضمن تفسیر، به تناسب موضوع، مقالات مستقلی (غالباً عرفانی) تحت عنوان «تحقیق» نوشته است.
-=== محور بودن مفهوم ولایت ===
-مدار بیان السعاده بر حول مفهوم [[ولایت|وَلایت]] به معنای عرفانی و شئون و جوانب مختلف آن است. چنانکه در آن، آیات راجع به [[کفر]] و [[ایمان]]، به کفر و ایمان نسبت به مقام ولایت تفسیر شده است.<ref>ج۱، ص۲۲۳، مقدمۀ سلطان حسین تابنده، ص ه</ref> همچنین، مؤلف برای کلمۀ «رب» دو تعبیر به دست می‌دهد: یکی «ربّ مطلق» که مقام الوهیت است، دیگر «ربّ مضاف» که منظور از آن مقام ولایت است که ظهور ربّ مطلق باشد.<ref>ج۱، ص۶۳</ref> از آنجا که مفسّر اساس مذهب شیعه را پیروی از همین اصل می‌داند و به اتحاد ذاتی تصوف حقیقی و تشیع به معنای وَلَوی آن قائل است، کسانی را که از بُعد عرفانی تشیع غافل‌اند، دربارة گرایش این تفسیر، دچار تردید می‌کند؛ چنانکه صاحب التفسیر والمفسّرون<ref>ذهبی، ج۲، ص۱۹۲ـ۲۰۳،۲۲۶</ref> در این که بیان السعادة را در شمار تفاسیر [[صوفیه]] ذکر کند یا تفاسیر شیعه، مردد است. تعصّب و جانبداری سختِ حاج ملاسلطان محمد در مذهب تشیع به حدی بود که در چاپ دوم تفسیر، به اجازۀ خود او، قسمت‌هایی که ممکن بود موجب اختلاف میان شیعه و سنی شود، به منظور تقریب و حفظ وحدت مذاهب اسلامی، تعدیل شد.<ref>ج۱، مقدمۀ سلطان حسین تابنده، ص ید</ref>
 {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = عبارتی از تفسیر سوره حمد:{{سخ}}'''«مالکیته تعالی للأشیاء لیست کمالکیة الملاک لاملاکهم و لا کمالکیة الملوک لممالکهم و لا کمالکیة النّفوس لاعضائها بل کمالکیة النّفوس لقویها و صورها العلمیة الحاصلة الحاضرة عندها یفنی ما شاء منها و یوجد ما شاء و یمحو و یثبت»'''<ref>بیان السعاده فی مقامات العباده،موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ج۱، ص۳۰</ref>{{سخ}} مالکیت خداوند متعال نسبت به اشیاء مانند مالکیت مالکان نسبت به املاک خود یا مالکیت پادشاهان نسبت به سرزمین‌های خود، یا مالکیت نفس نسبت به اعضاء نیست. بلکه مانند مالکیت نفس نسبت به قوا و صور علمی خود است که در نزد او حاضر و حاصل است. هر کدام را بخواهد فانی و هر کدام را بخواهد ایجاد می‌کند و محو و اثبات می‌کند.|تاریخ بایگانی| منبع = <small></small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}