کاربر ناشناس
بیان السعادة فی مقامات العبادة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Salvand جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Dayyani جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''بیان السعادة فی مقامات العبادة'''، [[تفسیر عرفانی]] و [[شیعی]] قرآن به زبان عربی تألیف [[ | '''بیان السعادة فی مقامات العبادة'''، [[تفسیر عرفانی]] و [[شیعی]] قرآن به زبان عربی تألیف [[سلطان محمد گنابادی]] است. این کتاب به ''بیان السعادة'' مشهور است. | ||
بیان السعادة علاوه بر | بیان السعادة علاوه بر جنبه [[عرفان|عرفانی]]، جنبه‌های [[روایت|روایی]]، [[فقه|فقهی]]، [[فلسفه|فلسفی]]، [[کلام|کلامی]] و ادبی نیز دارد. این کتاب از جنبۀ نقلی و روایی و بحث دربارۀ [[شأن نزول]] [[آیه|آیات]] مباحث کافی دارد و بیشتر اقوال و مطالب منقول در آن مستند به احادیث و اخبار مروی از [[پيامبر اكرم(ص)|پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم]] و [[ائمه اطهار|ائمه اطهار علیهم السلام]] است. | ||
== معرفی == | == معرفی == | ||
=== نام کتاب === | === نام کتاب === | ||
بیان السعادة، تفسیر عرفانی و شیعی قرآن به عربی، تألیف حاج | بیان السعادة، تفسیر عرفانی و شیعی قرآن به عربی، تألیف حاج ملا سلطان محمد گنابادی (۱۲۵۱ـ۱۳۲۷)، ملقّب به سلطان علیشاه و مشهور به سلطانعلی گنابادی، از [[قطب|اقطاب]] متأخر [[سلسله نعمت اللهی|سلسلۀ نعمت اللهی]] است. نام کامل این کتاب بیان السعادة فی مقامات العبادة است. مؤلف آن را به نام مرشد خود، حاج محمدکاظم اصفهانی ملقب به سعادت علیشاه، نوشته است.<ref>تابنده، ص۱۹۵؛ معصوم علیشاه، ج۳، ص۵۴۰</ref> اهمیت این تفسیر از آن روست که یگانه تفسیر کامل قرآن به مذاق عرفانی [[شیعه]] است که برجای مانده است. | ||
=== سبب نگارش === | === سبب نگارش === | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
=== سیر کلی === | === سیر کلی === | ||
بیان السعاده همچون دیگر آثار سلطان علیشاه، با مقدمه‌ای در حقیقت علم و علائم آن و جهل مرکب و ملازمت علم و عمل آغاز شده؛ سپس مؤلف مطالب جامعی دربارۀ قرآن و فضیلت آن، تفسیر، تنزیل و تأویل قرآن و دیگر مقدمات لازم برای [[تفسیر قرآن]] بیان کرده<ref>ج ۱، مقدمه، ص۳ـ۲۱</ref> و آن گاه به تفسیر تمامی آیات پرداخته است. البته گاه نیز، در ضمن تفسیر، به تناسب موضوع، مقالات مستقلی (غالباً عرفانی) تحت عنوان «تحقیق» نوشته است. | |||
=== محور بودن مفهوم ولایت === | === محور بودن مفهوم ولایت === | ||
مدار | مدار بیان السعاده بر حول مفهوم [[ولایت|وَلایت]] به معنای عرفانی و شئون و جوانب مختلف آن است. چنانکه در آن، آیات راجع به [[کفر]] و [[ایمان]]، به کفر و ایمان نسبت به مقام ولایت تفسیر شده است.<ref>ج۱، ص۲۲۳، مقدمۀ سلطان حسین تابنده، ص ه</ref> همچنین، مؤلف برای کلمۀ «رب» دو تعبیر به دست می‌دهد: یکی «ربّ مطلق» که مقام الوهیت است، دیگر «ربّ مضاف» که منظور از آن مقام ولایت است که ظهور ربّ مطلق باشد.<ref>ج۱، ص۶۳</ref> از آنجا که مفسّر اساس مذهب شیعه را پیروی از همین اصل می‌داند و به اتحاد ذاتی تصوف حقیقی و تشیع به معنای وَلَوی آن قائل است، کسانی را که از بُعد عرفانی تشیع غافل‌اند، دربارة گرایش این تفسیر، دچار تردید می‌کند؛ چنانکه صاحب التفسیر والمفسّرون<ref>ذهبی، ج۲، ص۱۹۲ـ۲۰۳،۲۲۶</ref> در این که بیان السعادة را در شمار تفاسیر [[صوفیه]] ذکر کند یا تفاسیر شیعه، مردد است. تعصّب و جانبداری سختِ حاج ملاسلطان محمد در مذهب تشیع به حدی بود که در چاپ دوم تفسیر، به اجازۀ خود او، قسمت‌هایی که ممکن بود موجب اختلاف میان شیعه و سنی شود، به منظور تقریب و حفظ وحدت مذاهب اسلامی، تعدیل شد.<ref>ج۱، مقدمۀ سلطان حسین تابنده، ص ید</ref> | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = عبارتی از تفسیر سوره حمد:{{سخ}}'''«مالکیته تعالی للأشیاء لیست کمالکیة الملاک لاملاکهم و لا کمالکیة الملوک لممالکهم و لا کمالکیة النّفوس لاعضائها بل کمالکیة النّفوس لقویها و صورها العلمیة الحاصلة الحاضرة عندها یفنی ما شاء منها و یوجد ما شاء و یمحو و یثبت»'''<ref>بیان السعاده فی مقامات العباده،موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ج۱، ص۳۰</ref>{{سخ}} مالکیت خداوند متعال نسبت به اشیاء مانند مالکیت مالکان نسبت به املاک خود یا مالکیت پادشاهان نسبت به سرزمین‌های خود، یا مالکیت نفس نسبت به اعضاء نیست. بلکه مانند مالکیت نفس نسبت به قوا و صور علمی خود است که در نزد او حاضر و حاصل است. هر کدام را بخواهد فانی و هر کدام را بخواهد ایجاد می‌کند و محو و اثبات می‌کند.|تاریخ بایگانی| منبع = <small></small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = عبارتی از تفسیر سوره حمد:{{سخ}}'''«مالکیته تعالی للأشیاء لیست کمالکیة الملاک لاملاکهم و لا کمالکیة الملوک لممالکهم و لا کمالکیة النّفوس لاعضائها بل کمالکیة النّفوس لقویها و صورها العلمیة الحاصلة الحاضرة عندها یفنی ما شاء منها و یوجد ما شاء و یمحو و یثبت»'''<ref>بیان السعاده فی مقامات العباده،موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ج۱، ص۳۰</ref>{{سخ}} مالکیت خداوند متعال نسبت به اشیاء مانند مالکیت مالکان نسبت به املاک خود یا مالکیت پادشاهان نسبت به سرزمین‌های خود، یا مالکیت نفس نسبت به اعضاء نیست. بلکه مانند مالکیت نفس نسبت به قوا و صور علمی خود است که در نزد او حاضر و حاصل است. هر کدام را بخواهد فانی و هر کدام را بخواهد ایجاد می‌کند و محو و اثبات می‌کند.|تاریخ بایگانی| منبع = <small></small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
== سبک کتاب == | == سبک کتاب == | ||
=== جنبه‌های گوناگون === | === جنبه‌های گوناگون === | ||
بیان السعادة علاوه بر | بیان السعادة علاوه بر جنبه عرفانی، جنبه‌های روایی، فقهی، فلسفی، کلامی و ادبی نیز دارد. از جنبۀ نقلی و روایی و بحث دربارۀ [[شأن نزول]] آیات، مباحث مستوفایی دارد و عمده اقوال و مطالب منقول در آن مستند به احادیث و اخبار مروی از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم و ائمه اطهار علیهم السلام است. در نقل احادیث، از [[تفسیر صافی]] ِ [[فیض کاشانی]] و [[تفسیر برهان]] [[سید هاشم بحرانی]]، استفاده کرده است.<ref>سمیعی، ص۱۳۵</ref> | ||
=== جمع اقوال === | === جمع اقوال === | ||