مکتب تفکیک: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>Sama بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Sama بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
==مبانی== | ==مبانی== | ||
==ضدیت با فلسفه== | ==ضدیت با فلسفه== | ||
اندیشمندان مکتب تفکیک در مواجهه با فلسفه موضعی یکسان ندارند. متقدمین مکتب تفکیک مانند میرزا مهدی اصفهانی و محمود حلبی به ضدیت با فلسفه برخاسته اند و میان فلسفه و شریعت تباین می بینند. اما متأخرین این اندیشه مانند جعفر سیدان و محمدرضا حکیمی در مواجه با تفکیک موضعی دیگر دارند و حکم به حذف فلسفه نمیدهند. مکتب تفکیک را تنها جدایی میان روشها میشمرند. | اندیشمندان مکتب تفکیک در مواجهه با فلسفه موضعی یکسان ندارند. متقدمین مکتب تفکیک مانند میرزا مهدی اصفهانی و محمود حلبی به ضدیت با فلسفه برخاسته اند و میان فلسفه و شریعت تباین می بینند. اما متأخرین این اندیشه مانند جعفر سیدان و محمدرضا حکیمی در مواجه با تفکیک موضعی دیگر دارند و حکم به حذف فلسفه نمیدهند. مکتب تفکیک را تنها جدایی میان روشها میشمرند. | ||
از ویژگی های مکتب تفکیک در اندیشمندان متقدم آن، فلسفه ستیزی است. برخی منتقدین اصل پایه ریزی این مکتب را ضدیت با فلسفه دانسته اند. <ref>سید محمد موسوی، آیین و اندیشه، ص ۲۲</ref> میرزا مهدی اصفهانی فلاسفه را ویران‌گران دین می‌شمارد.<ref>تقریرات میرزا مهدی اصفهانی، به قلم محمود حلبی، ص ۲۵؛ فلاسفة الاسلام هادمون للاسلام و لیسوا بخادمین له</ref> و همه‌ی گزاره‌های فلسفی را مناقض با تعالیم الهی می‌داند<ref>تقریرات میرزا مهدی اصفهانی، به قلم محمود حلبی، ص ۱۷۸؛ لتری مناقضة کل ما جاء به الشریعة مع جمیع قواعد الفلسفة</ref> و قیاس ابلیس در تمرد از امر الهی را برهان فلسفی به حساب می‌آورد.<ref>ان قیاس ابلیس کان بصورة البرهان</ref> و همه‌ی قضایای حقیقیه و خارجیه را باطل می‌داند <ref>میرزا مهدی اصفهانی، المواهب السنیه، ص ۴۱؛ان القضایا الحقیقیة و الخارجیة من العلوم الاصطلاحیة مؤسسة علی اساس باطل</ref> مدرسین فلسفه را فریب‌کار می‌نامد. <ref>میرزا مهدی اصفهانی، تقریرات، ص ۱۲؛ لولا تدلیس المعلمین و مدرسی کتب الفلاسفة لما اطمئن نفس الطلبة</ref> و فتوا به حرمت سلوک فلسفی و عقلی میدهد.<ref>میرزا مهدی اصفهانی، تقریرات، ص ۲۸، ان سلوک طریق البرهان الانی و اللمی حرام عقلا لانه موجب للحجاب عن الاله الواقعی الخارجی</ref> وی راز عدم اعتماد به براهین را بطلان اصل علیت می‌داند و آن‌گاه که اصل علیت باطل شد بنیان برهان فرومی‌ریزد.<ref>میرزا مهدی اصفهانی، تقریرات، ص ۲۷؛العلیة من اصلها باطلة فاحسن الاقیسة اقبحها</ref> | از ویژگی های مکتب تفکیک در اندیشمندان متقدم آن، فلسفه ستیزی است. برخی منتقدین اصل پایه ریزی این مکتب را ضدیت با فلسفه دانسته اند. <ref>سید محمد موسوی، آیین و اندیشه، ص ۲۲</ref> میرزا مهدی اصفهانی فلاسفه را ویران‌گران دین می‌شمارد.<ref>تقریرات میرزا مهدی اصفهانی، به قلم محمود حلبی، ص ۲۵؛ فلاسفة الاسلام هادمون للاسلام و لیسوا بخادمین له</ref> و همه‌ی گزاره‌های فلسفی را مناقض با تعالیم الهی می‌داند<ref>تقریرات میرزا مهدی اصفهانی، به قلم محمود حلبی، ص ۱۷۸؛ لتری مناقضة کل ما جاء به الشریعة مع جمیع قواعد الفلسفة</ref> و قیاس ابلیس در تمرد از امر الهی را برهان فلسفی به حساب می‌آورد.<ref>ان قیاس ابلیس کان بصورة البرهان</ref> و همه‌ی قضایای حقیقیه و خارجیه را باطل می‌داند <ref>میرزا مهدی اصفهانی، المواهب السنیه، ص ۴۱؛ان القضایا الحقیقیة و الخارجیة من العلوم الاصطلاحیة مؤسسة علی اساس باطل</ref> مدرسین فلسفه را فریب‌کار می‌نامد. <ref>میرزا مهدی اصفهانی، تقریرات، ص ۱۲؛ لولا تدلیس المعلمین و مدرسی کتب الفلاسفة لما اطمئن نفس الطلبة</ref> و فتوا به حرمت سلوک فلسفی و عقلی میدهد.<ref>میرزا مهدی اصفهانی، تقریرات، ص ۲۸، ان سلوک طریق البرهان الانی و اللمی حرام عقلا لانه موجب للحجاب عن الاله الواقعی الخارجی</ref> وی راز عدم اعتماد به براهین را بطلان اصل علیت می‌داند و آن‌گاه که اصل علیت باطل شد بنیان برهان فرومی‌ریزد.<ref>میرزا مهدی اصفهانی، تقریرات، ص ۲۷؛العلیة من اصلها باطلة فاحسن الاقیسة اقبحها</ref> | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
==نقدها== | ==نقدها== | ||
===آثار انتقادی=== | ===آثار انتقادی=== | ||
* آئین و اندیشه؛ بررسی مبانی و دیدگاه های مکتب تفکیک، سید محمد | * آئین و اندیشه؛ بررسی مبانی و دیدگاه های مکتب تفکیک، سید محمد موسوی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۸۲ | ||
* نقد و بررسی نظریه تفکیک، محمدرضا ارشادی | * نقد و بررسی نظریه تفکیک، محمدرضا ارشادی نیا، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۲ | ||
* از مدرسه معارف تا انجمن حجتیه و مکتب تفکیک، محمدرضا ارشادی | * از مدرسه معارف تا انجمن حجتیه و مکتب تفکیک، محمدرضا ارشادی نیا، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۶ | ||
* بنیان مرصوص؛ فلسفه اسلامی از نگاه مکتب تفکیک، حسین | * بنیان مرصوص؛ فلسفه اسلامی از نگاه مکتب تفکیک، حسین مظفری، قم، انتشارات مؤسسه علمی پژوهشی امام خمینی، ۱۳۸۵ | ||
* صراط مستقیم؛نقد مبانی مکتب تفکیک، محمدحسن وکیلی | * صراط مستقیم؛نقد مبانی مکتب تفکیک، محمدحسن وکیلی | ||
* علم و عقل از دیدگاه مکتب تفکیک، سید عباس مرتضوی، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۸۱ | |||
* رؤیای خلوص؛ بازخوانی مکتب تفکیک، سید حسن اسلامی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۷ | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
نسخهٔ ۲ دسامبر ۲۰۱۴، ساعت ۰۹:۴۲
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب در تاریخ ۱ دسامبر ۲۰۱۴ توسط [[کاربر:{{{کاربر}}}]] برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شده است. اگر بیش از پنج روز از آخرین ویرایش مقاله میگذرد میتوانید برچسب را بردارید. در غیر این صورت، شکیبایی کرده و تغییری در مقاله ایجاد نکنید. |
مکتب تفکیک یا مکتب معارفی خراسان، اندیشه ای است که میرزا مهدی اصفهانی در مشهد تأسیس کرد. این مکتب بر خالص سازی معارف دینی و جدایی راه آن از اندیشه های فلسفی و عرفانی بنا شده است. مخالفت با فلسفه و عرفان از ویژگی های این مکتب است. میرزا مهدی اصفهانی، محمود حلبی، محمدباقر ملکی میانجی، میرزا جواد تهرانی، حسنعلی مروارید، هاشم قزوینی، مجتبی قزوینی، جعفر سیدان و محمدرضا حکیمی از اندیشمندان این مکتب شناخته میشوند. کتابها و گفتگوهای فراوانی در رد و تأیید این اندیشه نگاشته و انجام شده است.
تعریف
تفکیک در لغت به معنای جداسازی و ناب سازی و خالص کردن است. مکتب تفکیک، مکتب جداسازی سه راه و روش معرفت و سه مکتب شناختی یعنی راه و روش قرآن، راه و روش فلسفه و راه و روش عرفان است.[۱] هدف این مکتب جداسازی و ناب سازی فکر و شناخت قرآنی از شناخت بشری و رهاندن آن از تأویلات و مزج با دیگر افکار است. [۲]
نخستین بار اصطلاح مکتب تفکیک را محمدرضا حکیمی در کیهان فرهنگی برای مکتب معارفی خراسان پیشنهاد داد و پس از آن این اصطلاح رواج یافت.[۳] برخی با این اصطلاح برای مکتب معارف خراسان مخالفت کرده اند. [۴]
مبانی
ضدیت با فلسفه
اندیشمندان مکتب تفکیک در مواجهه با فلسفه موضعی یکسان ندارند. متقدمین مکتب تفکیک مانند میرزا مهدی اصفهانی و محمود حلبی به ضدیت با فلسفه برخاسته اند و میان فلسفه و شریعت تباین می بینند. اما متأخرین این اندیشه مانند جعفر سیدان و محمدرضا حکیمی در مواجه با تفکیک موضعی دیگر دارند و حکم به حذف فلسفه نمیدهند. مکتب تفکیک را تنها جدایی میان روشها میشمرند.
از ویژگی های مکتب تفکیک در اندیشمندان متقدم آن، فلسفه ستیزی است. برخی منتقدین اصل پایه ریزی این مکتب را ضدیت با فلسفه دانسته اند. [۵] میرزا مهدی اصفهانی فلاسفه را ویران‌گران دین می‌شمارد.[۶] و همه‌ی گزاره‌های فلسفی را مناقض با تعالیم الهی می‌داند[۷] و قیاس ابلیس در تمرد از امر الهی را برهان فلسفی به حساب می‌آورد.[۸] و همه‌ی قضایای حقیقیه و خارجیه را باطل می‌داند [۹] مدرسین فلسفه را فریب‌کار می‌نامد. [۱۰] و فتوا به حرمت سلوک فلسفی و عقلی میدهد.[۱۱] وی راز عدم اعتماد به براهین را بطلان اصل علیت می‌داند و آن‌گاه که اصل علیت باطل شد بنیان برهان فرومی‌ریزد.[۱۲] اصفهانی تصورات و علوم بدیهی انسان را تاریکی محض می‌داند و جست‌جوی حقیقت در آن را گم‌راهی می‌شمارد و پیمودن این راه را سلوک دیوانگان می‌نامد.[۱۳]
محمود حلبی فلسفه را اضر مطالب دانسته و آن را دشمن بزرگ معارف الهی خوانده است.[۱۴] حلبی در درسهایش خطاب به فلاسفه و عرفا، بدگویی میکرده و دشنام میگفته است.[۱۵]
اندیشمندان
- میرزا مهدی اصفهانی
- سید موسی زرآبادی
- مجتبی قزوینی
- علی اکبر الهیان تنکابنی
- سید ابوالحسن حافظیان
- هاشم قزوینی
- غلامحسین محامی بادکوبه ای
- میرزا جواد تهرانی
- محمدباقر ملکی میانجی
- محمدرضا حکیمی
- جعفر سیدان
آثار مهم
- تقریرات میرزا مهدی اصفهانی؛ تقریرات متعددی از درس اصفهانی وجود دارد. اما معتبرترین تقریر ار محمود حلبی نگاشته و آن را جهت ملاحظه و تصحیح به اصفهانی میدهد و میرزا مهدی آن را تصحیح میکند.[۱۶]
- ابواب الهدی میرزا مهدی اصفهانی
- بیان القرآن مجبتی قزوینی
- بیان الفرقان فی توحید القرآن مجتبی قزوینی
- بیان القرآن فی نبوة القرآن مجبتی قزوینی
- بیان القرآن فی معاد القرآن مجبتی قزوینی
- بیان القرآن فی میزان القرآن مجبتی قزوینی
- عارف و صوفی چه میگویند؟ میرزا جواد تهرانی
- میزان المطالب میرزا جواد تهرانی
- فلسفه بشری و اسلامی میرزا جواد تهرانی
- توحید الامامیه محمدباقر ملکی میانجی
- الرشاد فی المعاد محمدباقر ملکی میانجی
- الحیاة محمدرضا حکیمی
- مکتب تفکیک محمدرضا حکیمی
- بحثی پیرامون نظام تشریع محمود حلبی
- فی حجیة القرآن محمود حلبی
- معارف الهیه محمود حلبی
- تنبهات حول المبدأ و المعاد حسنعلی مروارید
- مبدأ و معاد اسماعیل معتمد خراسانی
- خورشید تابان اسماعیل معتمد خراسانی
- اثبات ولایت علی نمازی شاهرودی
- ارکان دین علی نمازی شاهرودی
- تاریخ فلسفه و تصوف علی نمازی شاهرودی
- معارف القرآن عبدالله واعظ یزدی[۱۷]
نقدها
آثار انتقادی
- آئین و اندیشه؛ بررسی مبانی و دیدگاه های مکتب تفکیک، سید محمد موسوی، تهران، انتشارات حکمت، ۱۳۸۲
- نقد و بررسی نظریه تفکیک، محمدرضا ارشادی نیا، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۲
- از مدرسه معارف تا انجمن حجتیه و مکتب تفکیک، محمدرضا ارشادی نیا، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۶
- بنیان مرصوص؛ فلسفه اسلامی از نگاه مکتب تفکیک، حسین مظفری، قم، انتشارات مؤسسه علمی پژوهشی امام خمینی، ۱۳۸۵
- صراط مستقیم؛نقد مبانی مکتب تفکیک، محمدحسن وکیلی
- علم و عقل از دیدگاه مکتب تفکیک، سید عباس مرتضوی، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۸۱
- رؤیای خلوص؛ بازخوانی مکتب تفکیک، سید حسن اسلامی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۷
پانویس
- ↑ محمدرضا حکیمی، مکتب تفکیک، ص ۴۴
- ↑ محمدرضا حکیمی، مکتب تفکیک، ص ۴۴
- ↑ حسین مظفری، بنیان مرصوص، ص ۱۹
- ↑ مکتب معارف خراسان بررسی تاریخی حیات علمی آیت‌الله میرزا مهدی اصفهانی
- ↑ سید محمد موسوی، آیین و اندیشه، ص ۲۲
- ↑ تقریرات میرزا مهدی اصفهانی، به قلم محمود حلبی، ص ۲۵؛ فلاسفة الاسلام هادمون للاسلام و لیسوا بخادمین له
- ↑ تقریرات میرزا مهدی اصفهانی، به قلم محمود حلبی، ص ۱۷۸؛ لتری مناقضة کل ما جاء به الشریعة مع جمیع قواعد الفلسفة
- ↑ ان قیاس ابلیس کان بصورة البرهان
- ↑ میرزا مهدی اصفهانی، المواهب السنیه، ص ۴۱؛ان القضایا الحقیقیة و الخارجیة من العلوم الاصطلاحیة مؤسسة علی اساس باطل
- ↑ میرزا مهدی اصفهانی، تقریرات، ص ۱۲؛ لولا تدلیس المعلمین و مدرسی کتب الفلاسفة لما اطمئن نفس الطلبة
- ↑ میرزا مهدی اصفهانی، تقریرات، ص ۲۸، ان سلوک طریق البرهان الانی و اللمی حرام عقلا لانه موجب للحجاب عن الاله الواقعی الخارجی
- ↑ میرزا مهدی اصفهانی، تقریرات، ص ۲۷؛العلیة من اصلها باطلة فاحسن الاقیسة اقبحها
- ↑ میرزا مهدی اصفهانی، ابواب الهدی، ص ۲۶؛ فانه طریق معوج وهوسلوک المجانین
- ↑ محمود حلبی، دروس معارف الهیه، درس ۸
- ↑ برای نمونه: محمود حلبی، دروس معارف الهیه، درس ۴۷؛ «خاک بر دهانشان و آتش بر زبانشان. مرحوم میرزا میفرمودند اگر یکنفر به محی الدین بگوید ای ... ای کثافت! قطعاً باید خوشش بیاید چون وصف اکملیت اوست.
- ↑ محمدرضا حکیمی، مکتب تفکیک، ص ۲۶۶
- ↑ حجتی نیا،غلامحسین، مقاله کتابشناسی مکتب تفکیک، پژوهش های اجتماعی اسلامی، آذر و دي ۱۳۷۸ - شماره ۱۹