دروغ: تفاوت میان نسخه‌ها

دروغگویی از بزرگترین رذایل اخلاقی،<ref>نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۳.</ref> زشت‌ترین گناهان<ref>برای نمونه نگاه کنید به نراقی، جامع السعادات، مؤسسه اعلمی للمطبوعات، ج۲، ص۳۳۲.</ref> و در برخی روایات کلید همه بدی‌ها دانسته شده است.<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۹، ص۲۶۳.</ref> به گفته [[ملا احمد نراقی]] در آیات و روایات زیادی به مذمت دروغ و دروغ‌گویی اشاره شده است.<ref>نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۳.</ref> همچنین در کتاب‌های حدیثی<ref> برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۳۳۸-۳۴۳.</ref> و اخلاقی باب‌های جداگانه‌ای به دروغ اختصاص داده شده است. برای نمونه در کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]] در باب الکِذْب ۲۲ حدیث در مذمت دروغ نقل شده است.<ref> نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۳۳۸-۳۴۳.</ref> در قرآن دروغگو مستحق [[لعن]] و خشم پروردگار معرفی شده است.<ref> سوره نور، آیه ۷.</ref> و در کتاب‌های اخلاقی دروغ به عنوان یکی از رذایل اخلاقی مورد بحث قرار گرفته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به نراقی، جامع السعادات، مؤسسه اعلمی للمطبوعات، ج۲، ص۳۳۲-۳۳۸.</ref>

در برخی روایات دروغ از گناهان کبیره شمرده شده است.<ref> نگاه کنید به شیخ انصاری، مکاسب، تراث الشیخ الاعظم، ج۲، ص۱۲.</ref> از این رو برخی از فقیهان آن را از گناهان کبیره دانسته‌اند که سبب می‌شود آدمی از [[عدالت (فقه)|عدالت]] (عادل بودن) خارج شود.<ref> برای نمونه نگاه کنید به شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۳۹۸ق، ج۳، ص۱۲۹.</ref> البته شیخ انصاری با استناد به روایات دیگری<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۳۸.</ref> احتمال داده‌ که دروغ گفتن در صورتی از گناهان کبیره است که مفسده داشته باشد.<ref> شیخ انصاری، مکاسب، ج۲، ص۱۳و۱۴.</ref>  

همچنین در برخی روایات، دروغ بستن به خدا و پیامبر(ص) از گناهان کبیره شمرده شده است.<ref>نگاه کنید به محدث نوری، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۲، ص۲۴۸.</ref> برخی با استناد به این روایات احتمال داده‌اند که کبیره بودن دروغ مختص همین موارد مذکور اختصاص باشد یا اینکه بر شدیدتر بودن آن در این موارد اشاره دارد.<ref> شیخ انصاری، مکاسب، تراث الشیخ الاعظم، ج۲، ص۱۳.</ref>  

برای دروغگویی علل و انگیزه‌های مختلفی ذکر شده است: بر پایه روایتی دروغگویی از پستی روح ریشه می‌گیرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۹، ص۲۶۲.</ref> همچنین مواردی همچون ضعف ایمان و وسوسه‌های شیطان، بخل و حسادت از دیگر علل آن و رسیدن به مال و مقام از انگیزه‌های دروغگویی ذکر شده است.

# بی‌اعتباری دروغگو: از [[امام علی(ع)]] نقل شده که از دوستی با دروغگو پرهیز شود چرا که او آنقدر دروغ می‌گوید که راستش را هم باور نمی‌کنند.<ref> کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۳۴۱.</ref>

# از بین رفتن ایمان دروغگو: بر پایه روایتی از [[امام باقر(ع)]] دروغ خانه ایمان را ویران می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۳۹.</ref>

همچنین بی‌آبرویی،<ref>محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۹، ص۸۷.</ref> فقر<ref>قمی، سفینة البحار، ۱۳۶۳ش، ج۷، ص۴۵۵.</ref> و فراموشی<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۴۱.</ref> از دیگر پیامدهای دروغگویی است که در روایات به آنها اشاره شده است. به گفته ملا احمد نرافی در معراج السعاده دروغگویی آدمی را خوار و بی‌اعتبار می‌کند و سبب ریختن آبروی او نزد مردم و باعث روسیاهی‌اش در دنیا و آخرت می‌شود.<ref> نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۳.</ref>

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[امام علی(ع)]]: {{حدیث|لَا يَجِدُ عَبْدٌ طَعْمَ الْإِيمَانِ حَتَّى يَتْرُكَ الْكَذِبَ هَزْلَهُ وَ جِدَّهُ.|ترجمه=بنده مزه ایمان را نمی‌چشد تا اینکه دروغ شوخی و جدی را ترک کند.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۴۰.</ref>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

دروغ گفتن حرام است.<ref>شیخ انصاری، مکاسب، تراث الشیخ الاعظم، ج۲، ص۱۱.</ref> با این حال در مواردی که فایده مهمی بر دروغ مترتب باشد جایز و واجب شمرده شده است:<ref> نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۵.</ref>

بنا برخی روایات، دادن وعده دروغ به همسر و فرزند جایز است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۴۲.</ref> از این رو در کتاب‌های اخلاقی این مورد نیز از حکم حرمت دروغ استثنا شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به نراقی، جامع السعادات، مؤسسه اعلمی للمطبوعات، ج۲، ص۲۳۶-۲۳۷.</ref> البته فقهای شیعه دروغ گفتن به همسر را جایز نمی‌دانند،<ref>نگاه کنید به: المکاسب المحرمة(امام خمینی)، ج۲، ص۱۴۰؛ طباطبائی حکیم، منهاج الصالحین (المحشی للحکیم)، ج۲، ص۱۵.</ref> همچنین گفته شده این روایات با آیاتی که خلف وعده را ناروا می‌داند<ref>سوره اسراء، آیه ۳۴.</ref> و نیز روایاتی که از وعده دادن بدون قصد انجام آن نهی کرده‌اند،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۱، ص۷۳.</ref> ناسازگارند. همچنین عمل به محتوای آنها بدآموزی تربیتی دارد و فرزندان را به دروغگویی و خلف وعده تشویق می‌کند.<ref>ایروانی، «اصل صداقت در قرآن و تحلیل موارد جواز کذب»، ص۱۲۶.</ref>