۱۶٬۳۶۲
ویرایش
دروغ: تفاوت میان نسخهها
جز
مستندسازی
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (مستندسازی) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
== جایگاه و اهمیت== | == جایگاه و اهمیت== | ||
دروغگویی از بزرگترین رذایل اخلاقی شمرده شده است.<ref>نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۳.</ref> | دروغگویی از بزرگترین رذایل اخلاقی شمرده شده است.<ref>نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۳.</ref> و در برخی روایات کلید همه بدیها دانسته شده است.<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۹، ص۲۶۳.</ref> به گفته [[ملا احمد نراقی]] در آیات و روایات زیادی به مذمت دروغ و دروغگویی اشاره شده است.<ref>نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۳.</ref> از جمله در قرآن دروغگو مستحق [[لعن]] و خشم پروردگار معرفی شده است.<ref> سوره نور، آیه ۷.</ref> | ||
همچنین در کتابهای حدیثی<ref> برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۳۳۸-۳۴۳.</ref> و اخلاقی بابهای جداگانهای به | همچنین در کتابهای حدیثی<ref> برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۳۳۸-۳۴۳.</ref> و اخلاقی بابهای جداگانهای به دروغ اختصاص داده شده است. برای نمونه در کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]] در باب الکِذْب ۲۲ حدیث در مذمت دروغ نقل شده است.<ref> نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۳۳۸-۳۴۳.</ref> و در کتابهای اخلاقی دروغ به عنوان یکی از رذایل اخلاقی مورد بحث قرار گرفته است. | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقلقول = [[امام حسن عسکری(ع)]]: {{حدیث|جُعِلتِ الخَبائِثُ کُلها فی بَیت وَ جُعِل مِفتاحُها الکَذِبَ|ترجمه=تمام پلیدیها در خانهای قرار داده شده و کلید آن دروغگویی است.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>مجلسی، بحار الانوار، ج۶۹، ص۲۶۳.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پسزمینه =#ffeebb| گیومه نقلقول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقلقول = [[امام حسن عسکری(ع)]]: {{حدیث|جُعِلتِ الخَبائِثُ کُلها فی بَیت وَ جُعِل مِفتاحُها الکَذِبَ|ترجمه=تمام پلیدیها در خانهای قرار داده شده و کلید آن دروغگویی است.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>مجلسی، بحار الانوار، ج۶۹، ص۲۶۳.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پسزمینه =#ffeebb| گیومه نقلقول =| تراز منبع = چپ}} | ||
از دروغ در بابهای [[روزه]]، [[حج]]، [[معاملات]] و [[شهادت]] و [[قسم]] | از دروغ در بابهای [[روزه]]، [[حج]]، [[معاملات]] و [[شهادت]] و [[قسم]] کتابهای فقهی نیز سخن به میان آمده است. برای نمونه دروغ بستن به خدا و پیامبر(ص) از [[مبطلات روزه]] است که در بحث احکام روزه از آن بحث میشود.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۴۹.</ref> همچنین دروغ گفتن از محرمات اِحرام است که در باب حج از آن سخن گفته شده است و برای آن [[کفاره|کفارهای]] در نظر گرفته شده است.{{مدرک}} | ||
== آیا دروغ گناه کبیره است؟== | == آیا دروغ گناه کبیره است؟== | ||
در برخی روایات دروغ از گناهان کبیره شمرده شده است.<ref> نگاه کنید به شیخ انصاری، مکاسب، تراث الشیخ الاعظم، ج۲، ص۱۲.</ref> از این رو برخی از فقیهان آن را از گناهان کبیره دانستهاند که سبب میشود آدمی از [[عدالت (فقه)|عدالت]] (عادل بودن) خارج شود.<ref> برای نمونه نگاه کنید به شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۳۹۸ق، ج۳، ص۱۲۹.</ref> البته شیخ انصاری با استناد به روایات دیگری<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۳۸.</ref> احتمال داده که دروغ گفتن در صورتی از گناهان کبیره است که | در برخی روایات دروغ از گناهان کبیره شمرده شده است.<ref> نگاه کنید به شیخ انصاری، مکاسب، تراث الشیخ الاعظم، ج۲، ص۱۲.</ref> از این رو برخی از فقیهان آن را از گناهان کبیره دانستهاند که سبب میشود آدمی از [[عدالت (فقه)|عدالت]] (عادل بودن) خارج شود.<ref> برای نمونه نگاه کنید به شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۳۹۸ق، ج۳، ص۱۲۹.</ref> البته شیخ انصاری با استناد به روایات دیگری<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۳۸.</ref> احتمال داده که دروغ گفتن در صورتی از گناهان کبیره است که مفسده داشته باشد.<ref> شیخ انصاری، مکاسب، ج۲، ص۱۳و۱۴.</ref> | ||
همچنین در برخی | همچنین در برخی روایات، دروغ بستن به خدا و پیامبر(ص) از گناهان کبیره شمرده شده است.<ref>نگاه کنید به محدث نوری، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۲، ص۲۴۸.</ref> برخی با استناد به این روایات احتمال دادهاند که کبیره بودن دروغ مختص همین موارد مذکور اختصاص باشد یا اینکه بر شدیدتر بودن آن در این موارد اشاره دارد.<ref> شیخ انصاری، مکاسب، تراث الشیخ الاعظم، ج۲، ص۱۳.</ref> | ||
== علل و انگیزهای دروغگویی== | == علل و انگیزهای دروغگویی== | ||
برای دروغگویی علل و انگیزههای مختلفی ذکر شده است: بر پایه روایتی دروغگویی از پستی روح ریشه میگیرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۹، ص۲۶۲.</ref> همچنین مواردی همچون ضعف ایمان و وسوسههای شیطان، بخل و حسادت از دیگر علل آن و رسیدن به مال و مقام از انگیزههای دروغگویی ذکر شده است. | برای دروغگویی علل و انگیزههای مختلفی ذکر شده است: بر پایه روایتی دروغگویی از پستی روح ریشه میگیرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۹، ص۲۶۲.</ref> همچنین مواردی همچون ضعف ایمان و وسوسههای شیطان، بخل و حسادت از دیگر علل آن و رسیدن به مال و مقام از انگیزههای دروغگویی ذکر شده است. | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
# گرفتار شدن به لعن ملائکه: [[پیامبر اکرم(ص)]] فرمود: «مؤمن هرگاه بدون عذر دروغی بگوید هفتاد هزار فرشته او را [[لعن|لعنت]] میکنند و بوی بدی از قلبش بیرون میآید که تا به [[عرش]] میرسد و خداوند به سبب این دروغ، گناه هفتاد [[زنا]] که کمترین آن زنای با مادر است را برای او مینویسد.»<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۹، ص۲۶۳.</ref> | # گرفتار شدن به لعن ملائکه: [[پیامبر اکرم(ص)]] فرمود: «مؤمن هرگاه بدون عذر دروغی بگوید هفتاد هزار فرشته او را [[لعن|لعنت]] میکنند و بوی بدی از قلبش بیرون میآید که تا به [[عرش]] میرسد و خداوند به سبب این دروغ، گناه هفتاد [[زنا]] که کمترین آن زنای با مادر است را برای او مینویسد.»<ref> مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۹، ص۲۶۳.</ref> | ||
همچنین بیآبرویی،<ref>محدث نوری، الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۹، ص۸۷.</ref> فقر<ref>قمی، سفینة البحار، ۱۳۶۳ش، ج۷، ص۴۵۵.</ref> و فراموشی<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۴۱.</ref> از دیگر پیامدهای | همچنین بیآبرویی،<ref>محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۹، ص۸۷.</ref> فقر<ref>قمی، سفینة البحار، ۱۳۶۳ش، ج۷، ص۴۵۵.</ref> و فراموشی<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۴۱.</ref> از دیگر پیامدهای دروغگویی است که در روایات به آنها اشاره شده است. به گفته ملا احمد نرافی در معراج السعاده دروغگویی آدمی را خوار و بیاعتبار میکند و سبب ریختن آبروی او نزد مردم و باعث روسیاهیاش در دنیا و آخرت میشود.<ref> نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۳.</ref> | ||
==راهکار درمان دروغگویی== | ==راهکار درمان دروغگویی== | ||
ملااحمد نراقی معتقد است که برای درمان صفت دروغگویی باید مراحلی را انجام داد تا راستگویی ملکه آدمی گردد از جمله: | ملااحمد نراقی معتقد است که برای درمان صفت دروغگویی باید مراحلی را انجام داد تا راستگویی ملکه آدمی گردد از جمله: | ||
| خط ۴۵: | خط ۳۶: | ||
*اجتناب از همنشینی با دروغگویان و فاسقان<ref>نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۸-۵۸۰.</ref> | *اجتناب از همنشینی با دروغگویان و فاسقان<ref>نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۸-۵۸۰.</ref> | ||
==دروغهای جایز== | |||
{{اصلی|دروغ مصلحتآمیز}} | |||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقلقول = [[امام علی(ع)]]: {{حدیث|لَا يَجِدُ عَبْدٌ طَعْمَ الْإِيمَانِ حَتَّى يَتْرُكَ الْكَذِبَ هَزْلَهُ وَ جِدَّهُ.|ترجمه=بنده مزه ایمان را نمیچشد تا اینکه دروغ شوخی و جدی را ترک کند.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۴۰.</ref>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پسزمینه =#ffeebb| گیومه نقلقول =| تراز منبع = چپ}} | |||
دروغ گفتن حرام است.<ref>شیخ انصاری، مکاسب، تراث الشیخ الاعظم، ج۲، ص۱۱.</ref> با این حال در مواردی که فایده مهمی بر دروغ مترتب باشد جایز و واجب شمرده شده است:<ref> نراقی، معراج السعاده، هجرت، ص۵۷۵.</ref> | |||
*در حال ضرورت: در صورتی که ضرورت ([[اکره]] و [[اضطرار]]) اقتضا کند دروغ گفتن جایز است.<ref>شیخ انصاری، مکاسب، تراث الشیخ الاعظم، ج۲، ص۲۱.</ref> مانند جایی که جان، مال خود یا دیگری در خطر باشد.<ref>شیخ انصاری، مکاسب، تراث الشیخ الاعظم، ج۲، ص۲۱.</ref> | |||
*[[اصلاح ذات البین]]: دروغگویی با هدف اصلاح و آشتی دادن بین افراد جایز است.<ref>شیخ انصاری، مکاسب، تراث الشیخ الاعظم، ج۲، ص۳۱.</ref> | |||
*در جنگ با دشمن: در روایات دروغ گفتن برای تدبیر جنگ از موارد جواز معرفی شده است.<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، تهران، ج۴، ص۳۵۹.</ref> | |||
*وعده دروغ به خانواده: در برخی روایات، دادن وعده دروغ به همسر از موارد مجاز دروغ شمرده شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۴۲.</ref> البته فقهای شیعه دروغ گفتن به همسر را جایز نمیدانند،<ref>نگاه کنید به: المکاسب المحرمة(امام خمینی)، ج۲، ص۱۴۰؛ طباطبائی حکیم، منهاج الصالحین (المحشی للحکیم)، ج۲، ص۱۵.</ref> همچنین این روایات با آیاتی که خلف وعده را ناروا میدانند<ref>سوره اسراء، آیه ۳۴.</ref> و نیز روایاتی که از وعده دادن بدون قصد انجام آن نهی کردهاند، ناسازگارند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۱، ص۷۳.</ref> همچنین گفته شده عمل به محتوای این روایات بدآموزی تربیتی دارد و فرزندان را به دروغگویی و خلف وعده تشویق میکند.<ref>ایروانی، «اصل صداقت در قرآن و تحلیل موارد جواز کذب»، ص۱۲۶.</ref> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
* مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی الدائرة العامّة للمراکز و العلاقات الثقافیّة، ۱۳۶۸ش. | * مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی الدائرة العامّة للمراکز و العلاقات الثقافیّة، ۱۳۶۸ش. | ||
* نراقی، احمد بن محمدمهدی، کتاب معراج السعاده، مقدمه محمد نقدی، قم، مؤسسه انتشارات هجرت، بیتا. | * نراقی، احمد بن محمدمهدی، کتاب معراج السعاده، مقدمه محمد نقدی، قم، مؤسسه انتشارات هجرت، بیتا. | ||
* طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الاولی، ۱۴۲۰ق. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||